DOI Artikel:
Samek, Jan: Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa pierwszej połowy w. XVII
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0111
muszlowane fałdy (postać Matki Boskiej w płasko-
rzeźbie z symbolami Litanii Loretańskiej), czasem
naśladuje kompozycję sceny (Zwiastowanie), acz-
kolwiek przeważają rozwiązania oparte o rygory-
stycznie stosowaną zasadę symetrii. Odmienny jest
też kanon postaci, przeważnie inne, pomimo wska-
zanych wyżej związków, traktowanie fałdów szat,
przede wszystkim brak właściwego Stwoszowi patosu
idącego w parze z daleko posuniętym realizmem.
Warto tu wspomnieć, że rzeźby ołtarza Wita
Stwosza w kościele Mariackim posłużyły za wzór
dla grup Zaśnięcia i Koronacji Matki Boskiej
w górnych kondygnacjach głównego ołtarza w farze
bieckiej, ukończonego około r. 1604143. W rzeźbach
tych powtórzono nie tylko kompozycje, lecz także
pozy i gesty większości postaci, naśladując również
układ fałdów. Relacje te są zrozumiałe, gdy zważy
się, że współczesny ołtarzowi bieckiemu opis koś-
cioła Mariackiego określa grupę Zaśnięcia w ołtarzu
Wita Stwosza jako wykonaną „cudną i sztuczną
robotą“144.
Pewne relacje ze sztuką Wita Stwosza wykazuje
także pochodząca zapewne z wczesnych lat w. XVII
płaskorzeźba św. Anny Samotrzeciej, włączona w now-
szy feretron przechowywany w drewnianym kościele
na Woli Justowskiej pod Krakowem (ryc. 37)145.
Wykazuje ona związki z grupą dłuta Wita Stwosza
o tej samej tematyce w krakowskim kościele Bernar-
dynów. Bliska rzeźbie Stwosza jest w siedemnasto-
wiecznej płaskorzeźbie głowa Matki Boskiej, a także
układ fałdów szat św. Anny146.
W drugiej połowie w. XVII relację z rzeźbą
późnogotycką zaobserwować można jedynie w pow-
stałym w 3. ćwierci w. XVII ołtarzu św. Stanisława
w pn. nawie kościoła Mariackiego147. Do naszych cza-
sów ołtarz ten dotrwał w postaci nieco zmienionej
w stosunku do pierwotnego wyglądu (w polach bocz-
nych, cokole i zwieńczeniu mieściły się części późno-
gotyckiego tryptyku św. Stanisława biskupa, które
kusji na sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki
poświęconej sztuce polskiego baroku] (Biuletyn HS XXI,
1959, z. 1, s. 131).
143 Tomkowicz, Powiat gorlicki, ... s. 187.
144 Kościołów krakowskich opisanie wydane w Krakowie
w r. 1603 ..., s. 25.
145 Płaskorzeźba św. Anny Samotrzeciej, dotychczas nie
publikowana, rzekomo pochodzi z klasztoru norbertanek na
Zwierzyńcu (informacji tej udzielił mi prof. K. Estreicher);
opublikowana przez S. Tomkowicza inwentaryzacja klasz-
toru rzeźby takiej nie wymienia.
38. Wskrzeszenie Piotrowina, fragment ołtarza św. Stanisława,
3. ćwierć w. XVII. Kraków, kościół Mariacki (fot. W. Wolny)
w r. 1899 wyjęto i z powrotem połączono w tryp-
tyk148). Włączenie w ołtarz części gotyckiego tryptyku
spowodowało niewątpliwie umieszczenie w części
środkowej, wbrew powszechnie stosowanej regule,
nie obrazu, lecz rzeźbionej grupy. Temat dla niej
zaczerpnięto z jednej z kwater tryptyku, wybierając
scenę Wskrzeszenia Piotrowina (ryc. 38). Na pozór
146 Grupie św. Anny Samotrzeciej z kościoła Bernardynów
obszerną monografię poświęcił J. Kębłowski, Ze studiów
nad sztuką Wita Stwosza — Św. Anna Samotrzecia (Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu,
Historia Sztuki, 1958, nr 22, z. 1, s. 71—116).
147 B. Daszyńska, Stalle kościoła N. P. Marii w Krakowie
na tle współczesnej rzeźby krakozeskiej i ich związek z rycinami
(Sprawozdanie PAU za r. 1949, L, 1950, s. 271).
148 M. Sokołowski [wzmianka o rzeźbach w ołtarzu św.
Stanisława w związku z przedstawieniem Komisji fotografii
rzeźby św. Anny Samotrzeciej w kościele bernardynów w Kra-
103
rzeźbie z symbolami Litanii Loretańskiej), czasem
naśladuje kompozycję sceny (Zwiastowanie), acz-
kolwiek przeważają rozwiązania oparte o rygory-
stycznie stosowaną zasadę symetrii. Odmienny jest
też kanon postaci, przeważnie inne, pomimo wska-
zanych wyżej związków, traktowanie fałdów szat,
przede wszystkim brak właściwego Stwoszowi patosu
idącego w parze z daleko posuniętym realizmem.
Warto tu wspomnieć, że rzeźby ołtarza Wita
Stwosza w kościele Mariackim posłużyły za wzór
dla grup Zaśnięcia i Koronacji Matki Boskiej
w górnych kondygnacjach głównego ołtarza w farze
bieckiej, ukończonego około r. 1604143. W rzeźbach
tych powtórzono nie tylko kompozycje, lecz także
pozy i gesty większości postaci, naśladując również
układ fałdów. Relacje te są zrozumiałe, gdy zważy
się, że współczesny ołtarzowi bieckiemu opis koś-
cioła Mariackiego określa grupę Zaśnięcia w ołtarzu
Wita Stwosza jako wykonaną „cudną i sztuczną
robotą“144.
Pewne relacje ze sztuką Wita Stwosza wykazuje
także pochodząca zapewne z wczesnych lat w. XVII
płaskorzeźba św. Anny Samotrzeciej, włączona w now-
szy feretron przechowywany w drewnianym kościele
na Woli Justowskiej pod Krakowem (ryc. 37)145.
Wykazuje ona związki z grupą dłuta Wita Stwosza
o tej samej tematyce w krakowskim kościele Bernar-
dynów. Bliska rzeźbie Stwosza jest w siedemnasto-
wiecznej płaskorzeźbie głowa Matki Boskiej, a także
układ fałdów szat św. Anny146.
W drugiej połowie w. XVII relację z rzeźbą
późnogotycką zaobserwować można jedynie w pow-
stałym w 3. ćwierci w. XVII ołtarzu św. Stanisława
w pn. nawie kościoła Mariackiego147. Do naszych cza-
sów ołtarz ten dotrwał w postaci nieco zmienionej
w stosunku do pierwotnego wyglądu (w polach bocz-
nych, cokole i zwieńczeniu mieściły się części późno-
gotyckiego tryptyku św. Stanisława biskupa, które
kusji na sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki
poświęconej sztuce polskiego baroku] (Biuletyn HS XXI,
1959, z. 1, s. 131).
143 Tomkowicz, Powiat gorlicki, ... s. 187.
144 Kościołów krakowskich opisanie wydane w Krakowie
w r. 1603 ..., s. 25.
145 Płaskorzeźba św. Anny Samotrzeciej, dotychczas nie
publikowana, rzekomo pochodzi z klasztoru norbertanek na
Zwierzyńcu (informacji tej udzielił mi prof. K. Estreicher);
opublikowana przez S. Tomkowicza inwentaryzacja klasz-
toru rzeźby takiej nie wymienia.
38. Wskrzeszenie Piotrowina, fragment ołtarza św. Stanisława,
3. ćwierć w. XVII. Kraków, kościół Mariacki (fot. W. Wolny)
w r. 1899 wyjęto i z powrotem połączono w tryp-
tyk148). Włączenie w ołtarz części gotyckiego tryptyku
spowodowało niewątpliwie umieszczenie w części
środkowej, wbrew powszechnie stosowanej regule,
nie obrazu, lecz rzeźbionej grupy. Temat dla niej
zaczerpnięto z jednej z kwater tryptyku, wybierając
scenę Wskrzeszenia Piotrowina (ryc. 38). Na pozór
146 Grupie św. Anny Samotrzeciej z kościoła Bernardynów
obszerną monografię poświęcił J. Kębłowski, Ze studiów
nad sztuką Wita Stwosza — Św. Anna Samotrzecia (Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu,
Historia Sztuki, 1958, nr 22, z. 1, s. 71—116).
147 B. Daszyńska, Stalle kościoła N. P. Marii w Krakowie
na tle współczesnej rzeźby krakozeskiej i ich związek z rycinami
(Sprawozdanie PAU za r. 1949, L, 1950, s. 271).
148 M. Sokołowski [wzmianka o rzeźbach w ołtarzu św.
Stanisława w związku z przedstawieniem Komisji fotografii
rzeźby św. Anny Samotrzeciej w kościele bernardynów w Kra-
103