DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7905#0215
198
GLASSIS SEXTA
Continens Lapides, FoJJtlia, aliasque glebas ,
a Natura ejjigie aliqua donatas •
laliqua sunt in Musaro, e
quorum visu ceque admira-
tione capiatur ingeniumu
liumanum , ac philoso-
phandi cupidine, lapidosa
quidem sunt rerum viven-
tium simulacra , e variis
rerrarum partibus in co
congesta . Antequam iilorum brevem descri-
ptionem aggrediamur , celebrem disceptatio-
nem circa ipsa pJacet indicare, qua» tum anti-
quorum, tum recentiorum Philosophorum in-
genia non parum defatigavit. Quseritur enirru
An ilk aJiquando vixerint, puta Ligna, Pisces,
Cochleas , Tubera, atque his similia vi suc-
ci lapidescenris in sirxa commutata ; An potius
sint rudimcnta Natura? in humo ipsa fabrcfa&a ,
vera viventia gignere condiscentis . Succurru
lapidescentem , & vim Japidificam inesse , non
tantum aquis permixtam , sed etiam in terra_»
latentem docuit inter multos Georgius Agrico-
lalib.de Natura Fossilium . Patet cruditisiru
mulcis fontibus, ac ssuviis radices , stipites , ra-
mos cortices, fruclus , ssores , & folia iis immis-
sa mntari in Japides , sicut sub terra muJta simi-
lia esfodiuntur. Atdiscrimen intercedere inter
hxc , & alia, qua? sub terra mutantur in lapides
scite notat ide Agricola, nam omne id genus la-
pides prteduri esse solent, at lapidcs , qui esolo
succo aqueo Japidescente cocreverunr>plerumq;
sunt moJIes, & fragiles, quod argumento esso
potest, dari aliam vim lapidificam praeter illum
succum, quae duros efficiatlapides , ut docuit
Albertus Magnus lib. de ortu , & causis subter-
raneorum ; vim scilicet metaJlicam formantem
lapides in materie ad id aptata , emanantem a_j
siderum occulta vi, sive aliunde, non secus ac m
gcneratione metalJorum coucrescit humor ad
ipsa idoneus. Ea igitur vi in lapidem mutari
posse quidquid in terra est, & sicuti in mari Na-
tura plures terrenas formas effecit, sic in terra_/
plurcs marinos fcetus , ut suntomnia ex generc
oflreacco, ruditer reprajscntavit; quamobrem in
altis montium Visceribus plura ex iis effodi do-
cct experientia .
Ccsaipinus hac de re scribens lib. r. cap. 3.
in re metailica , haec habuit. Cum in Fodinis
mcrallorum , sive marmorum aliorumquc saxo-
rum , nunquam corpus vivens reperiatur, & si
aliquando in eorum ca'sura ostrearum testa?, aut
ca?tera conchyJia reperta sint, harc recedentej
mari, & lapidescentc solo, inibi dereli&a in la-
pidcs concreverunt; Ubique enim , ubi nunc
est arida , aliquando adfuisse mare testarur Ari-
stoteles. Hoc enim modo censere , magis con-
sonum rationi est , quam putarc vim animalena
intra lapides gignere rudimenta Animaliumj
ac Plantarum , ut aliqui assirmant. Scd majori
admiratione dignum est quo pafto , harc fuennc
illuc delata, si viva aliquando fuerunt. Sibi
quatnplurimi suaserunt hujusmodi Iapides ja-
clatos fuisse eo temporc, quo Aquarum colluvie
universale diluvium montcs superavit. At opi-
nionem hanc improbavit Fracastorius, tum quia
aqusc, qnje montes supcrarunt, non fuerunt Ma-
ris , scd inundationes e Ccelo, tum quod opor-
teret videri Conchas, & alia ejas generis in ver-
ticibus, non in visceribus montium.
In aliam sententiam abjerunt aiii dicentes,
esse ih montibus humorem quemdam , & Alcali
salsum, ut vocant, & varium , quo sirpe vera_.
animalia maritima generantur, ut Balani, &
Dadtyli, qui iri mediis saxis nascuntur, & per-
ficiuntur; adeoque non vera animalia fieri, sed
qua? vera imitantur, qua?que lapidescunt ob loci
frigiditatem . Hanc etiam sententiam cidein
Fracastorio non placuisse refertToreilus Sarayna
apud Calceolarium pag. 408. quoniam, ait ille,
h*c aut unquam vixere , aut non . Si vixerunt,
non jam jocatur Natura , sed verum animal fa-
cit, quale in mari gignitur, & aliquando opor-
teret illa animalia erui e motibus viventia, sicut,
& Balani: si verd nunquam vixerunt, & soliun
ca animalia imitantur, expcrientia? repugnat;
cruuntur enim Concha: non pauca?,quarum pars
in lapidem concrevit, pars veraj conchas ratio-
ncm habet.
Existimavit igitur supradiifhis Sarayna , ha.'c
olim veraanimantia fuisse illucamari jaclata,
& in mari enata, affirmans montes omnes fados
ex arena maris, & fuisse oiim mare, ubi nunc
montes cxtant; eosq;detecl;os cum mare recessit,
quod sa;pe vidctur fieri in multis locis, in qui-
bus mare longe abest a locis ubi olim fuerat.
S Im-
GLASSIS SEXTA
Continens Lapides, FoJJtlia, aliasque glebas ,
a Natura ejjigie aliqua donatas •
laliqua sunt in Musaro, e
quorum visu ceque admira-
tione capiatur ingeniumu
liumanum , ac philoso-
phandi cupidine, lapidosa
quidem sunt rerum viven-
tium simulacra , e variis
rerrarum partibus in co
congesta . Antequam iilorum brevem descri-
ptionem aggrediamur , celebrem disceptatio-
nem circa ipsa pJacet indicare, qua» tum anti-
quorum, tum recentiorum Philosophorum in-
genia non parum defatigavit. Quseritur enirru
An ilk aJiquando vixerint, puta Ligna, Pisces,
Cochleas , Tubera, atque his similia vi suc-
ci lapidescenris in sirxa commutata ; An potius
sint rudimcnta Natura? in humo ipsa fabrcfa&a ,
vera viventia gignere condiscentis . Succurru
lapidescentem , & vim Japidificam inesse , non
tantum aquis permixtam , sed etiam in terra_»
latentem docuit inter multos Georgius Agrico-
lalib.de Natura Fossilium . Patet cruditisiru
mulcis fontibus, ac ssuviis radices , stipites , ra-
mos cortices, fruclus , ssores , & folia iis immis-
sa mntari in Japides , sicut sub terra muJta simi-
lia esfodiuntur. Atdiscrimen intercedere inter
hxc , & alia, qua? sub terra mutantur in lapides
scite notat ide Agricola, nam omne id genus la-
pides prteduri esse solent, at lapidcs , qui esolo
succo aqueo Japidescente cocreverunr>plerumq;
sunt moJIes, & fragiles, quod argumento esso
potest, dari aliam vim lapidificam praeter illum
succum, quae duros efficiatlapides , ut docuit
Albertus Magnus lib. de ortu , & causis subter-
raneorum ; vim scilicet metaJlicam formantem
lapides in materie ad id aptata , emanantem a_j
siderum occulta vi, sive aliunde, non secus ac m
gcneratione metalJorum coucrescit humor ad
ipsa idoneus. Ea igitur vi in lapidem mutari
posse quidquid in terra est, & sicuti in mari Na-
tura plures terrenas formas effecit, sic in terra_/
plurcs marinos fcetus , ut suntomnia ex generc
oflreacco, ruditer reprajscntavit; quamobrem in
altis montium Visceribus plura ex iis effodi do-
cct experientia .
Ccsaipinus hac de re scribens lib. r. cap. 3.
in re metailica , haec habuit. Cum in Fodinis
mcrallorum , sive marmorum aliorumquc saxo-
rum , nunquam corpus vivens reperiatur, & si
aliquando in eorum ca'sura ostrearum testa?, aut
ca?tera conchyJia reperta sint, harc recedentej
mari, & lapidescentc solo, inibi dereli&a in la-
pidcs concreverunt; Ubique enim , ubi nunc
est arida , aliquando adfuisse mare testarur Ari-
stoteles. Hoc enim modo censere , magis con-
sonum rationi est , quam putarc vim animalena
intra lapides gignere rudimenta Animaliumj
ac Plantarum , ut aliqui assirmant. Scd majori
admiratione dignum est quo pafto , harc fuennc
illuc delata, si viva aliquando fuerunt. Sibi
quatnplurimi suaserunt hujusmodi Iapides ja-
clatos fuisse eo temporc, quo Aquarum colluvie
universale diluvium montcs superavit. At opi-
nionem hanc improbavit Fracastorius, tum quia
aqusc, qnje montes supcrarunt, non fuerunt Ma-
ris , scd inundationes e Ccelo, tum quod opor-
teret videri Conchas, & alia ejas generis in ver-
ticibus, non in visceribus montium.
In aliam sententiam abjerunt aiii dicentes,
esse ih montibus humorem quemdam , & Alcali
salsum, ut vocant, & varium , quo sirpe vera_.
animalia maritima generantur, ut Balani, &
Dadtyli, qui iri mediis saxis nascuntur, & per-
ficiuntur; adeoque non vera animalia fieri, sed
qua? vera imitantur, qua?que lapidescunt ob loci
frigiditatem . Hanc etiam sententiam cidein
Fracastorio non placuisse refertToreilus Sarayna
apud Calceolarium pag. 408. quoniam, ait ille,
h*c aut unquam vixere , aut non . Si vixerunt,
non jam jocatur Natura , sed verum animal fa-
cit, quale in mari gignitur, & aliquando opor-
teret illa animalia erui e motibus viventia, sicut,
& Balani: si verd nunquam vixerunt, & soliun
ca animalia imitantur, expcrientia? repugnat;
cruuntur enim Concha: non pauca?,quarum pars
in lapidem concrevit, pars veraj conchas ratio-
ncm habet.
Existimavit igitur supradiifhis Sarayna , ha.'c
olim veraanimantia fuisse illucamari jaclata,
& in mari enata, affirmans montes omnes fados
ex arena maris, & fuisse oiim mare, ubi nunc
montes cxtant; eosq;detecl;os cum mare recessit,
quod sa;pe vidctur fieri in multis locis, in qui-
bus mare longe abest a locis ubi olim fuerat.
S Im-