DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Przedmioty liturgiczne znalezione w grobach pierswszych opatów tyniekich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0185
LECH KALINOWSKI
PRZEDMIOTY LITURGICZNE ZNALEZIONE W GROBACH PIERWSZYCH OPATÓW
TYNIECKICH
Latem r. 1961, bezpośrednio niemal po rozpo-
częciu prac wykopaliskowych w Tyńcu, pod chórem
obecnego kościoła klasztornego ukazały się funda-
menty i pozostałości naziemne pierwotnego założenia
sakralnego z 3. ćwierci w. XI1. Wkrótce potem na
szerokości trzeciego przęsła trójnawowego korpusu
wczesnoromańskiego odsłonięto dwa groby ozna-
czone nrami 8 i 15. Najpierw, 9 września natra-
fiono niespodziewanie na grób nr 8 ze złotymi
naczyniami liturgicznymi. W bez mała miesiąc
później odkryto grób drugi, nr 15, z kościanym
pastorałem; po starannym przygotowaniu grób ten
otwarto w dniu 5 października. Grób nr 8 przypadł
na pn. połowę nawy środkowej i — jak się z kolei
okazało — zalegał pd. bok grobu nr 15, założonego
w nawie pn. przy murze fundamentowym, oddzie-
lającym nawę główną od nawy bocznej kościoła.
Oba groby były grobami opackimi; świadczą o tym
znalezione w nich przedmioty liturgiczne w postaci
wyrobów złotniczych i kościanych.
Stratygrafia archeologiczna i analiza architekto-
nicznych pozostałości trójnawowej świątyni wska-
zują, że grób z kościanym pastorałem, odkryty póź-
niej, jest starszy i powstał jeszcze w czasie budowy
kościoła, zapewne w ostatniej ćwierci w. XI2. Nato-
miast grób ze złotymi przedmiotami liturgicznymi,
1 Z. Woźniak i H. Zoll-Adamikowa. Uwagi o topo-
grafii i stratygrafii wzgórza klasztornego zu Tyńcu, w niniejszym
tomie, s. 15-48. — K. Żurowska, RomaYiski kościół opactwa be-
nedyktynów w Tyńcu, w niniejszym tomie, s. 49-119.
na który najpierw natrafiono, jest młodszy, a młod-
szość ta wynika z faktu, że przy jego zakładaniu
naruszono pd. bok grobu poprzedniego. Zdaniem
Heleny Zoll-Adamikowej, grób młodszy powstał
od 50 do 100 lat później niż grób starszy, czyli
między 2. a 4. ćwiercią w. XII. Stwierdzenia odno-
szące się do czasu powstania obu grobów przyjąć
należy z wielką ostrożnością, ze względu na brak
jakichkolwiek danych źródłowych pisanych.
Daty obu grobów są terminem antę quem dla
zachowanych w nich przedmiotów liturgicznych.
Przedmioty te, jako wieczysty depozyt opactwa, po
oczyszczeniu i zabiegach zabezpieczających, prze-
prowadzonych przez konserwatora Rudolfa Koz-
łowskiego, wystawione są jako stałe eksponaty
w Skarbcu Koronnym Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu3.
PRZEDMIOTY Z GROBU OPATA STARSZEGO
Pierwszy chronologicznie grób opacki, oznaczony
nrem 15, założony zgodnie z średniowieczną tra-
dycją wzdłuż osi Zachód (głowa zmarłego) — Wschód
(jego nogi), został wymurowany z regularnych ka-
mieni wapiennych i piaskowcowych; ma kształt
2 Żurowska, o. c., s. 113.
3 R. Kozłowski, Badanie i konserwacja przedmiotów li-
turgicznych znalezionych w grobach pierwszych Opatów tynieckich,
w niniejszym tomie, s. 209-216.
175
PRZEDMIOTY LITURGICZNE ZNALEZIONE W GROBACH PIERWSZYCH OPATÓW
TYNIECKICH
Latem r. 1961, bezpośrednio niemal po rozpo-
częciu prac wykopaliskowych w Tyńcu, pod chórem
obecnego kościoła klasztornego ukazały się funda-
menty i pozostałości naziemne pierwotnego założenia
sakralnego z 3. ćwierci w. XI1. Wkrótce potem na
szerokości trzeciego przęsła trójnawowego korpusu
wczesnoromańskiego odsłonięto dwa groby ozna-
czone nrami 8 i 15. Najpierw, 9 września natra-
fiono niespodziewanie na grób nr 8 ze złotymi
naczyniami liturgicznymi. W bez mała miesiąc
później odkryto grób drugi, nr 15, z kościanym
pastorałem; po starannym przygotowaniu grób ten
otwarto w dniu 5 października. Grób nr 8 przypadł
na pn. połowę nawy środkowej i — jak się z kolei
okazało — zalegał pd. bok grobu nr 15, założonego
w nawie pn. przy murze fundamentowym, oddzie-
lającym nawę główną od nawy bocznej kościoła.
Oba groby były grobami opackimi; świadczą o tym
znalezione w nich przedmioty liturgiczne w postaci
wyrobów złotniczych i kościanych.
Stratygrafia archeologiczna i analiza architekto-
nicznych pozostałości trójnawowej świątyni wska-
zują, że grób z kościanym pastorałem, odkryty póź-
niej, jest starszy i powstał jeszcze w czasie budowy
kościoła, zapewne w ostatniej ćwierci w. XI2. Nato-
miast grób ze złotymi przedmiotami liturgicznymi,
1 Z. Woźniak i H. Zoll-Adamikowa. Uwagi o topo-
grafii i stratygrafii wzgórza klasztornego zu Tyńcu, w niniejszym
tomie, s. 15-48. — K. Żurowska, RomaYiski kościół opactwa be-
nedyktynów w Tyńcu, w niniejszym tomie, s. 49-119.
na który najpierw natrafiono, jest młodszy, a młod-
szość ta wynika z faktu, że przy jego zakładaniu
naruszono pd. bok grobu poprzedniego. Zdaniem
Heleny Zoll-Adamikowej, grób młodszy powstał
od 50 do 100 lat później niż grób starszy, czyli
między 2. a 4. ćwiercią w. XII. Stwierdzenia odno-
szące się do czasu powstania obu grobów przyjąć
należy z wielką ostrożnością, ze względu na brak
jakichkolwiek danych źródłowych pisanych.
Daty obu grobów są terminem antę quem dla
zachowanych w nich przedmiotów liturgicznych.
Przedmioty te, jako wieczysty depozyt opactwa, po
oczyszczeniu i zabiegach zabezpieczających, prze-
prowadzonych przez konserwatora Rudolfa Koz-
łowskiego, wystawione są jako stałe eksponaty
w Skarbcu Koronnym Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu3.
PRZEDMIOTY Z GROBU OPATA STARSZEGO
Pierwszy chronologicznie grób opacki, oznaczony
nrem 15, założony zgodnie z średniowieczną tra-
dycją wzdłuż osi Zachód (głowa zmarłego) — Wschód
(jego nogi), został wymurowany z regularnych ka-
mieni wapiennych i piaskowcowych; ma kształt
2 Żurowska, o. c., s. 113.
3 R. Kozłowski, Badanie i konserwacja przedmiotów li-
turgicznych znalezionych w grobach pierwszych Opatów tynieckich,
w niniejszym tomie, s. 209-216.
175