DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Romański kościół opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0062
6. Tyniec, opactwo. Prezbiterium kościoła, fragment romańskiego fundamentu muru pn. wraz z pier-
wotnym występem pod półkolumnę (fot. W. Gumuła)
(ryc. 5). Narożniki zewnętrzne i wewnętrzne wyko-
nane zostały z dużych wapieni (ryc. 11). Kamienie
osadzono na zaprawie wapiennej, analogicznej do
użytej w fundamentach. Tutaj jednak stosowano ją
oszczędniej. Widoczna jedynie w fugach, nie wylewa
się na zewnątrz. Charakter lica murów naziemnych
kościoła tynieckiego, w którym nie pojawiają się
jeszcze piękne, regularne ciosy z typowymi śladami
dłuta, i w którym szeregi kamieni moyen appareil
występują na zmianę z szeregami appareil allonge,
jest w układzie bardzo typowy dla w. XI.
Mury fundamentowe kościoła romańskiego przed-
stawiają się jako jednolite, ciągłe ławy kamienne, bę-
dące podstawą nie tylko pod mury obwodowe, ale
i pod podpory międzynawowe (tabl. II). Ławy te,
o szerokości wahającej się od 1 m do 1,20 m, mają
wysokość około 1,50 m. Przecinają one warstwę
wczesnośredniowiczną, lateńsko-rzymską i późno-
łużycką. Posadowione są zaś bądź na lessowym
calcu, bądź, jak części wsch., na warstwach łużyc-
kiego wału grodowego. Na koronie fundamentów
zalegał gruz z piaskiem z okresu pełnego średnio-
wiecza14.
14 Z. Woźniak i H. Zoll-Adamikowa, Uwagi o topo-
grafii wzgórza klasztornego w Tyńcu, ryc. 3.
Romański mur fundamentowy pn. przebiega
wzdłuż wewnętrznej elewacji pn. muru gotyckiego
prezbiterium i niewątpliwie stanowił wzmocnienie
dla tegoż prezbiterium. Od zachodu fundament ro-
mański niknie w fundamencie gotyckiej tęczy, od
wschodu przechodzi w łukowato zakreśloną partię
apsydy pn. (tabl. II). Opisywany pn. mur romański
składa się z czterech odcinków, wyznaczonych przez
trzy wewnętrzne występy fundamentowe, na których
pierwotnie stały półkolumny przyścienne (tabl. IV).
Występy te są technicznie jednakowe z fundamen-
tem, do którego przylegają (ryc. 6). Posadowione są
na tej samej, co on, głębokości i organicznie się z nim
wiążą. Rzut poziomy mają prostokątny. Długość ich
waha się od 90 cm do 1,15 m, a szerokość, na jaką
odsunięte są od lica fundamentu, sięga od 30 do
40 cm. Do drugiego i trzeciego występu (licząc od
apsydy) dobudowane są od strony wsch. dodatkowe
fundamenty. Półmetrowej długości, szerokie na
około 40-50 cm, stanowią one jakby przedłużenie ku
wschodowi opisanych poprzednio występów, jed-
nakże w swej strukturze znacznie się od nich różnią
(tabl. IV, 3). Wykonane niestarannie z nieregularnie
łamanych wapieni i piaskowców niewielkich wymia-
rów, nie są przewiązane ani z ławą fundamentową
pn. muru romańskiego, ani z łączącymi się z nią
54
wotnym występem pod półkolumnę (fot. W. Gumuła)
(ryc. 5). Narożniki zewnętrzne i wewnętrzne wyko-
nane zostały z dużych wapieni (ryc. 11). Kamienie
osadzono na zaprawie wapiennej, analogicznej do
użytej w fundamentach. Tutaj jednak stosowano ją
oszczędniej. Widoczna jedynie w fugach, nie wylewa
się na zewnątrz. Charakter lica murów naziemnych
kościoła tynieckiego, w którym nie pojawiają się
jeszcze piękne, regularne ciosy z typowymi śladami
dłuta, i w którym szeregi kamieni moyen appareil
występują na zmianę z szeregami appareil allonge,
jest w układzie bardzo typowy dla w. XI.
Mury fundamentowe kościoła romańskiego przed-
stawiają się jako jednolite, ciągłe ławy kamienne, bę-
dące podstawą nie tylko pod mury obwodowe, ale
i pod podpory międzynawowe (tabl. II). Ławy te,
o szerokości wahającej się od 1 m do 1,20 m, mają
wysokość około 1,50 m. Przecinają one warstwę
wczesnośredniowiczną, lateńsko-rzymską i późno-
łużycką. Posadowione są zaś bądź na lessowym
calcu, bądź, jak części wsch., na warstwach łużyc-
kiego wału grodowego. Na koronie fundamentów
zalegał gruz z piaskiem z okresu pełnego średnio-
wiecza14.
14 Z. Woźniak i H. Zoll-Adamikowa, Uwagi o topo-
grafii wzgórza klasztornego w Tyńcu, ryc. 3.
Romański mur fundamentowy pn. przebiega
wzdłuż wewnętrznej elewacji pn. muru gotyckiego
prezbiterium i niewątpliwie stanowił wzmocnienie
dla tegoż prezbiterium. Od zachodu fundament ro-
mański niknie w fundamencie gotyckiej tęczy, od
wschodu przechodzi w łukowato zakreśloną partię
apsydy pn. (tabl. II). Opisywany pn. mur romański
składa się z czterech odcinków, wyznaczonych przez
trzy wewnętrzne występy fundamentowe, na których
pierwotnie stały półkolumny przyścienne (tabl. IV).
Występy te są technicznie jednakowe z fundamen-
tem, do którego przylegają (ryc. 6). Posadowione są
na tej samej, co on, głębokości i organicznie się z nim
wiążą. Rzut poziomy mają prostokątny. Długość ich
waha się od 90 cm do 1,15 m, a szerokość, na jaką
odsunięte są od lica fundamentu, sięga od 30 do
40 cm. Do drugiego i trzeciego występu (licząc od
apsydy) dobudowane są od strony wsch. dodatkowe
fundamenty. Półmetrowej długości, szerokie na
około 40-50 cm, stanowią one jakby przedłużenie ku
wschodowi opisanych poprzednio występów, jed-
nakże w swej strukturze znacznie się od nich różnią
(tabl. IV, 3). Wykonane niestarannie z nieregularnie
łamanych wapieni i piaskowców niewielkich wymia-
rów, nie są przewiązane ani z ławą fundamentową
pn. muru romańskiego, ani z łączącymi się z nią
54