DOI issue:
Nekrologi
DOI article:Gadomski, Jerzy; Zarnecki, George [Honoree]: Jerzy Żarnecki (George Zarnecki): (12 IX 1915 - 8 IX 2008)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0168
wreszcie w 1943 przez Portugalię dotarł do Anglii.
Pozostając w wojsku, w stopniu kaprala przyłączył
się w Londynie do zespołu historyków sztuki, który
— w osobach dawnych kolegów z Krakowa, dra Ka-
rola Estreichera i dr Anny Marsówny — gromadził
dokumentację dóbr kultury wywiezionych z kraju
przez Niemców2.
Ożenek z Anną Leslie Frith (1945), kontakty
nawiązane z londyńskim środowiskiem naukowym,
a może i sytuacja polityczna w kraju wpłynęły na
decyzję Zarneckiego, aby pozostać w Anglii i tam
założyć stały dom. Od początku związał się z jed-
nostką Uniwersytetu Londyńskiego, Instytutem
Courtaulda (Courtauld Institute of Art, University
of London), poznał też przedwojennego emigranta z
Niemiec, Fritza Saxla, „ikonologa” z kręgu Aby War-
burga, związanego z londyńską Biblioteką Instytutu
Warburga. W roku 1949 został bibliotekarzem pod-
legającej Instytutowi Courtaulda Conway Fibrary,
gdzie opiekował się znakomitym zbiorem fotografii
architektury i rzeźby, powiększając jego zasoby w
trakcie podróży po Europie, podejmowanych wraz
z przyjacielem Peterem Fasko, również mediewistą.
Te doświadczenia miały podstawowe znaczenie dla
dalszej pracy badawczej Zarneckiego, owocującej
od końca lata czterdziestych publikacjami na temat
angielskiej rzeźby romańskiej. Nie zapominał też o
swojej macierzystej uczelni i w lipcu 1949 przekazał
Zakładowi Historii Sztuki w Krakowie kilkanaście
paczek fotografii europejskich dziel sztuki.
Zachęcony przez Fritza Saxla (zm. 1948), przez
kilka lat gromadził materiały do dysertacji doktor-
skiej. Stopień doktora uzyskał w Instytucie Cour-
taulda w roku 1950, przedstawiając pracę Regional
Schools ofEnglish Sculpture in the Twelfth Century. Fata
pięćdziesiąte wypełniła Mu praca w Conway Fibrary
(do 1959) oraz dalsze, intensywne studia, głównie
nad angielską rzeźbą romańską; budował wtedy fun-
dament dla przyszłego autorytetu najwybitniejszego
w tej dziedzinie specjalisty.
W latach 1959—1961 był młodszym pracowni-
kiem naukowym (Reader) na Uniwersytecie Lon-
dyńskim, w roku akademickim 1960/1961 — jako
Slade Professor of Fine Arts — prowadził wykłady na
Uniwersytecie w Oksfordzie. W 1961 został wicedy-
rektorem Instytutu Courtaulda, w 1963 na Uniwer-
sytecie Londyńskim uzyskał tytuł profesora historii
2 Cultural Losses of Poland. lndex of Polish Cultural Losses
Duringthe German Occupation, 1939-1944, red. Ch. Estreicher,
London 1944, Foreword, s. XVII.
sztuki. W 1966 został członkiem The Institute for
Advanced Study w Princeton, New Jersey.
Należał wówczas do wielu stowarzyszeń nauko-
wych. Działał w British Society of Master Glass
Painters, w konserwatorskim komitecie Council for
Places of Worship i w Royal Commission of Anti-
ąuaries, w którym czasowo pełnił funkcję wiceprze-
wodniczącego, a w 1986 otrzymał złoty medal Sto-
warzyszenia. Był też honorowym członkiem Royal
Archaeołogical Institute. Wkrótce osiągnął zaszczyty
najwyższe: w roku 1968 został członkiem Akademii
Brytyjskiej (Fellow of British Academy - FBA) a w
1970 — Komandorem Orderu Imperium Brytyjskie-
go (Commander of British Empire — CBE).
Traumatyczne dla Zarneckiego zakończenie miały
Jego relacje służbowe z Sir Anthonym Bluntem.
Poznał go już w roku 1944; Blunt sprawował opiekę
nad królewską galerią obrazów w Pałacu Bucking-
ham, a w latach późniejszych został dyrektorem
Instytutu Courtaulda. Zarnecki, związany z Insty-
tutem od roku 1945, w 1961 zastąpił Johannesa
Wildego na stanowisku wicedyrektora (piastował je
do roku 1974) i jako prawa ręka Blunta współpra-
cował z nim przez kilkanaście lat. W rzeczywistości
to Zarnecki (według słów Petera Kidsona) w imieniu
Blunta kierował Instytutem i odpowiadał za całą
jego działalność. Znajomość z Bluntem zerwał gwał-
townie w 1979, gdy ten — wraz z Kimem Philbym,
Guy’em Burgessem i Donaldem Macleanem — został
zdemaskowany jako agent sowieckiego wywiadu.
Zarnecki, głęboko tym wstrząśnięty, w atmosferze
rodzącego się kryzysu pozostał podporą Instytutu i
w opinii środowiska londyńskiego „oczyścił go po
Bluncie”: tylko dzięki zabiegom i autorytetowi daw-
nego wicedyrektora udało się zażegnać narastający
wokół „Courtaulda” skandal oraz przywrócić prestiż
tej zasłużonej instytucji3. Zarnecki odszedł z niej w
roku 1982, a w 1986 został honorowym członkiem
Instytutu (Honorary Fellow of the Courtauld In-
stitute).
Udzielał się na forum międzynarodowym, za-
równo europejskim jak i amerykańskim. Wizytował
ośrodki naukowe, oglądał i recenzował ważniejsze
wystawy, wygłaszał odczyty na Międzynarodo-
wych Kongresach Historii Sztuki w Amsterdamie
(1952) i Nowym Jorku (1961). Polskę odwiedził
kilkakrotnie, m.in. we wrześniu 1976, gdy z grupą
3 M. C ar t e r, Anthony Blunt: His Lines, New York 2003, s.
405—406, 483; T. Mullaly, George Zarnecki. Eminent Art His-
torian who Helped the Courtauld Survive the Blunt Scandal, „The
Guardian”, 11 September 2008.
162
Pozostając w wojsku, w stopniu kaprala przyłączył
się w Londynie do zespołu historyków sztuki, który
— w osobach dawnych kolegów z Krakowa, dra Ka-
rola Estreichera i dr Anny Marsówny — gromadził
dokumentację dóbr kultury wywiezionych z kraju
przez Niemców2.
Ożenek z Anną Leslie Frith (1945), kontakty
nawiązane z londyńskim środowiskiem naukowym,
a może i sytuacja polityczna w kraju wpłynęły na
decyzję Zarneckiego, aby pozostać w Anglii i tam
założyć stały dom. Od początku związał się z jed-
nostką Uniwersytetu Londyńskiego, Instytutem
Courtaulda (Courtauld Institute of Art, University
of London), poznał też przedwojennego emigranta z
Niemiec, Fritza Saxla, „ikonologa” z kręgu Aby War-
burga, związanego z londyńską Biblioteką Instytutu
Warburga. W roku 1949 został bibliotekarzem pod-
legającej Instytutowi Courtaulda Conway Fibrary,
gdzie opiekował się znakomitym zbiorem fotografii
architektury i rzeźby, powiększając jego zasoby w
trakcie podróży po Europie, podejmowanych wraz
z przyjacielem Peterem Fasko, również mediewistą.
Te doświadczenia miały podstawowe znaczenie dla
dalszej pracy badawczej Zarneckiego, owocującej
od końca lata czterdziestych publikacjami na temat
angielskiej rzeźby romańskiej. Nie zapominał też o
swojej macierzystej uczelni i w lipcu 1949 przekazał
Zakładowi Historii Sztuki w Krakowie kilkanaście
paczek fotografii europejskich dziel sztuki.
Zachęcony przez Fritza Saxla (zm. 1948), przez
kilka lat gromadził materiały do dysertacji doktor-
skiej. Stopień doktora uzyskał w Instytucie Cour-
taulda w roku 1950, przedstawiając pracę Regional
Schools ofEnglish Sculpture in the Twelfth Century. Fata
pięćdziesiąte wypełniła Mu praca w Conway Fibrary
(do 1959) oraz dalsze, intensywne studia, głównie
nad angielską rzeźbą romańską; budował wtedy fun-
dament dla przyszłego autorytetu najwybitniejszego
w tej dziedzinie specjalisty.
W latach 1959—1961 był młodszym pracowni-
kiem naukowym (Reader) na Uniwersytecie Lon-
dyńskim, w roku akademickim 1960/1961 — jako
Slade Professor of Fine Arts — prowadził wykłady na
Uniwersytecie w Oksfordzie. W 1961 został wicedy-
rektorem Instytutu Courtaulda, w 1963 na Uniwer-
sytecie Londyńskim uzyskał tytuł profesora historii
2 Cultural Losses of Poland. lndex of Polish Cultural Losses
Duringthe German Occupation, 1939-1944, red. Ch. Estreicher,
London 1944, Foreword, s. XVII.
sztuki. W 1966 został członkiem The Institute for
Advanced Study w Princeton, New Jersey.
Należał wówczas do wielu stowarzyszeń nauko-
wych. Działał w British Society of Master Glass
Painters, w konserwatorskim komitecie Council for
Places of Worship i w Royal Commission of Anti-
ąuaries, w którym czasowo pełnił funkcję wiceprze-
wodniczącego, a w 1986 otrzymał złoty medal Sto-
warzyszenia. Był też honorowym członkiem Royal
Archaeołogical Institute. Wkrótce osiągnął zaszczyty
najwyższe: w roku 1968 został członkiem Akademii
Brytyjskiej (Fellow of British Academy - FBA) a w
1970 — Komandorem Orderu Imperium Brytyjskie-
go (Commander of British Empire — CBE).
Traumatyczne dla Zarneckiego zakończenie miały
Jego relacje służbowe z Sir Anthonym Bluntem.
Poznał go już w roku 1944; Blunt sprawował opiekę
nad królewską galerią obrazów w Pałacu Bucking-
ham, a w latach późniejszych został dyrektorem
Instytutu Courtaulda. Zarnecki, związany z Insty-
tutem od roku 1945, w 1961 zastąpił Johannesa
Wildego na stanowisku wicedyrektora (piastował je
do roku 1974) i jako prawa ręka Blunta współpra-
cował z nim przez kilkanaście lat. W rzeczywistości
to Zarnecki (według słów Petera Kidsona) w imieniu
Blunta kierował Instytutem i odpowiadał za całą
jego działalność. Znajomość z Bluntem zerwał gwał-
townie w 1979, gdy ten — wraz z Kimem Philbym,
Guy’em Burgessem i Donaldem Macleanem — został
zdemaskowany jako agent sowieckiego wywiadu.
Zarnecki, głęboko tym wstrząśnięty, w atmosferze
rodzącego się kryzysu pozostał podporą Instytutu i
w opinii środowiska londyńskiego „oczyścił go po
Bluncie”: tylko dzięki zabiegom i autorytetowi daw-
nego wicedyrektora udało się zażegnać narastający
wokół „Courtaulda” skandal oraz przywrócić prestiż
tej zasłużonej instytucji3. Zarnecki odszedł z niej w
roku 1982, a w 1986 został honorowym członkiem
Instytutu (Honorary Fellow of the Courtauld In-
stitute).
Udzielał się na forum międzynarodowym, za-
równo europejskim jak i amerykańskim. Wizytował
ośrodki naukowe, oglądał i recenzował ważniejsze
wystawy, wygłaszał odczyty na Międzynarodo-
wych Kongresach Historii Sztuki w Amsterdamie
(1952) i Nowym Jorku (1961). Polskę odwiedził
kilkakrotnie, m.in. we wrześniu 1976, gdy z grupą
3 M. C ar t e r, Anthony Blunt: His Lines, New York 2003, s.
405—406, 483; T. Mullaly, George Zarnecki. Eminent Art His-
torian who Helped the Courtauld Survive the Blunt Scandal, „The
Guardian”, 11 September 2008.
162