DOI Artikel:
Różycka-Bryzek, Anna: Wyobrażenia aniołow w bizantyńsko-ruskich malowidłach kaplicy Św. Trójcy na zamku w Lublinie (1418)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0040
12. Tron. Kaplica zamkowa w Lublinie, malowidło na
sklepieniu wschodniego przęsła prezbiterium (fot. J. Ur-
banowicz)
u>rHYH41 £&£ no[A]HO*Ht rHf. (ryc. 12 i 14).
Podobne, choć z większą ilością oczu, tkwią
u stóp Boga Ojca m. in. w nowogrodzkiej iko-
nie Otieezestwa z w. XIV/XV (Galeria Tretiakow-
ska), przytwierdzone do naroży podnóżka, który
w ten sposób staje się prawdziwym wozem bożym
współistniejącym tu, jako pozostałość najstarszej
tradycji, z późniejszym krzesłem-tronem o pół-
okrągłym oparciu (ryc. 13). O tej najpierwotniej-
szej funkcji kół-tronów przypomina w kaplicy lu-
37 Dwa pierwsze przykłady zob.: C. I h m, Die Pro-
gramme der christlichen Apsismalerei vom 4. Jahrhun-
dert bis zur Mitte des. 8. Jahrhunderts, Wiesbaden 1960,
tabl. XIII, 1 oraz G. Schiller, Ikonographie der chri-
stlichen Kunst, 3, Giitersloh 1971, il. 674. Ciąg przykła-
dów późniejszych stanowią m.in.: miniatury greckich
13. Trójca św. w typie Otieezestwa, ikona nowogrodzka,
koniec w. XIV—początek XV. Moskwa, Galeria Tretia-
kowska (według W. N. Łazariewa)
bełskiej jedynie umieszczenie ich, razem z serafi-
nem i cherubinem, poniżej wizerunku Chrystusa.
Tak usytuowane podobizny wszystkich trzech po-
rządków pierwszej triady należą do obrazu Maje-
statu Pańskiego, mimo że na gotyckim sklepieniu
oddzielone są od postaci centralnej w kompozy-
cji zwornikiem i żebrami (ryc. 14).
Bizantyńska formuła Majestatu Pańskiego ma
swoją długą i ciągłą tradycję. Nie zatrzymując
się przy wczesnych przykładach, jak np. mozaika
z w. V w apsydzie Hosios David w Salonikach czy
datowana na w. VI ikona w klasztorze synajskim,
posługujących się obrazem Pantokratora lub, póź-
niej, Starca Dni w otoczeniu tylko symboli ewan-
gelistów 37, wskazać można na dzieła bizantyń-
skie drugiego tysiąclecia, w których prócz istot
z wizji Jana występują także istoty z wizji Iza-
jasza i Ezechiela, w wyborze lub razem. Bóg
przy tym bywa reprezentowany przez Pantokra-
ewangeliarzy z w. XII i XIII (Wenecja, Biblioteca Mar-
ciana, Gr. Z 540; Leningrad, Biblioteka Publiczna im.
Sałtykowa-Szczedrina, Gr. 101); serbska ikona z około
r. 1395 (Sofia, Muzeum Archeologiczne) będąca kopią
mozaiki w Hosios David; malowidło z 1 połowy w. XIV
na sklepieniu nawy kościoła w Ubisi (zob. kolejno: W. N.
32
sklepieniu wschodniego przęsła prezbiterium (fot. J. Ur-
banowicz)
u>rHYH41 £&£ no[A]HO*Ht rHf. (ryc. 12 i 14).
Podobne, choć z większą ilością oczu, tkwią
u stóp Boga Ojca m. in. w nowogrodzkiej iko-
nie Otieezestwa z w. XIV/XV (Galeria Tretiakow-
ska), przytwierdzone do naroży podnóżka, który
w ten sposób staje się prawdziwym wozem bożym
współistniejącym tu, jako pozostałość najstarszej
tradycji, z późniejszym krzesłem-tronem o pół-
okrągłym oparciu (ryc. 13). O tej najpierwotniej-
szej funkcji kół-tronów przypomina w kaplicy lu-
37 Dwa pierwsze przykłady zob.: C. I h m, Die Pro-
gramme der christlichen Apsismalerei vom 4. Jahrhun-
dert bis zur Mitte des. 8. Jahrhunderts, Wiesbaden 1960,
tabl. XIII, 1 oraz G. Schiller, Ikonographie der chri-
stlichen Kunst, 3, Giitersloh 1971, il. 674. Ciąg przykła-
dów późniejszych stanowią m.in.: miniatury greckich
13. Trójca św. w typie Otieezestwa, ikona nowogrodzka,
koniec w. XIV—początek XV. Moskwa, Galeria Tretia-
kowska (według W. N. Łazariewa)
bełskiej jedynie umieszczenie ich, razem z serafi-
nem i cherubinem, poniżej wizerunku Chrystusa.
Tak usytuowane podobizny wszystkich trzech po-
rządków pierwszej triady należą do obrazu Maje-
statu Pańskiego, mimo że na gotyckim sklepieniu
oddzielone są od postaci centralnej w kompozy-
cji zwornikiem i żebrami (ryc. 14).
Bizantyńska formuła Majestatu Pańskiego ma
swoją długą i ciągłą tradycję. Nie zatrzymując
się przy wczesnych przykładach, jak np. mozaika
z w. V w apsydzie Hosios David w Salonikach czy
datowana na w. VI ikona w klasztorze synajskim,
posługujących się obrazem Pantokratora lub, póź-
niej, Starca Dni w otoczeniu tylko symboli ewan-
gelistów 37, wskazać można na dzieła bizantyń-
skie drugiego tysiąclecia, w których prócz istot
z wizji Jana występują także istoty z wizji Iza-
jasza i Ezechiela, w wyborze lub razem. Bóg
przy tym bywa reprezentowany przez Pantokra-
ewangeliarzy z w. XII i XIII (Wenecja, Biblioteca Mar-
ciana, Gr. Z 540; Leningrad, Biblioteka Publiczna im.
Sałtykowa-Szczedrina, Gr. 101); serbska ikona z około
r. 1395 (Sofia, Muzeum Archeologiczne) będąca kopią
mozaiki w Hosios David; malowidło z 1 połowy w. XIV
na sklepieniu nawy kościoła w Ubisi (zob. kolejno: W. N.
32