DOI Artikel:
Samek, Jan: Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa pierwszej połowy w. XVII
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0105
cznych. Zaobserwować je można w obrazie Chrys-
tusa Ukrzyżowanego w kościele Św. Salwatora na
Zwierzyńcu, opatrzonym monogramem Kurczą i datą
1605108. W malowidle tym uderza hieratyczne przed-
stawienie Ukrzyżowanego, odzianego, w długą, sy-
metrycznie udrapowaną szatę} bogato zdobioną
z użyciem złoceń. Podobne elementy dostrzegamy
także w sposobie potraktowania Chrystusa Salwa-
tora, przedstawionego na jednym z pól gotyckiego
sklepienia kaplicy Mariackiej w katedrze krako-
wskiej109; polichromia ta wykonana została przez
Kurczą w r. 1594110. Dalszy przykład zaobserwo-
wanych już u Kurczą elementów średniowiecznych
stanowić może obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem,
wykonany przez tego malarza z początkiem w. XVII
dla kościoła Franciszkanów w Kaliszu111.
Elementy gotyckie w malarstwie Kurczą, okreś-
lone przez monografistę artysty jako przykład cią-
głości tradycji w warsztatach cechowych112, w świetle
omówionych dotychczas zabytków krakowskiego
malarstwa wieku XVII raczej należy uznać za na-
wiązanie do lokalnego malarstwa gotyckiego113.
Jak wynika z przedstawionych dotychczas rezul-
tatów badań, nurt gotycki występuje w niemałej
ilości zabytków krakowskiego malarstwa 1. połowy
w. XVII. Przeważnie należą tu obrazy zachowane
w klasztorach, aczkolwiek zanotowano też obiekty
stanowiące wyposażenie wnętrz kościołów nieklasz-
tornych. Do tych ostatnich dodać jeszcze można
obrazy znajdujące się w kościele Św. Wojciecha.
Zachowały się tu dwa skrzydła obustronnie malo-
wane na desce, pochodzące z około r. 1600114.
Skrzydła te zawierają po dwie kwatery z przedsta-
wieniami świętych oraz scenami z życia Matki
Boskiej, razem osiem malowideł. Składają się na
nie obrazy świętych niewiast: Urszuli, Małgorzaty,
Doroty i Barbary (?) przedstawionych frontalnie na
neutralnych tłach oraz sceny: Ofiarowanie Marii
w świątyni. Nawiedzenie, Zwiastowanie i Adoracja
Dzieciątka115. Sceny z życia Matki Boskiej rozgry-
108 Tamże, fig. 9 na s. 229.
109 Tamże, fig. 6 na s. 225.
110 Tamże, s. 224—225.
111 Tamże, s. 228, fig. 8 na s. 227. — T. Ruszczyńska,
A. Sławska i Z. Winiarz, Powiat kaliski (Kat. zab. szt.
w Polsce V, Województwo poznańskie. Warszawa 1960, s. 25,
fig. 93).
112 Tamże, s. 238.
113 Powstały w r. 1605 obraz Chrystusa Ukrzyżowanego,
zachowany w kościele Św. Salwatora, przeciwstawić można
32. Św. Anna Samotrzecia, początek w. XVII. Kraków,
kościół Św. Marka (fot. E. Kozłowska-Tomczyk)
wają się we wnętrzach lub na tle architektury po-
traktowanej w specyficzny sposób. W kwaterze
z Ofiarowaniem w świątyni na architekturę tę
składają się wielostopniowe schody prowadzące do
podestu z ołtarzem, po których wstępuje Maria,
przedstawione jakby z górnego punktu widzenia.
(uwzględniając naturalnie odmienny program treściowy) de-
koracji Izby Pańskiej w ratuszu krakowskim, wykonanej przez
Kurczą w r. 1589 wspólnie z Janem Burstynem (Fischinger,
O.C., s. 220—222.
114 Nie publikowane (por. Kat. zab. szt. w Polsce IV,
Miasto Kraków, część II, Kościoły i klasztory Śródmieścia II).
Kościół Św. Wojciecha opracował A. Fischinger.
115 Niezgodny z logiczną kolejnością układ kwater oraz
różnice w wysokości sugerują przycięcie przy ponownym opra-
wieniu.
7 — Folia Historiae Artium, t. V
97
tusa Ukrzyżowanego w kościele Św. Salwatora na
Zwierzyńcu, opatrzonym monogramem Kurczą i datą
1605108. W malowidle tym uderza hieratyczne przed-
stawienie Ukrzyżowanego, odzianego, w długą, sy-
metrycznie udrapowaną szatę} bogato zdobioną
z użyciem złoceń. Podobne elementy dostrzegamy
także w sposobie potraktowania Chrystusa Salwa-
tora, przedstawionego na jednym z pól gotyckiego
sklepienia kaplicy Mariackiej w katedrze krako-
wskiej109; polichromia ta wykonana została przez
Kurczą w r. 1594110. Dalszy przykład zaobserwo-
wanych już u Kurczą elementów średniowiecznych
stanowić może obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem,
wykonany przez tego malarza z początkiem w. XVII
dla kościoła Franciszkanów w Kaliszu111.
Elementy gotyckie w malarstwie Kurczą, okreś-
lone przez monografistę artysty jako przykład cią-
głości tradycji w warsztatach cechowych112, w świetle
omówionych dotychczas zabytków krakowskiego
malarstwa wieku XVII raczej należy uznać za na-
wiązanie do lokalnego malarstwa gotyckiego113.
Jak wynika z przedstawionych dotychczas rezul-
tatów badań, nurt gotycki występuje w niemałej
ilości zabytków krakowskiego malarstwa 1. połowy
w. XVII. Przeważnie należą tu obrazy zachowane
w klasztorach, aczkolwiek zanotowano też obiekty
stanowiące wyposażenie wnętrz kościołów nieklasz-
tornych. Do tych ostatnich dodać jeszcze można
obrazy znajdujące się w kościele Św. Wojciecha.
Zachowały się tu dwa skrzydła obustronnie malo-
wane na desce, pochodzące z około r. 1600114.
Skrzydła te zawierają po dwie kwatery z przedsta-
wieniami świętych oraz scenami z życia Matki
Boskiej, razem osiem malowideł. Składają się na
nie obrazy świętych niewiast: Urszuli, Małgorzaty,
Doroty i Barbary (?) przedstawionych frontalnie na
neutralnych tłach oraz sceny: Ofiarowanie Marii
w świątyni. Nawiedzenie, Zwiastowanie i Adoracja
Dzieciątka115. Sceny z życia Matki Boskiej rozgry-
108 Tamże, fig. 9 na s. 229.
109 Tamże, fig. 6 na s. 225.
110 Tamże, s. 224—225.
111 Tamże, s. 228, fig. 8 na s. 227. — T. Ruszczyńska,
A. Sławska i Z. Winiarz, Powiat kaliski (Kat. zab. szt.
w Polsce V, Województwo poznańskie. Warszawa 1960, s. 25,
fig. 93).
112 Tamże, s. 238.
113 Powstały w r. 1605 obraz Chrystusa Ukrzyżowanego,
zachowany w kościele Św. Salwatora, przeciwstawić można
32. Św. Anna Samotrzecia, początek w. XVII. Kraków,
kościół Św. Marka (fot. E. Kozłowska-Tomczyk)
wają się we wnętrzach lub na tle architektury po-
traktowanej w specyficzny sposób. W kwaterze
z Ofiarowaniem w świątyni na architekturę tę
składają się wielostopniowe schody prowadzące do
podestu z ołtarzem, po których wstępuje Maria,
przedstawione jakby z górnego punktu widzenia.
(uwzględniając naturalnie odmienny program treściowy) de-
koracji Izby Pańskiej w ratuszu krakowskim, wykonanej przez
Kurczą w r. 1589 wspólnie z Janem Burstynem (Fischinger,
O.C., s. 220—222.
114 Nie publikowane (por. Kat. zab. szt. w Polsce IV,
Miasto Kraków, część II, Kościoły i klasztory Śródmieścia II).
Kościół Św. Wojciecha opracował A. Fischinger.
115 Niezgodny z logiczną kolejnością układ kwater oraz
różnice w wysokości sugerują przycięcie przy ponownym opra-
wieniu.
7 — Folia Historiae Artium, t. V
97