DOI Artikel:
Miodońska, Barbara: Przedstawienie państwa polskiego w Statucie Łaskiego z r. 1506
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0059
25. Figura medius motus solis, miniatura w niemieckim rękopisie
astronomiczno-astrologicznym, 3. ćwierć w. XV. Muzeum
Miejskie w Erfurcie (wg Haubera)
Boga — władcy świata. Nad astronomicznym wy-
obrażeniem kosmosu wzięło tu górę wyobrażenie
teologiczne.
Niewątpliwie z takich właśnie przedstawień
przejął projektodawca krakowskiego drzeworytu
motyw sfery podtrzymywanej przez anioły. Ten
kosmograficzny motyw narzucił całemu przedsta-
wieniu w Statucie Łaskiego schemat kompozycyjny
w postaci systemu koncentrycznych kręgów,, nie
spotykany, jak widzieliśmy, w późniejszych wyobra-
żeniach sejmu polskiego. W schemacie tym dopa-
trywać się można analogii z późnośredniowiecznymi
geocentrycznymi wyobrażeniami unwersum. Za cha-
rakterystyczny przykład może posłużyć drzeworyt
w norymberskiej Kronice świata Schedla122, sąsiadu-
jący z opisem kosmosu opartym na systemie astro-
i niezbyt regularną elipsę na drzeworycie Statutu Łaskiego
uważać można za odpowiednik koła.
122 Hart mann Schedel, Liber cronicarum. Niirnberg
1493 (Schramm, o.c., XVII, tabl. 159).
123 J. Głogowczyk, hitroductiorum compendiosum in
tractatum sphaerae, wyd. J. Haller, Kraków 1506 (repr. Polonia
26. Horoskop noworoczny, Niemcy, połowa w. XV. Muzeum
Miejskie w Bambergu (wg Encyclopaedia of World Art)
nomii ptolomejskiej i dzie’e Pseudo-Dionizego
o hierarchii niebiańskiej. Siłami poruszającymi sfery
kosmosu są tu wiatry, aniołowie występują w funkcji
wykonawców liturgii niebiańskiej, której widownią
jest empireum, a przedmiotem Bóg — władca
świata (ryc. 29). Drzeworyt ten wydany w r. 1493
doczekał się naśladownictw w grafice krakowskiej
już w pierwszym dziesięcioleciu w. XVI (ryc. 30)123.
Z pewnością znał go doskonale twórca ilustracji
Statutu Łaskiego.
Echa średniowiecznych wyobrażeń o kosmosie,
jakie odzywają się w drzeworycie sejmowym, nie
są niczym odosobnionym w sztuce tego czasu.
Powołać się tu można na artykuł Jurgisa Baltruśaitisa
o znaczeniu kół astronomicznych i astrologicznych
w sztuce późnego średniowiecza124. Zdaniem tego
typographica II, tabl. 35. — Chojecka, o.c., s. 425, ryc. 124).
Podobny drzeworyt był używany w latach 1513—1518 przez
Unglera, Hallera i Lerna (Chojecka, o.c., s. 426, ryc. 125).
124 J. Baltru śaitis, Cercles astrologiąues et cosmographiąues
a la fin du Moyen Age (Gazette des Beaux-Arts, fevrier 1939,
s. 65 i n.).
53
astronomiczno-astrologicznym, 3. ćwierć w. XV. Muzeum
Miejskie w Erfurcie (wg Haubera)
Boga — władcy świata. Nad astronomicznym wy-
obrażeniem kosmosu wzięło tu górę wyobrażenie
teologiczne.
Niewątpliwie z takich właśnie przedstawień
przejął projektodawca krakowskiego drzeworytu
motyw sfery podtrzymywanej przez anioły. Ten
kosmograficzny motyw narzucił całemu przedsta-
wieniu w Statucie Łaskiego schemat kompozycyjny
w postaci systemu koncentrycznych kręgów,, nie
spotykany, jak widzieliśmy, w późniejszych wyobra-
żeniach sejmu polskiego. W schemacie tym dopa-
trywać się można analogii z późnośredniowiecznymi
geocentrycznymi wyobrażeniami unwersum. Za cha-
rakterystyczny przykład może posłużyć drzeworyt
w norymberskiej Kronice świata Schedla122, sąsiadu-
jący z opisem kosmosu opartym na systemie astro-
i niezbyt regularną elipsę na drzeworycie Statutu Łaskiego
uważać można za odpowiednik koła.
122 Hart mann Schedel, Liber cronicarum. Niirnberg
1493 (Schramm, o.c., XVII, tabl. 159).
123 J. Głogowczyk, hitroductiorum compendiosum in
tractatum sphaerae, wyd. J. Haller, Kraków 1506 (repr. Polonia
26. Horoskop noworoczny, Niemcy, połowa w. XV. Muzeum
Miejskie w Bambergu (wg Encyclopaedia of World Art)
nomii ptolomejskiej i dzie’e Pseudo-Dionizego
o hierarchii niebiańskiej. Siłami poruszającymi sfery
kosmosu są tu wiatry, aniołowie występują w funkcji
wykonawców liturgii niebiańskiej, której widownią
jest empireum, a przedmiotem Bóg — władca
świata (ryc. 29). Drzeworyt ten wydany w r. 1493
doczekał się naśladownictw w grafice krakowskiej
już w pierwszym dziesięcioleciu w. XVI (ryc. 30)123.
Z pewnością znał go doskonale twórca ilustracji
Statutu Łaskiego.
Echa średniowiecznych wyobrażeń o kosmosie,
jakie odzywają się w drzeworycie sejmowym, nie
są niczym odosobnionym w sztuce tego czasu.
Powołać się tu można na artykuł Jurgisa Baltruśaitisa
o znaczeniu kół astronomicznych i astrologicznych
w sztuce późnego średniowiecza124. Zdaniem tego
typographica II, tabl. 35. — Chojecka, o.c., s. 425, ryc. 124).
Podobny drzeworyt był używany w latach 1513—1518 przez
Unglera, Hallera i Lerna (Chojecka, o.c., s. 426, ryc. 125).
124 J. Baltru śaitis, Cercles astrologiąues et cosmographiąues
a la fin du Moyen Age (Gazette des Beaux-Arts, fevrier 1939,
s. 65 i n.).
53