DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Ze studiów nad ikonografią Legendy św. Stanisława Biskupa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20354#0181
no w medalionach siedem scen. Rozpoczyna je
malowidło w górnym narożniku po lewej stronie,
ukazujące Świadczenie Piotra przed królem. W dru-
gim z medalionów, przypadającym ponad wize-
runkiem Bolesława Śmiałego, widzimy Św. Stani-
sława, który klęczy zatopiony w modlitwie, w górze
zaś na tle drzewa ukazuje się krzyż, będący zapowie-
dzią męczeńskiej śmierci biskupa. Scena ta nie
znajduje żadnego wyjaśnienia w źródłach do Le-
gendy św. Stanisława, niemniej jednak możemy
ją określić jako popularne w okresie kontrrefor-
macji przedstawienie Wizji świętego. Dalej —
w prawym górnym narożniku — oglądamy scenę
Śmierci św. biskupa. Cztery kolejne sceny są nato-
miast ilustracją przytoczonej powyżej Legendy Bo-
lesława Śmiałego. Ukazują one: (4) króla w stroju
pielgrzyma zdążającego do Osjaku; (5) noszącego
drzewo w kuchni klasztornej; (6) śmierć Bolesława
w celi klasztornej, w obecności opata i zakonników;
(7) zakonników składających ciało króla do grobu.
Obraz uzupełniają napisy łacińskie: pod sceną
Wizji św. Stanisława „Sanctus Stanislaus"; pod
wizerunkiem Bolesława Śmiałego „Boleslaus Rex
Pol. Ano MLXXXIX"; u dołu obrazu czterowiersz:
„Occidit, Romam pergit, placet Ossiach illi. Ignotus
servit, notus pia lumina claudit. Ossiach hinc placat
tibi, Stanislae tyrannum. Mitem quod factum
coelestibus intulit astris"30.
Wnętrze kościoła w Osjaku zdobi sześć fresków
rozmieszczonych nad oknami naw bocznych, wy-
konanych w r. 1746 przez Ferdynanda Fromillera
(1693-1760)31. Scena pierwsza (ryc. 8) przedstawia
Śmierć św. Stanisława. Rozgrywa się we wnętrzu
barokowego kościoła, gdzie z lewej strony widzimy
św. Stanisława odprawiającego mszę w towarzystwie
dwóch diakonów, z prawej zaś — Bolesława,
7. Legenda Bolesława Śmiałego, obraz z w. XVII według
rys. A. Oleszczyńskiego (według Lelewela).
który wbiega z podniesionym w górę mieczem. Scenę
drugą (ryc. 9), przedstawiającą stojącego przed
ołtarzem papieża, obok którego klęczy diakon
z zapaloną świecą oraz uciekającego w przerażeniu
Bolesława, można na podstawie Długosza określić
jako Rzucenie klątwy przez Grzegorza VII na
króla i królestwo polskie po dokonaniu zabójstwa
dziecki, Grobowiec Bolesława Śmiałego w Ossyach (Biblioteka
Warszawska, XLIX, 1853, t. 1, s. 96). — Tenże, Ślady Bo-
lesławów Polskich po obcych krajach, Warszawa 1853, s. 19-
22. — A. Przeździecki, E. Rastawiecki, Wzory sztuki
średniowiecznej, I, Warszawa, Paryż 1853-1855, b.s. — J. Lele-
wel, Grobowy napis Bolesława Wielkiego w Poznaniu tudzież
grobowiec Bolesława Śmiałego w Osjaku, Poznań 1857, s. 33. —
I. Mai dl, Das ehemalige Kloster Ossiach und der stumme Busser
Boleslaus, Villach 1883, s. 19. — K. Jurkiewicz, Kościół
pobenedyktyński w Osjaku z grobowcem Bolesława Śmiałego
(Kłosy, XLIV, 1887, s. 93). — A. B. Jeszcze kilka słów o Ossjachu
(Kłosy, XLIV, 1887, s. 415). — Smólski, o.c, s. 81. —
K. Bąkowski, Sprawa grobowca w Ossjaku, Kraków 1909,
s. 26. — Lanckorońska, o.c, s. 4. — Taż, Zagadka grobu
w Osjaku (Wiadomości, XI, Londyn 1956, Nr 8/516, s. 2). —
H. Schnell, W. Mathei, Ossiach, Munchen-Zurich 1957,
s. 8. — Bodo, Die Geschichte..., s. 195. — Taż, Stift Ossiach,
s. 39.
30 Napis ten według Valvasora, o.c, s. 155, znajdował
się na odwrotnej stronie nagrobka Bolesława Śmiałego.
31 O freskach Fromillera w Osjaku pisali: Mai dl, o.c,
s. 28. — Smólski, o.c, s. 79. ■— K. Kastner, Die Presco-
-Gemalde der Stiftskirche in Ossiach (Mittheilungen der K. K.
Central Commission fur Erforschung und Erhaltung der Kunst-
-und-Historischen Denkmale, N. F. XXII, 1896, s. 37). —
Schnell, Mathei, o.c, s. 8-9. —- Bodo, Stift Ossiach, s. 44.
173
malowidło w górnym narożniku po lewej stronie,
ukazujące Świadczenie Piotra przed królem. W dru-
gim z medalionów, przypadającym ponad wize-
runkiem Bolesława Śmiałego, widzimy Św. Stani-
sława, który klęczy zatopiony w modlitwie, w górze
zaś na tle drzewa ukazuje się krzyż, będący zapowie-
dzią męczeńskiej śmierci biskupa. Scena ta nie
znajduje żadnego wyjaśnienia w źródłach do Le-
gendy św. Stanisława, niemniej jednak możemy
ją określić jako popularne w okresie kontrrefor-
macji przedstawienie Wizji świętego. Dalej —
w prawym górnym narożniku — oglądamy scenę
Śmierci św. biskupa. Cztery kolejne sceny są nato-
miast ilustracją przytoczonej powyżej Legendy Bo-
lesława Śmiałego. Ukazują one: (4) króla w stroju
pielgrzyma zdążającego do Osjaku; (5) noszącego
drzewo w kuchni klasztornej; (6) śmierć Bolesława
w celi klasztornej, w obecności opata i zakonników;
(7) zakonników składających ciało króla do grobu.
Obraz uzupełniają napisy łacińskie: pod sceną
Wizji św. Stanisława „Sanctus Stanislaus"; pod
wizerunkiem Bolesława Śmiałego „Boleslaus Rex
Pol. Ano MLXXXIX"; u dołu obrazu czterowiersz:
„Occidit, Romam pergit, placet Ossiach illi. Ignotus
servit, notus pia lumina claudit. Ossiach hinc placat
tibi, Stanislae tyrannum. Mitem quod factum
coelestibus intulit astris"30.
Wnętrze kościoła w Osjaku zdobi sześć fresków
rozmieszczonych nad oknami naw bocznych, wy-
konanych w r. 1746 przez Ferdynanda Fromillera
(1693-1760)31. Scena pierwsza (ryc. 8) przedstawia
Śmierć św. Stanisława. Rozgrywa się we wnętrzu
barokowego kościoła, gdzie z lewej strony widzimy
św. Stanisława odprawiającego mszę w towarzystwie
dwóch diakonów, z prawej zaś — Bolesława,
7. Legenda Bolesława Śmiałego, obraz z w. XVII według
rys. A. Oleszczyńskiego (według Lelewela).
który wbiega z podniesionym w górę mieczem. Scenę
drugą (ryc. 9), przedstawiającą stojącego przed
ołtarzem papieża, obok którego klęczy diakon
z zapaloną świecą oraz uciekającego w przerażeniu
Bolesława, można na podstawie Długosza określić
jako Rzucenie klątwy przez Grzegorza VII na
króla i królestwo polskie po dokonaniu zabójstwa
dziecki, Grobowiec Bolesława Śmiałego w Ossyach (Biblioteka
Warszawska, XLIX, 1853, t. 1, s. 96). — Tenże, Ślady Bo-
lesławów Polskich po obcych krajach, Warszawa 1853, s. 19-
22. — A. Przeździecki, E. Rastawiecki, Wzory sztuki
średniowiecznej, I, Warszawa, Paryż 1853-1855, b.s. — J. Lele-
wel, Grobowy napis Bolesława Wielkiego w Poznaniu tudzież
grobowiec Bolesława Śmiałego w Osjaku, Poznań 1857, s. 33. —
I. Mai dl, Das ehemalige Kloster Ossiach und der stumme Busser
Boleslaus, Villach 1883, s. 19. — K. Jurkiewicz, Kościół
pobenedyktyński w Osjaku z grobowcem Bolesława Śmiałego
(Kłosy, XLIV, 1887, s. 93). — A. B. Jeszcze kilka słów o Ossjachu
(Kłosy, XLIV, 1887, s. 415). — Smólski, o.c, s. 81. —
K. Bąkowski, Sprawa grobowca w Ossjaku, Kraków 1909,
s. 26. — Lanckorońska, o.c, s. 4. — Taż, Zagadka grobu
w Osjaku (Wiadomości, XI, Londyn 1956, Nr 8/516, s. 2). —
H. Schnell, W. Mathei, Ossiach, Munchen-Zurich 1957,
s. 8. — Bodo, Die Geschichte..., s. 195. — Taż, Stift Ossiach,
s. 39.
30 Napis ten według Valvasora, o.c, s. 155, znajdował
się na odwrotnej stronie nagrobka Bolesława Śmiałego.
31 O freskach Fromillera w Osjaku pisali: Mai dl, o.c,
s. 28. — Smólski, o.c, s. 79. ■— K. Kastner, Die Presco-
-Gemalde der Stiftskirche in Ossiach (Mittheilungen der K. K.
Central Commission fur Erforschung und Erhaltung der Kunst-
-und-Historischen Denkmale, N. F. XXII, 1896, s. 37). —
Schnell, Mathei, o.c, s. 8-9. —- Bodo, Stift Ossiach, s. 44.
173