DOI Artikel:
Samek, Jan: Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa pierwszej połowy w. XVII
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20355#0118
47. Relikwiarz św. Jacka, 1. ćwierć w. XVII. Kraków, klasztor
dominikanów (fot. W. Gumuła)
dem aktualności form gotyckich w kielichach kra-
kowskich powstałych w 1. połowie w. XVII. Jak
sądzić można na podstawie zachowanych obiektów,
złotnicy naśladując kielichy gotyckie ograniczali
się najczęściej do powtórzenia kształtu czary, jak
np. w kielichach z kościoła ŚŚ. Piotra i Pawła
i kościoła Mariackiego170.
Do złotnictwa gotyckiego nawiązują też dwa cylin-
dryczne relikwiarze bł. Salomei z w. XVII, zacho-
wane w skarbcu klarysek przy kościele Św. Andrze-
ja171, w które włączono części z 2. połowy w. XV (opra-
wy puszki). Wysmukłe zwieńczenie klosza większego
relikwiarza ma kształt piramidki utworzonej z bla-
szek dekorowanych gotyckim motywem żabek; mo-
tyw ten powtarza się także na trzonie pod puszką
(ryc. 43). Podobnie jak w monstrancjach i relikwia-
rzach gotyckich połączono również część górną
oprawy cylindra z dolną, tym razem posługując się
barokowym ornamentem chrząstkowym. Okrągła
170 Klisze w zbiorach Instytutu Sztuki PAN w Warszawie.
171 J. Pagaczewski, Skarbiec klasztoru p. klarysek przy
kościele św. Andrzeja w Krakowie (Sprawozdania KHS VIII,
1912, szp. CCCXLI—II); autor nie zwrócił uwagi na włą-
czenie w relikwiarze wcześniejszych części.
172 Tamże, szp. CCCXXXIX—XLII, fig. 37—40 na
48. Relikwiarz św. Stanisława, r. 1504. Kraków, katedra
(fot. S. Kolowca)
stopa, jajowaty nodus oraz wieńcząca relikwiarz
korona mają także formy barokowe. Podobny
kształt posiada drugi relikwiarz bł. Salomei.
W oryginalny sposób potraktowany został tu krzy-
żyk wieńczący koronę na szczycie relikwiarza;
dłuższe ramię otrzymało kształt pinakla dekorowa-
nego rodzajem żabek.
Zarówno kształt obydwóch relikwiarzy bł. Salo-
mei, raczej nie spotykany w złotnictwie barokowym,
jak i występujące w nich motywy dekoracyjne są
chyba rezultatem wzorowania się na gotyckich
ostensoriach zachowanych w skarbcu klarysek (ryc.
44)172. Trudno tu mówić o tradycji — trzynasto-
wieczne relikwiarze u klarysek nie powstały w Pol-
sce, brak też w skarbcu tego klasztoru relikwiarzy
cylindrycznych z w. XVI173.
Podobne zjawisko zaobserwować można w reli-
kwiarzach znajdujących się w skarbcu kościoła
Mariackiego. Wyraźnie elementy gotyckie występują
tychże szpaltach. — Bochnak i Pagaczewski, o.c., s. 85—86,
fig. 59 na s. 85.
173 Na w. XVI datowane były ostensoria: śś. Piotra
i Pawła i św. Wojciecha oraz dwa podobne relikwiarze
o kulistych kloszach (Pagaczewski, Skarbiec klasztoru p-
klarysek..., szp. CCCXL). Do złotnictwa wczesnogotyckiego
110
dominikanów (fot. W. Gumuła)
dem aktualności form gotyckich w kielichach kra-
kowskich powstałych w 1. połowie w. XVII. Jak
sądzić można na podstawie zachowanych obiektów,
złotnicy naśladując kielichy gotyckie ograniczali
się najczęściej do powtórzenia kształtu czary, jak
np. w kielichach z kościoła ŚŚ. Piotra i Pawła
i kościoła Mariackiego170.
Do złotnictwa gotyckiego nawiązują też dwa cylin-
dryczne relikwiarze bł. Salomei z w. XVII, zacho-
wane w skarbcu klarysek przy kościele Św. Andrze-
ja171, w które włączono części z 2. połowy w. XV (opra-
wy puszki). Wysmukłe zwieńczenie klosza większego
relikwiarza ma kształt piramidki utworzonej z bla-
szek dekorowanych gotyckim motywem żabek; mo-
tyw ten powtarza się także na trzonie pod puszką
(ryc. 43). Podobnie jak w monstrancjach i relikwia-
rzach gotyckich połączono również część górną
oprawy cylindra z dolną, tym razem posługując się
barokowym ornamentem chrząstkowym. Okrągła
170 Klisze w zbiorach Instytutu Sztuki PAN w Warszawie.
171 J. Pagaczewski, Skarbiec klasztoru p. klarysek przy
kościele św. Andrzeja w Krakowie (Sprawozdania KHS VIII,
1912, szp. CCCXLI—II); autor nie zwrócił uwagi na włą-
czenie w relikwiarze wcześniejszych części.
172 Tamże, szp. CCCXXXIX—XLII, fig. 37—40 na
48. Relikwiarz św. Stanisława, r. 1504. Kraków, katedra
(fot. S. Kolowca)
stopa, jajowaty nodus oraz wieńcząca relikwiarz
korona mają także formy barokowe. Podobny
kształt posiada drugi relikwiarz bł. Salomei.
W oryginalny sposób potraktowany został tu krzy-
żyk wieńczący koronę na szczycie relikwiarza;
dłuższe ramię otrzymało kształt pinakla dekorowa-
nego rodzajem żabek.
Zarówno kształt obydwóch relikwiarzy bł. Salo-
mei, raczej nie spotykany w złotnictwie barokowym,
jak i występujące w nich motywy dekoracyjne są
chyba rezultatem wzorowania się na gotyckich
ostensoriach zachowanych w skarbcu klarysek (ryc.
44)172. Trudno tu mówić o tradycji — trzynasto-
wieczne relikwiarze u klarysek nie powstały w Pol-
sce, brak też w skarbcu tego klasztoru relikwiarzy
cylindrycznych z w. XVI173.
Podobne zjawisko zaobserwować można w reli-
kwiarzach znajdujących się w skarbcu kościoła
Mariackiego. Wyraźnie elementy gotyckie występują
tychże szpaltach. — Bochnak i Pagaczewski, o.c., s. 85—86,
fig. 59 na s. 85.
173 Na w. XVI datowane były ostensoria: śś. Piotra
i Pawła i św. Wojciecha oraz dwa podobne relikwiarze
o kulistych kloszach (Pagaczewski, Skarbiec klasztoru p-
klarysek..., szp. CCCXL). Do złotnictwa wczesnogotyckiego
110