DOI Artikel:
Miodońska, Barbara: Przedstawienie państwa polskiego w Statucie Łaskiego z r. 1506
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0051
17. Ciało Świętego Cesarstwa Rzymskiego i jego członki, drzeworyt ulotny wydany przez Alberta Kónlen przed r. 1490 (wg Heitza)
W polskich konstytucjach sejmowych wydawa-
nych w ciągu w. XVI Orzeł lub cyfry królewskie pod
koroną oraz portrety królewskie występują zrazu
obok siebie lub zamiennie; potem portrety zanikają
na rzecz kompozycji heraldycznych, w których
zawsze akcent pada na koronę84. Drzeworyt zdo-
biący konstytucje wydawane pod koniec w. XVI
przez drukarnię Łazarzową ujawnia wyraźną zbież-
ność z układem wielkich pieczęci koronnych i wpro-
wadza na nowo herby ziemskie otaczające pierście-
torów duchownych i świeckich. Drzeworyty te nawiązywały
w sposób oczywisty do malarskich i snycerskich dekoracji sal
obrad w ratuszach wielu miast niemieckich, przede wszystkim
zaś Sali elektorów we Frankfurcie n. Menem. Dekoracje te,
przeważnie nie zachowane, znalazły także odbicie w herbarzach
niemieckich z w. XV (Ziehen, o.c., s. 1 i n., 30—31).
84 Cytowska, o.c., passim.
85 Cytowska, o.c., poz. 126, tabl. przy s. 25.
86 Chorągiew ta, wzięta z Wawelu przez Czackiego,
niem godło państwowe pod koroną (ryc. 19)85.
W związku z omawianymi drzeworytami wspo-
mieć tu trzeba o jeszcze jednym niezwykle interesu-
jącym, unikalnym wręcz zabytku — chorągwi z cy-
frami Zygmunta Augusta zachowanej w Państwo-
wych Zbiorach Sztuki na Wawelu (ryc. 20)86. Na-
malowana na niej kompozycja heraldyczna pozostaje
niewątpliwie w genetycznym związku z drzewory-
tem Statutu Łaskiego, choć zapewne nie jest to
związek bezpośredni. Przedstawia ona pięciopolową
znalazła się w Świątyni Sybilli w Puławach. Po powstaniu
listopadowym wywieziona do Rosji, rewindykowana po trak-
tacie ryskim, przeszła na własność Państwowych Zbiorów
Sztuki na Wawelu. Wzmiankują ją: Z. Żygulski (jun.), Dzieje
zbiorów puławskich (Świątynia Sybilli, Dom Gotycki), Kraków
1962, s. 67.— I. Burnatowa, Ornament renesansowy w Krakowie
(Studia Renesansowe IV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964,
s. 149—150). — Miasto Kraków, cz. 1, Wawel (Kat. zab. szt.
w Polsce IV, Warszawa 1965, s. 155, ryc. 189).
45
W polskich konstytucjach sejmowych wydawa-
nych w ciągu w. XVI Orzeł lub cyfry królewskie pod
koroną oraz portrety królewskie występują zrazu
obok siebie lub zamiennie; potem portrety zanikają
na rzecz kompozycji heraldycznych, w których
zawsze akcent pada na koronę84. Drzeworyt zdo-
biący konstytucje wydawane pod koniec w. XVI
przez drukarnię Łazarzową ujawnia wyraźną zbież-
ność z układem wielkich pieczęci koronnych i wpro-
wadza na nowo herby ziemskie otaczające pierście-
torów duchownych i świeckich. Drzeworyty te nawiązywały
w sposób oczywisty do malarskich i snycerskich dekoracji sal
obrad w ratuszach wielu miast niemieckich, przede wszystkim
zaś Sali elektorów we Frankfurcie n. Menem. Dekoracje te,
przeważnie nie zachowane, znalazły także odbicie w herbarzach
niemieckich z w. XV (Ziehen, o.c., s. 1 i n., 30—31).
84 Cytowska, o.c., passim.
85 Cytowska, o.c., poz. 126, tabl. przy s. 25.
86 Chorągiew ta, wzięta z Wawelu przez Czackiego,
niem godło państwowe pod koroną (ryc. 19)85.
W związku z omawianymi drzeworytami wspo-
mieć tu trzeba o jeszcze jednym niezwykle interesu-
jącym, unikalnym wręcz zabytku — chorągwi z cy-
frami Zygmunta Augusta zachowanej w Państwo-
wych Zbiorach Sztuki na Wawelu (ryc. 20)86. Na-
malowana na niej kompozycja heraldyczna pozostaje
niewątpliwie w genetycznym związku z drzewory-
tem Statutu Łaskiego, choć zapewne nie jest to
związek bezpośredni. Przedstawia ona pięciopolową
znalazła się w Świątyni Sybilli w Puławach. Po powstaniu
listopadowym wywieziona do Rosji, rewindykowana po trak-
tacie ryskim, przeszła na własność Państwowych Zbiorów
Sztuki na Wawelu. Wzmiankują ją: Z. Żygulski (jun.), Dzieje
zbiorów puławskich (Świątynia Sybilli, Dom Gotycki), Kraków
1962, s. 67.— I. Burnatowa, Ornament renesansowy w Krakowie
(Studia Renesansowe IV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964,
s. 149—150). — Miasto Kraków, cz. 1, Wawel (Kat. zab. szt.
w Polsce IV, Warszawa 1965, s. 155, ryc. 189).
45