DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Ostrowski, Jan K.: W kręgu mistrza Pinsla: W związku z wystawą w Olesku i we Lwowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0166
19. Pinsel (i warsztat?), Zwiastowanie, drzwi diakońskie
ikonostasu cerkwi Pokrowy w Buczaczu, Tarnopol, Mu-
zeum (fot. J. K. Ostrowski)
20. Pinsel (i warsztat?), Anioł Stróż, drzwi diakońskie
ikonostasu cerkwi Pokrowy w Buczaczu, Tarnopol, Mu-
zeum (fot. J. K. Ostrowski)
wianych wiatrem fałdach. Jedynym rzeczowym
przekształceniem jest zmiana pozycji lewej rę-
ki, podtrzymującej dziecko. Noga anioła, w Mo-
nasterzyskach bosa, tu została dekoracyjnie ople-
ciona rzemieniami sandała.
Ta sama figura, ujęta jednakże .z profilu, po-
wtarza się na drugim skrzydle tychże drzwi dia-
końskich w scenie Zwiastowania (ryc. 19). Jak-
kolwiek brak dokumentów poświadczających
autorstwo omawianych płaskorzeźb, bardzo wy-
soka jakość ich kompozycji i snycerskiego wy-
konania pozwala na przyjęcie bezpośredniego
udziału Pinsla w ich projektowaniu i realizacji.
Figurująca w katalogu wystawy data ok. 1768
nie może być w obecnym stanie badań uściślona.
Po raz trzeci interesujący nas motyw pojawił
się na prawym skrzydle drzwi diakońskich cerkwi
Wołoskiej we Lwowie (ryc. 18). To bardzo wier-
39 Hornung, Majster Pinsel..., s. 137; tak Hornung,
jak i Mańkowski byli świadomi części omawianych tu
podobieństw kompozycyjnych.
ne powtórzenie reliefu z Buczacza zawiera jednak
pewne elementy bliższe figurze z Monasterzysk:
układ Skrzydeł oraz bosą stopę anioła. Odmiennie
potraktowana została również rokokowa oprawa
ornamentalna drzwi, w obydwu wypadkach stoją-
ca zresztą na bardzo wysokim poziomie. Zbigniew
Hornung chciał widzieć w drzwiach diakońskich
cerkwi Wołoskiej dzieło Franciszka Olędzkiego 39.
Nie ma powodu, by z gruntu odrzucać tę atrybu-
cję, trzeba natomiast podkreślić, że nie stoją za
nią ani jednoznaczne dane archiwalne, ani w peł-
ni przekonujące wyniki analizy stylistycznej.
3.3. Ikonograficznym i formalnym pendant
omówionej figury Anioła Stróża z Monasterzysk
jest rzeźba Archanioła Michała, stojąca niegdyś
po przeciwnej stronie tego samego ołtarza (ryc.
21). Można też do niej odnieść powyższe uwagi
na temat genezy w postaci wzoru graficznego, sty-
lu, autorstwa i datowania. Archanioł ukazany
zastał jako wódz zastępów niebieskich. Jego atry-
buty to płomienisty miecz i tarcza z hagiogra-
mem Chrystusa. Postać ujęta jest w kointrapoście,
z ciężarem ciała wspartym na lewej nodze, z pra-
162
ikonostasu cerkwi Pokrowy w Buczaczu, Tarnopol, Mu-
zeum (fot. J. K. Ostrowski)
20. Pinsel (i warsztat?), Anioł Stróż, drzwi diakońskie
ikonostasu cerkwi Pokrowy w Buczaczu, Tarnopol, Mu-
zeum (fot. J. K. Ostrowski)
wianych wiatrem fałdach. Jedynym rzeczowym
przekształceniem jest zmiana pozycji lewej rę-
ki, podtrzymującej dziecko. Noga anioła, w Mo-
nasterzyskach bosa, tu została dekoracyjnie ople-
ciona rzemieniami sandała.
Ta sama figura, ujęta jednakże .z profilu, po-
wtarza się na drugim skrzydle tychże drzwi dia-
końskich w scenie Zwiastowania (ryc. 19). Jak-
kolwiek brak dokumentów poświadczających
autorstwo omawianych płaskorzeźb, bardzo wy-
soka jakość ich kompozycji i snycerskiego wy-
konania pozwala na przyjęcie bezpośredniego
udziału Pinsla w ich projektowaniu i realizacji.
Figurująca w katalogu wystawy data ok. 1768
nie może być w obecnym stanie badań uściślona.
Po raz trzeci interesujący nas motyw pojawił
się na prawym skrzydle drzwi diakońskich cerkwi
Wołoskiej we Lwowie (ryc. 18). To bardzo wier-
39 Hornung, Majster Pinsel..., s. 137; tak Hornung,
jak i Mańkowski byli świadomi części omawianych tu
podobieństw kompozycyjnych.
ne powtórzenie reliefu z Buczacza zawiera jednak
pewne elementy bliższe figurze z Monasterzysk:
układ Skrzydeł oraz bosą stopę anioła. Odmiennie
potraktowana została również rokokowa oprawa
ornamentalna drzwi, w obydwu wypadkach stoją-
ca zresztą na bardzo wysokim poziomie. Zbigniew
Hornung chciał widzieć w drzwiach diakońskich
cerkwi Wołoskiej dzieło Franciszka Olędzkiego 39.
Nie ma powodu, by z gruntu odrzucać tę atrybu-
cję, trzeba natomiast podkreślić, że nie stoją za
nią ani jednoznaczne dane archiwalne, ani w peł-
ni przekonujące wyniki analizy stylistycznej.
3.3. Ikonograficznym i formalnym pendant
omówionej figury Anioła Stróża z Monasterzysk
jest rzeźba Archanioła Michała, stojąca niegdyś
po przeciwnej stronie tego samego ołtarza (ryc.
21). Można też do niej odnieść powyższe uwagi
na temat genezy w postaci wzoru graficznego, sty-
lu, autorstwa i datowania. Archanioł ukazany
zastał jako wódz zastępów niebieskich. Jego atry-
buty to płomienisty miecz i tarcza z hagiogra-
mem Chrystusa. Postać ujęta jest w kointrapoście,
z ciężarem ciała wspartym na lewej nodze, z pra-
162