DOI article:
Samek, Jan: Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa pierwszej połowy w. XVII
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0115
jak np. w ambonie w kościele ŚŚ. Piotra i Pawła,
powstałej w 1. połowie w. XVII164. Ambona ta,
4 o wielobocznej części dolnej opatrzonej schodkami
z bramką, wyróżnia się bardzo wysokim, kilkukon-
dygnacjowym baldachimem. W sylwecie bliska jest
ona średniowiecznym ambonom „wieżowym^ czy
też tabernakulom.
Oddziaływaniu gotyckiej kamieniarki przypisać
można by również występowanie w zabytkach kra-
kowskiego snycerstwa w. XVII, płycin i ram zam-
kniętych łukiem trójlistnym ściętym165 oraz innych
elementów, jak np. pinakli166. Stosowanie tych form
może mieć jednak źródło w posługiwaniu się wzor-
nikami niderlandzkimi, gdzie w repertuar form
dekoracyjnych weszły również motywy zaczerpnięte
ze sztuki gotyckiej.
Materiału do badań nad elementami gotyckimi
w w. XVII dostarcza też krakowskie złotnictwo
tego czasu. W tej dziedzinie nurt gotycki zaznacza
się dość wyraźnie; należące doń obiekty są niekiedy
bliskie wyrobom średniowiecznym. Ponieważ zło-
tnictwo w. XVII nie zostało dotąd opublikowane
w formie monograficznego opracowania167, oparto
się głównie na materiale uzyskanym w pracach
inwentaryzacyjnych.
Najcenniejszym z dzieł złotnictwa, wykazującym
cechy właściwe dla wyrobów gotyckich, jest kielich
w skarbcu kościoła Św. Anny, sprawiony w r. 1630
przez księdza Jana Rybkowicza, kanonika kościoła
Św. Floriana i profesora Uniwersytetu Krakowskiego
(ryc. 41)168. Zarówno schemat konstrukcyjny, jak
i dekoracja nawiązują silnie do złotnictwa gotyckiego.
Sześciolistna stopa przechodzi w wieloboczny trzon
164 Wymieniona ambona rzekomo umieszczona została
w kościele ŚŚ. Piotra i Pawła dopiero w r. 1720 (por. S. Zaleski,
OO. jezuici przy kościele Sw. Piotra i Pawła w Krakowie, Nowy
Sącz 1896, s. 61).
165 Łuki takie występują np. w obramieniach obrazów
w siedemnastowiecznych stallach w kościołach Św. Krzyża,
Bożego Ciała oraz w pochodzących z tegoż czasu zapieckach
stall w kaplicy Kuśnierzy przy kościele Mariackim.
166 Niewielkie pinakle zastosowano np. w bocznych częś-
ciach późnorenesansowego ołtarza z około połowy w. XVII,
w kaplicy Kuśnierzy przy kościele Mariackim. Ponieważ
w kaplicy tej znajdują się stalle z w. XV (obecnie pozbawione
pierwotnych zapiecków), możliwe było bezpośrednie zaczer-
pnięcie motywu ze sprzętu gotyckiego (por. J. Samek, Wyniki
inwentaryzacji zabytków rzemiosła artystycznego na terenie
Krakowa (kościoły i klasztory Śródmieścia) [Streszczetiie komu-
nikatu wygłoszonego na sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków
Sztuki w Krakowie w dniu 28. IX. 59] (Biuletyn HS XXII,
1960, z. 3, s. 309—310).
42. Kielich fundacji Noricusa, około r. 1500. Kraków, kościół
Mariacki (fot. J. Krieger)
167 Krakowskim złotnictwem w. XVII zajął się w nie
publikowanej dotychczas pracy A. Ciechanowiecki; o ile
nam wiadomo, autor nie zainteresował się bliżej nurtem na-
wiązującym do gotyku; krótkie omówienia złotnictwa tego
okresu opublikowali: L. Lepszy, Przemysł artystyczny i handel
(Rocz. Krak. VI, 1904, s. 276—277) oraz Dobrowolski,
Sztuka Krakowa..., s. 443—446; oparty na archiwaliach
wykaz złotników działających w Krakowie w w. XVII ze-
stawił L. Lepszy, Przemysł złotniczy w Polsce, Kraków 1933,
s. 165—193.
168 Kielich fundacji Rybkowicza ujawniony został w czasie
prac redakcyjnych nad Katalogiem zabytków m. Krakowa
(por. Samek, Wyniki inwentaryzacji zabytków..., s. 311).
Zabytek ten zaskakująco jest podobny do kielicha z Bystrzycy
w zbiorach Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze,
datowanego na w. XVI (por. H. Kahlhaussen, Geschichte
des deutschen Kunsthandwerks, Munchen 1955, s. 308, 311,
fig. 272). Wskazywać to może na węgierskie pochodzenie
złotnika lub na import (?).
107
powstałej w 1. połowie w. XVII164. Ambona ta,
4 o wielobocznej części dolnej opatrzonej schodkami
z bramką, wyróżnia się bardzo wysokim, kilkukon-
dygnacjowym baldachimem. W sylwecie bliska jest
ona średniowiecznym ambonom „wieżowym^ czy
też tabernakulom.
Oddziaływaniu gotyckiej kamieniarki przypisać
można by również występowanie w zabytkach kra-
kowskiego snycerstwa w. XVII, płycin i ram zam-
kniętych łukiem trójlistnym ściętym165 oraz innych
elementów, jak np. pinakli166. Stosowanie tych form
może mieć jednak źródło w posługiwaniu się wzor-
nikami niderlandzkimi, gdzie w repertuar form
dekoracyjnych weszły również motywy zaczerpnięte
ze sztuki gotyckiej.
Materiału do badań nad elementami gotyckimi
w w. XVII dostarcza też krakowskie złotnictwo
tego czasu. W tej dziedzinie nurt gotycki zaznacza
się dość wyraźnie; należące doń obiekty są niekiedy
bliskie wyrobom średniowiecznym. Ponieważ zło-
tnictwo w. XVII nie zostało dotąd opublikowane
w formie monograficznego opracowania167, oparto
się głównie na materiale uzyskanym w pracach
inwentaryzacyjnych.
Najcenniejszym z dzieł złotnictwa, wykazującym
cechy właściwe dla wyrobów gotyckich, jest kielich
w skarbcu kościoła Św. Anny, sprawiony w r. 1630
przez księdza Jana Rybkowicza, kanonika kościoła
Św. Floriana i profesora Uniwersytetu Krakowskiego
(ryc. 41)168. Zarówno schemat konstrukcyjny, jak
i dekoracja nawiązują silnie do złotnictwa gotyckiego.
Sześciolistna stopa przechodzi w wieloboczny trzon
164 Wymieniona ambona rzekomo umieszczona została
w kościele ŚŚ. Piotra i Pawła dopiero w r. 1720 (por. S. Zaleski,
OO. jezuici przy kościele Sw. Piotra i Pawła w Krakowie, Nowy
Sącz 1896, s. 61).
165 Łuki takie występują np. w obramieniach obrazów
w siedemnastowiecznych stallach w kościołach Św. Krzyża,
Bożego Ciała oraz w pochodzących z tegoż czasu zapieckach
stall w kaplicy Kuśnierzy przy kościele Mariackim.
166 Niewielkie pinakle zastosowano np. w bocznych częś-
ciach późnorenesansowego ołtarza z około połowy w. XVII,
w kaplicy Kuśnierzy przy kościele Mariackim. Ponieważ
w kaplicy tej znajdują się stalle z w. XV (obecnie pozbawione
pierwotnych zapiecków), możliwe było bezpośrednie zaczer-
pnięcie motywu ze sprzętu gotyckiego (por. J. Samek, Wyniki
inwentaryzacji zabytków rzemiosła artystycznego na terenie
Krakowa (kościoły i klasztory Śródmieścia) [Streszczetiie komu-
nikatu wygłoszonego na sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków
Sztuki w Krakowie w dniu 28. IX. 59] (Biuletyn HS XXII,
1960, z. 3, s. 309—310).
42. Kielich fundacji Noricusa, około r. 1500. Kraków, kościół
Mariacki (fot. J. Krieger)
167 Krakowskim złotnictwem w. XVII zajął się w nie
publikowanej dotychczas pracy A. Ciechanowiecki; o ile
nam wiadomo, autor nie zainteresował się bliżej nurtem na-
wiązującym do gotyku; krótkie omówienia złotnictwa tego
okresu opublikowali: L. Lepszy, Przemysł artystyczny i handel
(Rocz. Krak. VI, 1904, s. 276—277) oraz Dobrowolski,
Sztuka Krakowa..., s. 443—446; oparty na archiwaliach
wykaz złotników działających w Krakowie w w. XVII ze-
stawił L. Lepszy, Przemysł złotniczy w Polsce, Kraków 1933,
s. 165—193.
168 Kielich fundacji Rybkowicza ujawniony został w czasie
prac redakcyjnych nad Katalogiem zabytków m. Krakowa
(por. Samek, Wyniki inwentaryzacji zabytków..., s. 311).
Zabytek ten zaskakująco jest podobny do kielicha z Bystrzycy
w zbiorach Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze,
datowanego na w. XVI (por. H. Kahlhaussen, Geschichte
des deutschen Kunsthandwerks, Munchen 1955, s. 308, 311,
fig. 272). Wskazywać to może na węgierskie pochodzenie
złotnika lub na import (?).
107