DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.28749#0371
In dubiis semita tutior &c, 34$
§. 14. biliter commodiusfuerit, probabiiitatem inejusmodi
pRiusquam aggrediar htijus Pseudo-regula:, cjuod efi Do&orum scripriunculis, quin lc unius solum indaga-
specuLitrveprobabile,eftprafficecertum , falikatem re,quam veritatem aut justkiam e S.Scripturs , Cano*
oltendere ex absurditaribus iliam consequentibus, num vel Legum monumentis eruere. „ Quapropter
prtemisfum oportet : longealiterantiquisxqtieatque „ did&usFagnanus : haecdo&rinareddit hominesig-
mcrdernis hunc terminum probabile usitatum fuisle. „navos, eosqueabomniriudiocontemplands verita-
imb hodieqUeinvenias, quibus nequaquam sufficiunt, „ tis abducit; namubiprimum quisinahqua contro-
qu$ (atisadprobabilitatem sunt Caiuilfis & Canoni- „ verria rrtorali intelligit extare opimones probabiles,
stis laxioribus : unde ea , qure probabiliratemconsti- „ &se habere libertatem (equendi , quam maluerit,
tuunt, aomisdcm verbisomnescircumscribunt : apr-td „iicet minus probabilem acminus tutam , nonlabo-
tnultostnim , testeProspero Fagnano Jurisconsulto „rat pro veritate ulreriiis astequenda. Postrenio,
Romano , acerrimo probabilitatum prossigatore in frustraneus erit labor tam Theologorum, quam Ju-
Comment. adf. lib.Decret.adcap.Ncmmtaris x D<? risperitorum contendentium quippiam este illicitum,
Confiitnt. «.331. receptHm VidetHr,ut probabilitasopi- quod unus aliquis , quem pium vocare lubet & do-
nwnvsnon folkm ehciattir ex rationibm & argnmentis ctum, licitumcensuerir. Ex.gr, probabilistarum qui*
conqpruenttbm \ fedetiam exfimpltciaUthontate nmw dam doceat, ad benesicium etiam curatum nequaquam
dottr &puDottorts,Ht tenent eligendum estedignistimum. Tenear alius;ad indicen-
ip dum bellum suflicere jus probabile. Tertius doceat:
J-JOcpostto,ccce quotanckmVeniendnm t nevelu- pro intercdstone ad beneficium obtinendum , aliquid
nam reperiessententiam in tanta Caluistarum far- sine sirnonue suspicionedari polse , & st quce id genus
ragine, quamptobabilefflhon censuerint li , quibns alia ; supervacaneam insumetoperaffl , qUi contrarium
etiamnumin pretio sunt hujus farince Dodores. An probareconatus fuerit: quia sententiae illae (ficredi-
verbunicusadprobabiiitatem tibi suftecerit ; an tres mus) tixce manebunt, modovelunus, quem pium
quaruorverequiras,qUidinterest ? Cum vix aliquam, dicent&dobtum > iliascontrafflilie desendendas sust*
nedixerimnull4m,invenirestt(ententiam , qUin com- ceperit.
pluresei > quam primumlucemviderit , utprobabili §, jg.
iUico subscripserint > quotquotmmirum probabilem y Idit Fagnanus, qudmnulla est Veritas, in quam non
sentiunteoipso,quofuerit ab unoaliquoasterta. Bella grasietur probabilitas , si sentenria: probabiiis jam
profedoprobabilitasextrinseca! nihtlo meliorem esie dibladefinitio, cum illa Pseudo-tegula lubsistar, qua-
intrinsecam, ctsi rationibm&argmnentis congrucnti- rein hkc Verba erumpit .* „Cum enim nulla fere sit
blts niti venditent , sacileevincesex tot ablurdissen- veritas moralis, qua: plausibilialiqUaratioile oppug-
tentiis,ouas ilhvelutprobabiles, nosinhaimproban- ,,nari nonpossit, nullidubium est,quinomnisregula
das prostituemus. Nihilenim ramineptum,tam absur- „ morum postiteverti ex libertate opinandi, non mo-
dum velinsulsum.quiaexillaPseudo-regula,cpuidquid „dbin prarceptishumanis , verumetiamin divinis&
efi fieculativeprobabtle , efiprablice cerlum , quarn „ naturalibus , dum de ipsis interdum non occurrunt
©primeinferri queat,velutpmm,certum Sctutum ; si, „nobis rationesdemoastrativx : und-ehis temporibus
ouodunusakerve , quemdobtum vocitant & pium, „ebresperdubtaest, utnullusfere sit articuiusinmo-
- issior docuerit; univeisim probabileessedixeris jux- „ralibus , in quononsit varietas vel contranetasopi-
taantedatam definitionem , & taleprobabiieeo ipso ,,nionurrt > adeo utinsoioopere nonira pridem im-
prabtice certum esse admittas. preiTo Resolutionum Moralium Antonini Dianas
§. „ numerentur in'Unum colledsa: qusestiones supra ter
J^yEc ubi admiseris , Deusbone! quam monstruosi ,}millecum opinionibas , & Anthoribuspro urraque
partus tam monstruosa matre 1 Regula humanas ,, parre affirmantibus > aut ambasesse probabiles, aut
'vitjenontameritstatuendiis Deus, hocestjextetetna, „ unam probabileni , & akeramprobabiliorerfi, & irt
quam Fabricatores fautoresque probabilitatum , ieu „ quibus fere omnibtisagiturde peccato mortah , u£
probabilitas abipsisfabricata & defenla. IteniRegu- „de Sacramentis,de c-enluris , de votis, de jejumo,de
lamentis humanae noneritdeincepsimra«.it,biiis, ve- „ restitutione&aliis hujusmodi , qun: compieduntus
sumubitempus variantvellocus , imoquoties unius „uhiversamferemateriamad forum conscientis per-
alteriusveProbabilistarum cupiditati aliubescet , va- „tinentem. Quemscribendimorem passim observant
nabit&iila. PrattereaPiincipum ieges & Pontificuffl „&aliiplures ex recentioribus Theoiogis.,, Haec
Decreta a Placeto hujusmodi Doblorum pendebunt. Fagnanus. UtnonimmeritoCardinalisBona m prin~
Quod deterius est , Deusipsesetilegem (pe&asnatu- cifiiisvit&CbrifiianA^. 4&.parte 2,incu(et ,,magistroS
ralem sivepositivaffl jnonerithabendusposthac legis- „prurientes auribus ( sic quippe laxitatum patronos
lator, nisi admoduffl dependensalimitationibus nimi- „ vocat) qui utnoxiashbertati faveant , mandataDei
rum,interptetatiuncuhsque , quibus probabilitatum „& Ecclesiae tot limitationibus & perniciofis inter-
cusoribus Dei legem restringere, &ad curvascupidi- „pretationibusconvellunt , ut vii remaneat praecep-
tatesincurvarepiacuerit. „Sienim verumest (inquit „ to locus. Vivunt iraque homines non sicut epor-
„Fagnanus JquodLaxonesajunt, jamopiniones pro- „ tet, sedsicut volunt , quia tot jam sunc de huma*
„ babiies erunt supra legem Dei & naturse. >, Acce- „nis ablibus opiniones , ut fere liceat » quidquid
dit&hoc •• utilius erit conlcientias sua: regimencui- „lubet. „
piam probabilitatumpatrono , quam velipsi Doftori §. 19.
gentium Paulocommitrere ; hic quippeper viam ve- (~)Uod Prosper Fagnanus generalibusterminisdixk,
ricatis solumtuto ducet j iije & per viam falsitatis, ut- ^'Tpecialibus exemplis demonstrare pergit eodem
pote probabilium,qua: sexcentiesfallunt ; nectamen loco n.tsy ubiagitdeinnumerisfereopiniombus fal-
{ utputant) minustutb > quam Apiostolusperveritatis sis,verbaipsiussunt: „temerariis & scandalosis , qux
semitam* „exhbertate eligencli quascunque opiniones proba«
§. 17. j,bilestanqnamex equoTiojanoindiesprodeunt, 8c
>J“Ribunalia quoque invertit monstruosa hcec opi- „ quam plurimae pallio probabilitatis traduntur
nandilibertas. Judexnamquei]li,cuilibuerit, par- „in Scriptoribus nostri temporis j qute revera non
tifavebic, modo ut lequatur sententiam , a quasta- „ sunt toleraiifta: : „ en aliquas : ( omnes Disterta-
bitad minus illius partis patronus , qui opinionem tionis brevitas complech nequit ) c quibus VeluC
suam in tanta scribentium copia , unius cujuspiam cx ungue leonem discat quilibet , quoiisque in
authoritate facillimc tuebitur, Deinde incompara- docFrina morum hallucinati sint hvjdierni anima*
rum
§. 14. biliter commodiusfuerit, probabiiitatem inejusmodi
pRiusquam aggrediar htijus Pseudo-regula:, cjuod efi Do&orum scripriunculis, quin lc unius solum indaga-
specuLitrveprobabile,eftprafficecertum , falikatem re,quam veritatem aut justkiam e S.Scripturs , Cano*
oltendere ex absurditaribus iliam consequentibus, num vel Legum monumentis eruere. „ Quapropter
prtemisfum oportet : longealiterantiquisxqtieatque „ did&usFagnanus : haecdo&rinareddit hominesig-
mcrdernis hunc terminum probabile usitatum fuisle. „navos, eosqueabomniriudiocontemplands verita-
imb hodieqUeinvenias, quibus nequaquam sufficiunt, „ tis abducit; namubiprimum quisinahqua contro-
qu$ (atisadprobabilitatem sunt Caiuilfis & Canoni- „ verria rrtorali intelligit extare opimones probabiles,
stis laxioribus : unde ea , qure probabiliratemconsti- „ &se habere libertatem (equendi , quam maluerit,
tuunt, aomisdcm verbisomnescircumscribunt : apr-td „iicet minus probabilem acminus tutam , nonlabo-
tnultostnim , testeProspero Fagnano Jurisconsulto „rat pro veritate ulreriiis astequenda. Postrenio,
Romano , acerrimo probabilitatum prossigatore in frustraneus erit labor tam Theologorum, quam Ju-
Comment. adf. lib.Decret.adcap.Ncmmtaris x D<? risperitorum contendentium quippiam este illicitum,
Confiitnt. «.331. receptHm VidetHr,ut probabilitasopi- quod unus aliquis , quem pium vocare lubet & do-
nwnvsnon folkm ehciattir ex rationibm & argnmentis ctum, licitumcensuerir. Ex.gr, probabilistarum qui*
conqpruenttbm \ fedetiam exfimpltciaUthontate nmw dam doceat, ad benesicium etiam curatum nequaquam
dottr &puDottorts,Ht tenent eligendum estedignistimum. Tenear alius;ad indicen-
ip dum bellum suflicere jus probabile. Tertius doceat:
J-JOcpostto,ccce quotanckmVeniendnm t nevelu- pro intercdstone ad beneficium obtinendum , aliquid
nam reperiessententiam in tanta Caluistarum far- sine sirnonue suspicionedari polse , & st quce id genus
ragine, quamptobabilefflhon censuerint li , quibns alia ; supervacaneam insumetoperaffl , qUi contrarium
etiamnumin pretio sunt hujus farince Dodores. An probareconatus fuerit: quia sententiae illae (ficredi-
verbunicusadprobabiiitatem tibi suftecerit ; an tres mus) tixce manebunt, modovelunus, quem pium
quaruorverequiras,qUidinterest ? Cum vix aliquam, dicent&dobtum > iliascontrafflilie desendendas sust*
nedixerimnull4m,invenirestt(ententiam , qUin com- ceperit.
pluresei > quam primumlucemviderit , utprobabili §, jg.
iUico subscripserint > quotquotmmirum probabilem y Idit Fagnanus, qudmnulla est Veritas, in quam non
sentiunteoipso,quofuerit ab unoaliquoasterta. Bella grasietur probabilitas , si sentenria: probabiiis jam
profedoprobabilitasextrinseca! nihtlo meliorem esie dibladefinitio, cum illa Pseudo-tegula lubsistar, qua-
intrinsecam, ctsi rationibm&argmnentis congrucnti- rein hkc Verba erumpit .* „Cum enim nulla fere sit
blts niti venditent , sacileevincesex tot ablurdissen- veritas moralis, qua: plausibilialiqUaratioile oppug-
tentiis,ouas ilhvelutprobabiles, nosinhaimproban- ,,nari nonpossit, nullidubium est,quinomnisregula
das prostituemus. Nihilenim ramineptum,tam absur- „ morum postiteverti ex libertate opinandi, non mo-
dum velinsulsum.quiaexillaPseudo-regula,cpuidquid „dbin prarceptishumanis , verumetiamin divinis&
efi fieculativeprobabtle , efiprablice cerlum , quarn „ naturalibus , dum de ipsis interdum non occurrunt
©primeinferri queat,velutpmm,certum Sctutum ; si, „nobis rationesdemoastrativx : und-ehis temporibus
ouodunusakerve , quemdobtum vocitant & pium, „ebresperdubtaest, utnullusfere sit articuiusinmo-
- issior docuerit; univeisim probabileessedixeris jux- „ralibus , in quononsit varietas vel contranetasopi-
taantedatam definitionem , & taleprobabiieeo ipso ,,nionurrt > adeo utinsoioopere nonira pridem im-
prabtice certum esse admittas. preiTo Resolutionum Moralium Antonini Dianas
§. „ numerentur in'Unum colledsa: qusestiones supra ter
J^yEc ubi admiseris , Deusbone! quam monstruosi ,}millecum opinionibas , & Anthoribuspro urraque
partus tam monstruosa matre 1 Regula humanas ,, parre affirmantibus > aut ambasesse probabiles, aut
'vitjenontameritstatuendiis Deus, hocestjextetetna, „ unam probabileni , & akeramprobabiliorerfi, & irt
quam Fabricatores fautoresque probabilitatum , ieu „ quibus fere omnibtisagiturde peccato mortah , u£
probabilitas abipsisfabricata & defenla. IteniRegu- „de Sacramentis,de c-enluris , de votis, de jejumo,de
lamentis humanae noneritdeincepsimra«.it,biiis, ve- „ restitutione&aliis hujusmodi , qun: compieduntus
sumubitempus variantvellocus , imoquoties unius „uhiversamferemateriamad forum conscientis per-
alteriusveProbabilistarum cupiditati aliubescet , va- „tinentem. Quemscribendimorem passim observant
nabit&iila. PrattereaPiincipum ieges & Pontificuffl „&aliiplures ex recentioribus Theoiogis.,, Haec
Decreta a Placeto hujusmodi Doblorum pendebunt. Fagnanus. UtnonimmeritoCardinalisBona m prin~
Quod deterius est , Deusipsesetilegem (pe&asnatu- cifiiisvit&CbrifiianA^. 4&.parte 2,incu(et ,,magistroS
ralem sivepositivaffl jnonerithabendusposthac legis- „prurientes auribus ( sic quippe laxitatum patronos
lator, nisi admoduffl dependensalimitationibus nimi- „ vocat) qui utnoxiashbertati faveant , mandataDei
rum,interptetatiuncuhsque , quibus probabilitatum „& Ecclesiae tot limitationibus & perniciofis inter-
cusoribus Dei legem restringere, &ad curvascupidi- „pretationibusconvellunt , ut vii remaneat praecep-
tatesincurvarepiacuerit. „Sienim verumest (inquit „ to locus. Vivunt iraque homines non sicut epor-
„Fagnanus JquodLaxonesajunt, jamopiniones pro- „ tet, sedsicut volunt , quia tot jam sunc de huma*
„ babiies erunt supra legem Dei & naturse. >, Acce- „nis ablibus opiniones , ut fere liceat » quidquid
dit&hoc •• utilius erit conlcientias sua: regimencui- „lubet. „
piam probabilitatumpatrono , quam velipsi Doftori §. 19.
gentium Paulocommitrere ; hic quippeper viam ve- (~)Uod Prosper Fagnanus generalibusterminisdixk,
ricatis solumtuto ducet j iije & per viam falsitatis, ut- ^'Tpecialibus exemplis demonstrare pergit eodem
pote probabilium,qua: sexcentiesfallunt ; nectamen loco n.tsy ubiagitdeinnumerisfereopiniombus fal-
{ utputant) minustutb > quam Apiostolusperveritatis sis,verbaipsiussunt: „temerariis & scandalosis , qux
semitam* „exhbertate eligencli quascunque opiniones proba«
§. 17. j,bilestanqnamex equoTiojanoindiesprodeunt, 8c
>J“Ribunalia quoque invertit monstruosa hcec opi- „ quam plurimae pallio probabilitatis traduntur
nandilibertas. Judexnamquei]li,cuilibuerit, par- „in Scriptoribus nostri temporis j qute revera non
tifavebic, modo ut lequatur sententiam , a quasta- „ sunt toleraiifta: : „ en aliquas : ( omnes Disterta-
bitad minus illius partis patronus , qui opinionem tionis brevitas complech nequit ) c quibus VeluC
suam in tanta scribentium copia , unius cujuspiam cx ungue leonem discat quilibet , quoiisque in
authoritate facillimc tuebitur, Deinde incompara- docFrina morum hallucinati sint hvjdierni anima*
rum