DOI Artikel:
Bednarek, Anna: Historia jednego albumu. Pomniki Krakowa. Sztuka i starożytność = Monumenta antiquae artis Cracoviensia Karola Beyera i Melecjusza Dutkiewicza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.44936#0091
90
г.
6. Cyborium w kościele Mariackim, światłodruk, K. Beyer i M. Dut-
kiewicz, 1871. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Wśród wykonanych przez nich zdjęć na pewno były uję-
cia Ołtarza Mariackiego: całe retabulum otwarte i za-
mknięte, korpus, dwa fragmenty środkowej sceny - z Ma-
rią i św. Janem oraz głowy trzech apostołów, dwa widoki
płaskorzeźb ze skrzydeł i predella76. Zamierzali również
wykonać dodatkowe fotografie całego Ołtarza, ale w wiel-
kim formacie - jak pisał Beyer: „te dwie nie są zamówio-
ne, ale korzystamy z sposobności i ułatwień”77. Ułatwienia
istotnie musiały być wyjątkowe - brak skrótu perspekty-
wicznego w widoku grupy rzeźbiarskiej z korpusu Ołtarza
[il. io] świadczy o tym, że fotograf stał na poziomie figur.
Oznacza to, że na potrzeby fotografowania postawiono ro-
dzaj tymczasowego rusztowania, sięgającego mniej więcej
do wysokości dolnej podstawy korpusu. Ponadto Beyer
i Dutkiewicz zrobili zdjęcia płyt nagrobnych Bonerów,
cyborium, nagrobków Montelupich i Cellarich, płyty na-
grobnej Salomona, krucyfiksu Wita Stwosza, obrazu Po-
grzeb św. Katarzyny i dwóch rzeźb z tryptyku św. Stanisła-
wa (ze sceną zabójstwa św. Stanisława i jego pogrzebem).
Te dwa ostatnie nie były ujęte w wykazie zaplanowanych
obiektów, ale zapewne skorzystano z okazji, że Ołtarz był
wówczas rozebrany z powodu prowadzonej konserwacji78.
Sfotografowali również kaplicę Ogrojcową przy kościele
76 Ibidem, s. 125 (wykaz zabytków, na którym podkreślone są obiek-
ty sfotografowane), 554-555.
77 Ibidem, s. 555.
78 Ibidem, s. 554-555. O prowadzonej wówczas konserwacji tryp¬
tyku św. Stanisława brak jest innych informacji (W. Walanus,
św. Barbary oraz płaskorzeźbę Modlitwa w Ogrojcu z ele-
wacji kamienicy przy placu Mariackim. W katedrze zaś
wykonali zdjęcia: srebrnego ołtarza z kaplicy Zygmun-
towskiej (cztery ujęcia), płyty nagrobnej kardynała Fry-
deryka Jagiellończyka i nagrobka Kazimierza Wielkiego.
Udało im się również wykonać przynajmniej jedno zdję-
cie Collegium Maius79.
Jeszcze we wrześniu do Krakowa trafiły pierwsze prób-
ne odbitki światłodrukowe80, później te same, ale w innych
wariantach kolorystycznych, gdyż pierwsze Beyer uznał za
zbyt czarne, „tak jakby sadzami drukowane”81. Ostatecznie
komisja dysponowała co najmniej dziesięcioma odbitka-
mi82, w tym z widokami: Ołtarza Mariackiego otwartego,
jego korpusu, fragmentu sceny środkowej, awersu skrzydła
i predelli, płyt nagrobnych Bonerowej i Salomona, kaplicy
Ogrojcowej przy kościele św. Barbary, fragmentu srebrnego
ołtarza83, cyborium i być może również kwatery z Pogrze-
bem św. Katarzyny (dwa ostatnie widział Łuszczkiewicz,
przy czym w drugim przypadku była to klisza - „bardzo
szczęśliwa”, jak ocenił)84. Niestety do dziś zachowały się tyl-
ko dwa światłodruki, które wedle wszelkiego prawdopo-
dobieństwa są próbnymi odbitkami przysłanymi do Kra-
kowa, za czym przemawia przede wszystkim ich związek
z Lepkowskim (jedna pochodzi z jego kolekcji, a druga
jest opatrzona jego adnotacją). Pierwsza, stanowiąca część
spuścizny tego badacza, znajdującej się obecnie w Fotote -
ce IHS UJ, przedstawia płytę nagrobną Bonerowej85 [il. 5].
Druga, z widokiem cyborium [il. 6], zachowała się w Mu-
zeum Historycznym Miasta Krakowa (dalej: MHK), do-
kąd trafiła jako część kolekcji Józefa Friedleina86. Inne od-
bitki zaginęły bądź też nie zostały dotąd zidentyfikowane,
co jest tym większą stratą, że były to najwcześniejsze foto-
grafie niektórych zabytków (np. obrazów Hansa Suessa von
Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540, Kraków
2006 [= Ars Vetus et Nova, 21], s. 240).
79 ANK, sygn. 29/560/43, s. 109-110,125-132, 554-555.
80 Ibidem, s. 105.
81 Ibidem, s. 529.
82 Ibidem, s. 541.
83 Ibidem, s. 105-106, 541-544.
84 Ibidem, s. 110.
85 Fototeka IHS UJ, sygn. IHSUJ P 013404, światłodruk, wym. 27,1
X 18 cm, na kartonie 32 x 24,6 cm. Na awersie kartonu znajdu-
je się pieczęć „GABINET ARCHEOL. UNIW. JAGIELL. / KOL-
LEKCYA / PRZEZDZIECKICH / (Ze zbiorów Prof. Józefa Łep-
kowskiego)”, a na rewersie - nr inw. Gabinetu Archeologiczne-
go (11728). Zgodnie z inwentarzem Gabinetu (Muzeum UJ, bez
sygn.), do jego zbiorów trafiła w 1894 r. jako część kolekcji Łep-
kowskiego, ofiarowanej przez Konstantego Przezdzieckiego.
86 MHK, nr inw. MHK-465/VIII, światłodruk, wym. 16,3 x 22,4 cm,
na kartonie 22,7 x 28,7 cm, na marginesie adnotacja ręką Łepkow-
skiego, odnosząca się do Pomników Krakowa: „Cena zeszytu z 5
fotodrukami 3 fwA”. Na temat kolekcji Friedleina zob. S. Banach,
Materiały ikonograficzne ze zbiorów Józefa Friedleina w Państwo-
wych Zbiorach Sztuki na Wawelu, „Studia do Dziejów Wawelu”, 1,
1955, s. 382-384.
г.
6. Cyborium w kościele Mariackim, światłodruk, K. Beyer i M. Dut-
kiewicz, 1871. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Wśród wykonanych przez nich zdjęć na pewno były uję-
cia Ołtarza Mariackiego: całe retabulum otwarte i za-
mknięte, korpus, dwa fragmenty środkowej sceny - z Ma-
rią i św. Janem oraz głowy trzech apostołów, dwa widoki
płaskorzeźb ze skrzydeł i predella76. Zamierzali również
wykonać dodatkowe fotografie całego Ołtarza, ale w wiel-
kim formacie - jak pisał Beyer: „te dwie nie są zamówio-
ne, ale korzystamy z sposobności i ułatwień”77. Ułatwienia
istotnie musiały być wyjątkowe - brak skrótu perspekty-
wicznego w widoku grupy rzeźbiarskiej z korpusu Ołtarza
[il. io] świadczy o tym, że fotograf stał na poziomie figur.
Oznacza to, że na potrzeby fotografowania postawiono ro-
dzaj tymczasowego rusztowania, sięgającego mniej więcej
do wysokości dolnej podstawy korpusu. Ponadto Beyer
i Dutkiewicz zrobili zdjęcia płyt nagrobnych Bonerów,
cyborium, nagrobków Montelupich i Cellarich, płyty na-
grobnej Salomona, krucyfiksu Wita Stwosza, obrazu Po-
grzeb św. Katarzyny i dwóch rzeźb z tryptyku św. Stanisła-
wa (ze sceną zabójstwa św. Stanisława i jego pogrzebem).
Te dwa ostatnie nie były ujęte w wykazie zaplanowanych
obiektów, ale zapewne skorzystano z okazji, że Ołtarz był
wówczas rozebrany z powodu prowadzonej konserwacji78.
Sfotografowali również kaplicę Ogrojcową przy kościele
76 Ibidem, s. 125 (wykaz zabytków, na którym podkreślone są obiek-
ty sfotografowane), 554-555.
77 Ibidem, s. 555.
78 Ibidem, s. 554-555. O prowadzonej wówczas konserwacji tryp¬
tyku św. Stanisława brak jest innych informacji (W. Walanus,
św. Barbary oraz płaskorzeźbę Modlitwa w Ogrojcu z ele-
wacji kamienicy przy placu Mariackim. W katedrze zaś
wykonali zdjęcia: srebrnego ołtarza z kaplicy Zygmun-
towskiej (cztery ujęcia), płyty nagrobnej kardynała Fry-
deryka Jagiellończyka i nagrobka Kazimierza Wielkiego.
Udało im się również wykonać przynajmniej jedno zdję-
cie Collegium Maius79.
Jeszcze we wrześniu do Krakowa trafiły pierwsze prób-
ne odbitki światłodrukowe80, później te same, ale w innych
wariantach kolorystycznych, gdyż pierwsze Beyer uznał za
zbyt czarne, „tak jakby sadzami drukowane”81. Ostatecznie
komisja dysponowała co najmniej dziesięcioma odbitka-
mi82, w tym z widokami: Ołtarza Mariackiego otwartego,
jego korpusu, fragmentu sceny środkowej, awersu skrzydła
i predelli, płyt nagrobnych Bonerowej i Salomona, kaplicy
Ogrojcowej przy kościele św. Barbary, fragmentu srebrnego
ołtarza83, cyborium i być może również kwatery z Pogrze-
bem św. Katarzyny (dwa ostatnie widział Łuszczkiewicz,
przy czym w drugim przypadku była to klisza - „bardzo
szczęśliwa”, jak ocenił)84. Niestety do dziś zachowały się tyl-
ko dwa światłodruki, które wedle wszelkiego prawdopo-
dobieństwa są próbnymi odbitkami przysłanymi do Kra-
kowa, za czym przemawia przede wszystkim ich związek
z Lepkowskim (jedna pochodzi z jego kolekcji, a druga
jest opatrzona jego adnotacją). Pierwsza, stanowiąca część
spuścizny tego badacza, znajdującej się obecnie w Fotote -
ce IHS UJ, przedstawia płytę nagrobną Bonerowej85 [il. 5].
Druga, z widokiem cyborium [il. 6], zachowała się w Mu-
zeum Historycznym Miasta Krakowa (dalej: MHK), do-
kąd trafiła jako część kolekcji Józefa Friedleina86. Inne od-
bitki zaginęły bądź też nie zostały dotąd zidentyfikowane,
co jest tym większą stratą, że były to najwcześniejsze foto-
grafie niektórych zabytków (np. obrazów Hansa Suessa von
Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540, Kraków
2006 [= Ars Vetus et Nova, 21], s. 240).
79 ANK, sygn. 29/560/43, s. 109-110,125-132, 554-555.
80 Ibidem, s. 105.
81 Ibidem, s. 529.
82 Ibidem, s. 541.
83 Ibidem, s. 105-106, 541-544.
84 Ibidem, s. 110.
85 Fototeka IHS UJ, sygn. IHSUJ P 013404, światłodruk, wym. 27,1
X 18 cm, na kartonie 32 x 24,6 cm. Na awersie kartonu znajdu-
je się pieczęć „GABINET ARCHEOL. UNIW. JAGIELL. / KOL-
LEKCYA / PRZEZDZIECKICH / (Ze zbiorów Prof. Józefa Łep-
kowskiego)”, a na rewersie - nr inw. Gabinetu Archeologiczne-
go (11728). Zgodnie z inwentarzem Gabinetu (Muzeum UJ, bez
sygn.), do jego zbiorów trafiła w 1894 r. jako część kolekcji Łep-
kowskiego, ofiarowanej przez Konstantego Przezdzieckiego.
86 MHK, nr inw. MHK-465/VIII, światłodruk, wym. 16,3 x 22,4 cm,
na kartonie 22,7 x 28,7 cm, na marginesie adnotacja ręką Łepkow-
skiego, odnosząca się do Pomników Krakowa: „Cena zeszytu z 5
fotodrukami 3 fwA”. Na temat kolekcji Friedleina zob. S. Banach,
Materiały ikonograficzne ze zbiorów Józefa Friedleina w Państwo-
wych Zbiorach Sztuki na Wawelu, „Studia do Dziejów Wawelu”, 1,
1955, s. 382-384.