Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]
Folia Historiae Artium — 5.1968

DOI Artikel:
Miodońska, Barbara: Przedstawienie państwa polskiego w Statucie Łaskiego z r. 1506
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0036
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
6. Statut wiślicki w przekładzie Świętosława z Wojcieszyna,
miniatura w rękopisie z r. 1449. Biblioteka Czartoryskich,
rkps 1418 (fot. Muzeum Narodowe w Krakowie)

nych, uwzględnia także w sposób realistyczny wa-
runki oświetlenia. W stosunku do drzeworytu
z r. 1505 przegrupowano uczestników obrad wycią-
gając dalsze konsekwencje ze zmian widocznych
już w Statucie Herburta. Znaczenie rysunku i mie-
dziorytu Tretera polega przede wszystkim na ich
legendach (nieidentycznych zresztą we wszystkich

Kolankowski, Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne. War-
szawa 1936, s. 301).— Umiński uważał rysunki z Biblioteki
Zamoyskich za pierwsze projekty Tretera pochodzące z r. 1582.
Różniły się one od miedziorytów m. in. większą dozą realizmu. —
Bibliografia Estreichera XXXI, s. 315—317. — F. Hipler,
Die Biographen des Stanislaus Hosius (Zeitschrift fur die Geschi-
chte Ermlands VII, s. 32 i n.). — J. Umiński, Zapomniany
rysownik i rytownik polski XVI w. (Collectanea Theologica
1932, s. 56—58).

39 Jakub Lauro (1584—1637), rytownik i księgarz rzymski,
od czasu około r. 1600 utrzymywał liczne stosunki z Polakami,
wykonując dla nich ryciny dewocyjne odnoszące się do polskiej

szczegółach). Zgodnie z nimi tematem przedsta-
wienia jest nie sejm, lecz „Senatus Regni PoloniaeT
„Nobilitascc stojąca tłumem za ławami senatorskimi
spełnia tu rolę biernych statystów, którzy przysłu-
chują się obradom senatu. Zaznaczono wyraźnie,
które miejsca, zgodnie z hierarchią urzędów, zaj-
mują poszczególne grupy senatorów i urzędników.
Przód sceny jest tym razem pusty, ludzi zaś zasiada-
jących w rzędzie krzeseł naprzeciw króla określono
jako kasztelanów. Dwaj marszałkowie — marszałek
królestwa i marszałek dworu — stoją na stopniach
tronu, kanclerz znalazł się w rzędzie senatorów na
pierwszym planie po prawej. Uwidoczniono także
podkanclerzego, który zasiada przy stole w środku
czworoboku senatorów, oraz sekretarza większego
i referendarzy, po bokach tronu. Różnice w spo-
sobie rozmieszczenia uczestników obrad są więc
w stosunku do obu wcześniejszych drzeworytów
dość znaczne.

Ten sam typ przedstawienia kontynuuje rycina
rzymskiego sztycharza Jakuba Lauro, wykonana
w r. 1622, zapewne według materiałów ikonografi-
cznych dostarczonych mu z Polski39. Miedzioryt
ten (ryc. 9) zamieszczony został na początku albumu
Antiąuae urbis splendor, który artysta opatrzył de-
dykacją dla Zygmunta III. I ta rycina zawiera
legendę w zasadzie zgodną z opisem Tretera, wy-
raźnie akcentującą, że chodzi tu już o sejm polsko-
-litewski. Jedyna poważniejsza różnica dotyczy
określenia osób, które zajmują rząd krzeseł naprzeciw
króla. Oznaczono je jako: „Magistratus et Officiales
Regni et Magni Ducatus Lithuaniae, SenatoresT
Wstępu do czworoboku krzeseł strzeże grupa hala-
bardników; na pierwszym planie tłoczy się zbity
tłum szlachty, którego nie było u Tretera. Wnętrze
sali obrad zaznacza jedynie ściana w głębi pokryta
szpalerami, ponad którymi zawieszono rzędem
herby ziem polskich i litewskich. Powrócił więc

hagiografii, ryciny o tematyce historyczno-panegirycznej oraz
portrety królewskie. Miedzioryt przedstawiający sejm za
Zygmunta III, sygnowany „Jacobus Laurus f. 1622. Romae
cu(m) Provilegio Summi Pontificis“, zamieścił w albumie
wydanym w r. 1612. Kilka egzemplarzy tego albumu, nie
znanego autorowi najobszerniejszej pracy o Lauro, J. Fij al-
ko w i, znajduje się w Gabinecie Rycin Zbiorów Czartoryskich.
Miedzioryt był reprodukowany m. in. w Encyklopedii Staro-
polskiej Brucknera (J. Fijałek, Materiały do stosunków ry-
townika rzymskiego Jakuba Lauro z Polakami w początkach
wieku XVII, Sprawozdania z Posiedzeń i Czynności PAU,
1926, nr 3, s. 8).

30
 
Annotationen