DOI article:
Miodońska, Barbara: Przedstawienie państwa polskiego w Statucie Łaskiego z r. 1506
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0049
14. Portret Karola V, drzeworyt w druku augsburskim
H. Schonspergera, r. 1520 (według Geisberga)
tych drzeworytów brzmią: „Das Corpus of licham
des hilligen Roemischen rychs mit synen geledern"
„Der leychnam des heiligen Roemschen reychs mit
seinen gelidern", „Das hailig Rómisch reich mit
seinen gelidern". Dwa wcześniejsze drzeworyty za-
wierają ponadto, jako aluzję do uniwersalistycznych
dążeń cesarstwa, herby Francji, Anglii, Sycylii i Szko-
cji oraz wyrażający te dążenia cytat z Deuteronomium
32,11: „Sicut aąuila provocans ad volandum pullos
suos, et super eos yolitans, expandit alas suascc.
Sens wszystkich tych przedstawień rysuje się
jasno: chodzi w nich o przedstawienie państwa.
Jak zobaczymy, nie przypadkowo użyto zwrotów
„ciało świętego cesarstwa" i jego „członki"79.
Znaczenie drzeworytu w Kronice Bielskiego jest
niewątpliwie podobne80. W stosunku do drzeworytu
w Statucie Łaskiego i cytowanych portretów królew-
skich nastąpiło tu przesunięcie akcentu plastycznego
,!l Rozdział pt. Corpus mysticum i corpus Regni.
80 Nie jest jednak identyczne. Drzeworyty niemieckie
uwydatniają strukturę społeczną i ustrojową cesarstwa (por.
drzeworyt cyt. w rozdziale pt. Sphaera), podczas gdy herby
15. Monogramista JB (Jorg Bruckner?), portret Zygmunta
Augusta, drzeworyt w Kronice świata M. Bielskiego (fot.
Biblioteka Jagiellońska)
z osoby króla na jego znak symboliczny — koronę
i godło państwowe. Sens kompozycji nie uległ
jednak przez to zasadniczej zmianie. Wszak przed-
stawienia króla na majestacie i Orła Królestwa Pol-
skiego stanowią awers i rewers dwustronnych pie-
częci majestatowych Władysława Łokietka i Kazi-
mierza Wielkiego81, niemieckie zaś kompozycje
przedstawiające „ciało cesarstwa" wyłącznie za po-
mocą znaków heraldycznych mają swój odpowiednik
w drzeworycie Kroniki Schedla82, na którym ele-
menty heraldyczne łączą się z figuralnymi (ryc. 18).
Większość członków cesarstwa przedstawiono tam
pod postacią herbów, podtrzymywanych przez mło-
na skrzydłach Orła polskiego reprezentują tylko ziemie Kró-
lestwa.
81 Gumowski, o.c., s. 7 i 9, tabl. V, VIa, VIIb.
82 H. Schedel, Liber cronicarum, Niirnberg 1493. — Por.
Schramm, o.c., XVII.
43
H. Schonspergera, r. 1520 (według Geisberga)
tych drzeworytów brzmią: „Das Corpus of licham
des hilligen Roemischen rychs mit synen geledern"
„Der leychnam des heiligen Roemschen reychs mit
seinen gelidern", „Das hailig Rómisch reich mit
seinen gelidern". Dwa wcześniejsze drzeworyty za-
wierają ponadto, jako aluzję do uniwersalistycznych
dążeń cesarstwa, herby Francji, Anglii, Sycylii i Szko-
cji oraz wyrażający te dążenia cytat z Deuteronomium
32,11: „Sicut aąuila provocans ad volandum pullos
suos, et super eos yolitans, expandit alas suascc.
Sens wszystkich tych przedstawień rysuje się
jasno: chodzi w nich o przedstawienie państwa.
Jak zobaczymy, nie przypadkowo użyto zwrotów
„ciało świętego cesarstwa" i jego „członki"79.
Znaczenie drzeworytu w Kronice Bielskiego jest
niewątpliwie podobne80. W stosunku do drzeworytu
w Statucie Łaskiego i cytowanych portretów królew-
skich nastąpiło tu przesunięcie akcentu plastycznego
,!l Rozdział pt. Corpus mysticum i corpus Regni.
80 Nie jest jednak identyczne. Drzeworyty niemieckie
uwydatniają strukturę społeczną i ustrojową cesarstwa (por.
drzeworyt cyt. w rozdziale pt. Sphaera), podczas gdy herby
15. Monogramista JB (Jorg Bruckner?), portret Zygmunta
Augusta, drzeworyt w Kronice świata M. Bielskiego (fot.
Biblioteka Jagiellońska)
z osoby króla na jego znak symboliczny — koronę
i godło państwowe. Sens kompozycji nie uległ
jednak przez to zasadniczej zmianie. Wszak przed-
stawienia króla na majestacie i Orła Królestwa Pol-
skiego stanowią awers i rewers dwustronnych pie-
częci majestatowych Władysława Łokietka i Kazi-
mierza Wielkiego81, niemieckie zaś kompozycje
przedstawiające „ciało cesarstwa" wyłącznie za po-
mocą znaków heraldycznych mają swój odpowiednik
w drzeworycie Kroniki Schedla82, na którym ele-
menty heraldyczne łączą się z figuralnymi (ryc. 18).
Większość członków cesarstwa przedstawiono tam
pod postacią herbów, podtrzymywanych przez mło-
na skrzydłach Orła polskiego reprezentują tylko ziemie Kró-
lestwa.
81 Gumowski, o.c., s. 7 i 9, tabl. V, VIa, VIIb.
82 H. Schedel, Liber cronicarum, Niirnberg 1493. — Por.
Schramm, o.c., XVII.
43