DOI issue:
Recenzje i przeglądy
DOI article:Ostrowski, Jan K.: W kręgu mistrza Pinsla: W związku z wystawą w Olesku i we Lwowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0165
głównego kościoła w Monasterzyskach (ryc. 17).
Postać młodzieńczego anioła ujęta została w ru-
chu, z lewą nogą wysuniętą ku przodowi, z wy-
ciągniętą ku górze prawą ręką. Rozłożone pierza-
ste -skrzydła wzbogacają nastrzępioną sylwetkę
rzeźby. Anioł ubrany jest w tunikę, odsłaniającą
górną część torsu i lewą nogę aż do kolana. Je-
den z końców tuniki przerzucony jesit przez unie-
sione prawe ramię, drugi podtrzymywany przez
taśmę biegnącą przez ramię lewe. Powiewna ma-
teria układa się w szerokie fałdy zarysowane lek-
kimi krzywiznami o ostrych krawędziach. Obok
niemal szybuje postać dziecka, uczepiona lewej
ręki opiekuna. Całość tchnie siłą, a jednocześnie
delikatnością i specyficznym, nieco zmanierowa-
nym wdziękiem.
Rzeźby w Monasterzyskach, w tym omawiana
figura Anioła Stróża, są niemal powszechnie uzna-
wane za dzieła Pinsla. Wyjątek stanowi tu Hor-
nung, który Wbrew wszystkim widzi w nich rę-
kę Osińskiego. Orientacyjnym oparciem dla da-
towania jest wspomniany wyżej dokument z r.
1761.
Formuła kompozycyjna figury Anioła Stróża
posiada wiele precedensów, zarówno w przedśta-
18. Anioł Stróż, drzwi diakońskie ikonostasu cerkwi Wo-
łoskiej we Lwowie (fot. J. K. Ostrowski)
wieniach aniołów, jak i postaci Chrystusa Zmar-
twychwstałego. I tu należy domniemywać wy-
korzystanie przez Pinsla konkretnego wzoru gra-
ficznego, zapewne stanowiącego element serii
przedstawień aniołów. Jego istnienie można na
razie udowodnić jedynie pośrednio, przez wska-
zanie identycznego motywu (w lustrzanym odbi-
ciu) w obrazie Zwiastowania w kościele ŚŚ. Pio-
tra i Pawła w Krakowie-38.
Opisana kompozycja powraca w formie pła-
skorzeźby na drzwiach diakońskich ikonostasu
cerkwi Pokrowy w Buczaczu (ryc. 20). Figura
anioła jest tu ujęta z nieco .innego punktu wi-
dzenia niż ten, który prezentują zachowane fo-
tografie rzeźby z Monasterzysk. W związku z
tym niewidoczna jest prawa noga anioła, a gest
prawej ręki jest bardziej zdecydowany. Wymogi
kompozycyjne pola płaskorzeźby narzuciły ponad-
to nieco inny układ Skrzydeł i obfitszej niż w
Monasterzyskach draperii, o łamanych, jakby roz-
Pinsel, Anioł Stróż z ołtarza głównego kościoła w 38 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV; Kra-
Moinas.terzyskach, zniszczony, wg Hornunga, Antoni Osiri- ków, oz. III: Kościoły i klasztory Śródmieścia 2, red. A.
ski..., (repr. A. Rzepecki) Bochnak i J. Samek, Warszawa 1978, s. 81. il. 460.
U —
Folia Historiae Artium XXVI
161
Postać młodzieńczego anioła ujęta została w ru-
chu, z lewą nogą wysuniętą ku przodowi, z wy-
ciągniętą ku górze prawą ręką. Rozłożone pierza-
ste -skrzydła wzbogacają nastrzępioną sylwetkę
rzeźby. Anioł ubrany jest w tunikę, odsłaniającą
górną część torsu i lewą nogę aż do kolana. Je-
den z końców tuniki przerzucony jesit przez unie-
sione prawe ramię, drugi podtrzymywany przez
taśmę biegnącą przez ramię lewe. Powiewna ma-
teria układa się w szerokie fałdy zarysowane lek-
kimi krzywiznami o ostrych krawędziach. Obok
niemal szybuje postać dziecka, uczepiona lewej
ręki opiekuna. Całość tchnie siłą, a jednocześnie
delikatnością i specyficznym, nieco zmanierowa-
nym wdziękiem.
Rzeźby w Monasterzyskach, w tym omawiana
figura Anioła Stróża, są niemal powszechnie uzna-
wane za dzieła Pinsla. Wyjątek stanowi tu Hor-
nung, który Wbrew wszystkim widzi w nich rę-
kę Osińskiego. Orientacyjnym oparciem dla da-
towania jest wspomniany wyżej dokument z r.
1761.
Formuła kompozycyjna figury Anioła Stróża
posiada wiele precedensów, zarówno w przedśta-
18. Anioł Stróż, drzwi diakońskie ikonostasu cerkwi Wo-
łoskiej we Lwowie (fot. J. K. Ostrowski)
wieniach aniołów, jak i postaci Chrystusa Zmar-
twychwstałego. I tu należy domniemywać wy-
korzystanie przez Pinsla konkretnego wzoru gra-
ficznego, zapewne stanowiącego element serii
przedstawień aniołów. Jego istnienie można na
razie udowodnić jedynie pośrednio, przez wska-
zanie identycznego motywu (w lustrzanym odbi-
ciu) w obrazie Zwiastowania w kościele ŚŚ. Pio-
tra i Pawła w Krakowie-38.
Opisana kompozycja powraca w formie pła-
skorzeźby na drzwiach diakońskich ikonostasu
cerkwi Pokrowy w Buczaczu (ryc. 20). Figura
anioła jest tu ujęta z nieco .innego punktu wi-
dzenia niż ten, który prezentują zachowane fo-
tografie rzeźby z Monasterzysk. W związku z
tym niewidoczna jest prawa noga anioła, a gest
prawej ręki jest bardziej zdecydowany. Wymogi
kompozycyjne pola płaskorzeźby narzuciły ponad-
to nieco inny układ Skrzydeł i obfitszej niż w
Monasterzyskach draperii, o łamanych, jakby roz-
Pinsel, Anioł Stróż z ołtarza głównego kościoła w 38 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV; Kra-
Moinas.terzyskach, zniszczony, wg Hornunga, Antoni Osiri- ków, oz. III: Kościoły i klasztory Śródmieścia 2, red. A.
ski..., (repr. A. Rzepecki) Bochnak i J. Samek, Warszawa 1978, s. 81. il. 460.
U —
Folia Historiae Artium XXVI
161