DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Romański kościół opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0061
mieniołomach. Piaskowce, o barwie lekko żółtawej,
mniej twarde od wapieni, a zatem łatwiejsze w ob-
róbce, użyte zostały głównie do partii naziemnych
kościoła romańskiego i do jego detali architektonicz-
nych. Pochodzą one najprawdopodobniej z czynnego
już w w. XI kamieniołomu w Miętniowie. Oprócz
kredowych piaskowców miętniowskich pojawiają się
jeszcze w murach Tyńca inne piaskowce, żelaziste,
kwarcytowe oraz jasnożółte rozsypliwe. Pochodzić
one mogą z warstw eoceńskich z okolic położonych
na południe od Sidziny11.
Mury romańskie, w odróżnieniu od murów póź-
niejszych, cechuje piękna, staranna kamieniarka,
która zresztą w szczegółach inna jest w kościele,
a inna w murach klasztoru.
4. Tyniec, opactwo. Fragment romańskiego fundamentu ko-
ścioła w apsydzie pd. (fot. W. Gumuła)
tym zagadnieniem, odbyte na terenie Szwajcarii, Włoch,
Francji i Belgii, umożliwiły nowe spojrzenie na zabytek ty-
niecki, wpływając na zmianę poprzednich wyników.
11 Wszystkie dane dotyczące materiału skalnego oparte
zostały na ustaleniach doc. J. Małeckiego. Por. J. Małecki,
Materiał skalny, z którego wzniesiono pierwsze budowle sa-
kralne na wzgórzu tynieckim (maszynopis w Katedrze Historii
Sztuki Średniowiecznej UJ w Krakowie).
5. Tyniec, opactwo. Fragment muru naziemnego pd. elewacji
kościoła romańskiego (fot. W. Gumuła)
KOŚCIÓŁ
Fundamenty kościoła wykonane zostały z brył
wapiennych dużych rozmiarów, układanych szych-
tami. Między nimi trafiają się wapienie mniejsze,
użyte dla wyrównania warstw. Ze spoin i licznych
szczelin między poszczególnymi blokami wylewa
się bardzo obficie zaprawa wapienna, pokrywająca
miejscami partie lica kamieni12. Fundament ten ce-
chuje bardzo staranne i solidne wykonanie, nie ma-
jące analogii w romańskich murach Krakowa
(ryc. 4). Mury naziemne wykonane zostały techniką
opus emplectum. W masie wewnętrznego betonu spo-
tyka się fragmenty niedokończonych lub być może
zepsutych detali architektonicznych13. Okładzinę
muru wykonano z piaskowców starannie obrobio-
nych za pomocą młotka. W apsydzie głównej, w ap-
sydzie bocznej pd. i w pn. ścianie chóru kamienie
te są płaskie i znacznie wydłużone. W apsydzie
głównej długość ich dochodzi do 50 cm, natomiast
przeciętna wysokość waha się około 10 cm. Pn,
ściana pn. muru chóru wykonana jest nieco mniej
starannie. Obróbka kamieni przypomina niektóre
partie rotundy wawelskiej. Piaskowce muru pd.
posiadają różne rozmiary. Na ogół występują na
zmianę szychty kamieni średniej wielkości zbliżo-
nych do kwadratu i warstwy wyrównacze płaskie
12 Jest to zaprawa wapienno-piaskowa o zawartości piasku
wahającej się od 90% do 65%. Analizy wykonane zostały przez
doc. H. Jędrzejewską.
13 Na koronie apsydy głównej znaleziono wtórnie użyty
fragment wałka, być może, z obramienia okiennego. Po ze-
wnętrznej stronie apsydy pn. tkwi w murze niedokończony
fragment bazy kolumienki.
53
mniej twarde od wapieni, a zatem łatwiejsze w ob-
róbce, użyte zostały głównie do partii naziemnych
kościoła romańskiego i do jego detali architektonicz-
nych. Pochodzą one najprawdopodobniej z czynnego
już w w. XI kamieniołomu w Miętniowie. Oprócz
kredowych piaskowców miętniowskich pojawiają się
jeszcze w murach Tyńca inne piaskowce, żelaziste,
kwarcytowe oraz jasnożółte rozsypliwe. Pochodzić
one mogą z warstw eoceńskich z okolic położonych
na południe od Sidziny11.
Mury romańskie, w odróżnieniu od murów póź-
niejszych, cechuje piękna, staranna kamieniarka,
która zresztą w szczegółach inna jest w kościele,
a inna w murach klasztoru.
4. Tyniec, opactwo. Fragment romańskiego fundamentu ko-
ścioła w apsydzie pd. (fot. W. Gumuła)
tym zagadnieniem, odbyte na terenie Szwajcarii, Włoch,
Francji i Belgii, umożliwiły nowe spojrzenie na zabytek ty-
niecki, wpływając na zmianę poprzednich wyników.
11 Wszystkie dane dotyczące materiału skalnego oparte
zostały na ustaleniach doc. J. Małeckiego. Por. J. Małecki,
Materiał skalny, z którego wzniesiono pierwsze budowle sa-
kralne na wzgórzu tynieckim (maszynopis w Katedrze Historii
Sztuki Średniowiecznej UJ w Krakowie).
5. Tyniec, opactwo. Fragment muru naziemnego pd. elewacji
kościoła romańskiego (fot. W. Gumuła)
KOŚCIÓŁ
Fundamenty kościoła wykonane zostały z brył
wapiennych dużych rozmiarów, układanych szych-
tami. Między nimi trafiają się wapienie mniejsze,
użyte dla wyrównania warstw. Ze spoin i licznych
szczelin między poszczególnymi blokami wylewa
się bardzo obficie zaprawa wapienna, pokrywająca
miejscami partie lica kamieni12. Fundament ten ce-
chuje bardzo staranne i solidne wykonanie, nie ma-
jące analogii w romańskich murach Krakowa
(ryc. 4). Mury naziemne wykonane zostały techniką
opus emplectum. W masie wewnętrznego betonu spo-
tyka się fragmenty niedokończonych lub być może
zepsutych detali architektonicznych13. Okładzinę
muru wykonano z piaskowców starannie obrobio-
nych za pomocą młotka. W apsydzie głównej, w ap-
sydzie bocznej pd. i w pn. ścianie chóru kamienie
te są płaskie i znacznie wydłużone. W apsydzie
głównej długość ich dochodzi do 50 cm, natomiast
przeciętna wysokość waha się około 10 cm. Pn,
ściana pn. muru chóru wykonana jest nieco mniej
starannie. Obróbka kamieni przypomina niektóre
partie rotundy wawelskiej. Piaskowce muru pd.
posiadają różne rozmiary. Na ogół występują na
zmianę szychty kamieni średniej wielkości zbliżo-
nych do kwadratu i warstwy wyrównacze płaskie
12 Jest to zaprawa wapienno-piaskowa o zawartości piasku
wahającej się od 90% do 65%. Analizy wykonane zostały przez
doc. H. Jędrzejewską.
13 Na koronie apsydy głównej znaleziono wtórnie użyty
fragment wałka, być może, z obramienia okiennego. Po ze-
wnętrznej stronie apsydy pn. tkwi w murze niedokończony
fragment bazy kolumienki.
53