DOI Artikel:
Horzela, Dobrosława; Buchinger, Günter: Witraże z kościoła filialnego St. Lorenzen ob Katsch (Styria): o pochodzeniu i losach zespołu średniowiecznych kwater witrażowych w Krakowie, Wrocławiu i Glasgow
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38234#0006
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 15: 2017/PL ISSN 0071-6723
DOBROSŁAWA HORZELA
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii Sztuki / Corpus Vitrearum, Polska
GÜNTER BUCHINGER
Österreichische Akademie der Wissenschaft, Institut für kunst- und musikhistorische Forschungen /
Corpus Vitrearum, Austria
WITRAŻE Z KOŚCIOŁA FILIALNEGO ST. LORENZEN
OB KATSCH (STYRIA)
O POCHODZENIU I LOSACH ZESPOŁU ŚREDNIOWIECZNYCH
KWATER WITRAŻOWYCH W KRAKOWIE, WROCŁAWIU I GLASGOW
Odbywające się co dwa lata międzynarodowe konferen-
cje organizacji badawczej Corpus Vitrearum, zajmującej
się inwentaryzacją europejskiego średniowiecznego ma-
larstwa witrażowego, a także nieformalne spotkania jej
współpracowników umożliwiają wymianę myśli nauko-
wej w kwestiach metodologii, ponadregionalnych związ-
ków artystycznych oraz problemów proweniencyjnych,
zwłaszcza dotyczących dzieł znajdujących się w zbiorach
muzealnych i przez to pozbawionych lokalnego konteks-
tu artystycznego. Tego rodzaju problemy badawcze przy-
wiodły autorkę artykułu, prowadzącą prace nad polskimi
tomami serii Corpus Vitrearum Medii Aevi, do Wiednia1.
Jednym z zespołów witraży opracowywanych przez nią
w ramach korpusu jest bowiem czternaście kwater, które
w literaturze przedmiotu określane są od dawna jako au-
striackie, jednak ich pierwotne pochodzenie i okoliczno-
ści, w jakich znalazły się w polskich zbiorach, w dotych-
czasowej literaturze przedmiotu nie były satysfakcjonują-
co wyjaśnione.
Pochodzące z początku XV w. dzieła przechowywane
są w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
oraz w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. W Krakowie
znajdują się wyobrażenia śś. Wolfganga, Mikołaja, An-
drzeja, Erazma, Jakuba St., Leonarda oraz Matki Boskiej
z Dzieciątkiem i Męża Boleści (il. i—8), zaś we Wrocławiu
- śś. Barbary, Małgorzaty, Piotra, Wawrzyńca oraz Archa-
nioła Gabriela i Marii ze sceny Zwiastowania (il. 9-14).
Cztery ostatnie kwatery wzbogacone są o wypełnienia
1 Prace prowadzone są pod kierunkiem Dobrosławy Horzeli w ra-
mach grantu przyznanego na lata 2014-2019, finansowanego ze
środków NPRH (0030/NPRH3/H11/82/2014).
szczytów otworów okiennych przedstawiające zwieńcze-
nia fantazyjnej architektury (il. 11-14). Kwatery mają nie-
mal identyczne wymiary (tu i w dalszej części tekstu poda-
wane bez wtórnych przeszkleń: 0,76-0,79 x 0,36-0,38 m),
są też tak samo zakomponowane: stojące postaci (wy-
jąwszy klęczącego Archanioła) ukazane są na barwnych
(błękitnych, czerwonych lub zielonych) tłach z motywem
ulistnionej wici, pod architektonicznymi baldachimami.
Formy baldachimów są zróżnicowane, przy czym każ-
dy typ występuje dwukrotnie, kwatery tworzą więc pary.
Wskazuje to na ich pochodzenie z okna lub okien dwu-
dzielnych.
Do literatury przedmiotu witraże te zostały wprowa-
dzone przed kilku laty, w związku z projektem badaw-
czym, w ramach którego wykonano m.in. badania fizyko-
-chemiczne. Jednym z ich wyników - z punktu widze-
nia historii sztuki niezbyt zaskakującym - było po-
twierdzenie średniowiecznej metryki kwater2. Częścią
2 Badania fizyko-chemiczne były prowadzone w ramach grantu
Zastosowanie nowoczesnych metod fizyko-chemicznych oraz cyfro-
wej analizy obrazu w procesie dokumentacji, badania i konserwacji
witrażowych szkieł zabytkowych, na przykładzie grupy czternastu
średniowiecznych witraży z Grodżca, finansowanego przez Naro-
dowe Centrum Nauki i realizowanego pod kierunkiem dr Mał-
gorzaty Walczak na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matej-
ki w Krakowie (UMO-2012/05/E/HS2/03867, 2013-2015). Wyni-
ki były publikowane kilkakrotnie: M. Walczak, M. Kamińska,
P. Karaszkiewicz, J. Szczerbiński, M. Szymoński, The preli-
minary results on the investigation of historic stained glass pa-
nels from Grodziec collection, Poland, [w:] Proceedings of SPIE
8790, Optics for Arts, Architecture and Archeology IV, 8790, 2013
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).
Seria Nowa, t. 15: 2017/PL ISSN 0071-6723
DOBROSŁAWA HORZELA
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii Sztuki / Corpus Vitrearum, Polska
GÜNTER BUCHINGER
Österreichische Akademie der Wissenschaft, Institut für kunst- und musikhistorische Forschungen /
Corpus Vitrearum, Austria
WITRAŻE Z KOŚCIOŁA FILIALNEGO ST. LORENZEN
OB KATSCH (STYRIA)
O POCHODZENIU I LOSACH ZESPOŁU ŚREDNIOWIECZNYCH
KWATER WITRAŻOWYCH W KRAKOWIE, WROCŁAWIU I GLASGOW
Odbywające się co dwa lata międzynarodowe konferen-
cje organizacji badawczej Corpus Vitrearum, zajmującej
się inwentaryzacją europejskiego średniowiecznego ma-
larstwa witrażowego, a także nieformalne spotkania jej
współpracowników umożliwiają wymianę myśli nauko-
wej w kwestiach metodologii, ponadregionalnych związ-
ków artystycznych oraz problemów proweniencyjnych,
zwłaszcza dotyczących dzieł znajdujących się w zbiorach
muzealnych i przez to pozbawionych lokalnego konteks-
tu artystycznego. Tego rodzaju problemy badawcze przy-
wiodły autorkę artykułu, prowadzącą prace nad polskimi
tomami serii Corpus Vitrearum Medii Aevi, do Wiednia1.
Jednym z zespołów witraży opracowywanych przez nią
w ramach korpusu jest bowiem czternaście kwater, które
w literaturze przedmiotu określane są od dawna jako au-
striackie, jednak ich pierwotne pochodzenie i okoliczno-
ści, w jakich znalazły się w polskich zbiorach, w dotych-
czasowej literaturze przedmiotu nie były satysfakcjonują-
co wyjaśnione.
Pochodzące z początku XV w. dzieła przechowywane
są w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
oraz w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. W Krakowie
znajdują się wyobrażenia śś. Wolfganga, Mikołaja, An-
drzeja, Erazma, Jakuba St., Leonarda oraz Matki Boskiej
z Dzieciątkiem i Męża Boleści (il. i—8), zaś we Wrocławiu
- śś. Barbary, Małgorzaty, Piotra, Wawrzyńca oraz Archa-
nioła Gabriela i Marii ze sceny Zwiastowania (il. 9-14).
Cztery ostatnie kwatery wzbogacone są o wypełnienia
1 Prace prowadzone są pod kierunkiem Dobrosławy Horzeli w ra-
mach grantu przyznanego na lata 2014-2019, finansowanego ze
środków NPRH (0030/NPRH3/H11/82/2014).
szczytów otworów okiennych przedstawiające zwieńcze-
nia fantazyjnej architektury (il. 11-14). Kwatery mają nie-
mal identyczne wymiary (tu i w dalszej części tekstu poda-
wane bez wtórnych przeszkleń: 0,76-0,79 x 0,36-0,38 m),
są też tak samo zakomponowane: stojące postaci (wy-
jąwszy klęczącego Archanioła) ukazane są na barwnych
(błękitnych, czerwonych lub zielonych) tłach z motywem
ulistnionej wici, pod architektonicznymi baldachimami.
Formy baldachimów są zróżnicowane, przy czym każ-
dy typ występuje dwukrotnie, kwatery tworzą więc pary.
Wskazuje to na ich pochodzenie z okna lub okien dwu-
dzielnych.
Do literatury przedmiotu witraże te zostały wprowa-
dzone przed kilku laty, w związku z projektem badaw-
czym, w ramach którego wykonano m.in. badania fizyko-
-chemiczne. Jednym z ich wyników - z punktu widze-
nia historii sztuki niezbyt zaskakującym - było po-
twierdzenie średniowiecznej metryki kwater2. Częścią
2 Badania fizyko-chemiczne były prowadzone w ramach grantu
Zastosowanie nowoczesnych metod fizyko-chemicznych oraz cyfro-
wej analizy obrazu w procesie dokumentacji, badania i konserwacji
witrażowych szkieł zabytkowych, na przykładzie grupy czternastu
średniowiecznych witraży z Grodżca, finansowanego przez Naro-
dowe Centrum Nauki i realizowanego pod kierunkiem dr Mał-
gorzaty Walczak na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matej-
ki w Krakowie (UMO-2012/05/E/HS2/03867, 2013-2015). Wyni-
ki były publikowane kilkakrotnie: M. Walczak, M. Kamińska,
P. Karaszkiewicz, J. Szczerbiński, M. Szymoński, The preli-
minary results on the investigation of historic stained glass pa-
nels from Grodziec collection, Poland, [w:] Proceedings of SPIE
8790, Optics for Arts, Architecture and Archeology IV, 8790, 2013
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).