DOI Heft:
Kronika Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności za rok 2018
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51154#0134
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 17: 2019/PL ISSN 0071-6723
KRONIKA
KOMISJI HISTORII SZTUKI
POLSKIEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI
ZA ROK 2018
WŁADZE KOMISJI
przewodniczący:
prof, dr hab. Adam Małkiewicz
zastępca przewodniczącego:
prof, dr hab. Jan Ostrowski
sekretarze:
di’ hab. Kazimierz Kuczman
di’ Joanna Ziętkiewicz-Kotz
ODCZYTY W ROKU 2018
ii I mgr Weronika Rostworowska-Kenig, Katedra krakowska
w i. połowie wieku XIX - od nekropolii królów do panteonu
narodowego
Celem referatu jest analiza transformacji katedry krakow-
skiej, będącej od epoki średniowiecza nekropolią polskich
władców, w panteon narodowy. W przypadku przełomu
XVIII i XIX wieku nadanie kościołowi takiego miana wiąza-
ło się ze ściśle określonym procesem, rządzącym się swoimi
prawami i zachodzącym w krajach, w których powstawały
narody w nowoczesnym rozumieniu. Przedstawiono krótką
charakterystykę takich realizacji na podstawie kilku najważ-
niejszych europejskich świątyń, w których rozwijała się idea
„panteonizacji”: kościoła św. Genowefy w Paryżu, kościołów
londyńskich - opackiego w Westminsterze i katedry św. Pa-
wła, a także rzymskiego Panteonu urządzonego według kon-
cepcji Antonia Canovy. Oprócz nich zwrócono szczególną
uwagę na florencką bazylikę Santa Croce, która z czasem zy-
skała miano włoskiego panteonu narodowego i wskazano na
jej analogie z katedrą krakowską. Jednym ze związków po-
między oboma kościołami są dwa identyczne pomniki pol-
skiego malarza Michała Bogorii Skotnickiego (zm. 1808).
Monument ten stał się punktem wyjścia dla analizy arty-
stycznego funkcjonowania panteonów: florenckiego i kra-
kowskiego, jako miejsc, gdzie nie tylko honoruje się zasłu-
żonych mężów (illustri uomini), lecz które także oddziałują
poprzez wrażenia estetyczne (dzięki najlepszym przykładom
ówczesnej rzeźby sepulkralnej). Ten dychotomiczny charak-
ter florenckiej realizacji widoczny jest również w katedrze
krakowskiej, w której podziemiach obok królów umieszczo-
no szczątki bohaterów narodowych, u góry zaś w przestrzeni
katedry prezentowano powszechnie dostępne monumenty,
stanowiące wizualny aspekt komemoracji i współtworzące
ogólną ideę panteonu.
8II dr Jakub Adamski, O genetycznej i chronologicznej zależ-
ności portali augustiańskiego kościoła św. Katarzyny na Kazi-
mierzu w Krakowie i fary św. Elżbiety w Koszycach
Tekst opublikowany jako:
O genetycznej i chronologicznej zależności portali augustiań-
skiego kościoła św. Katarzyny na Kazimierzu w Krakowie
i fary św. Elżbiety w Koszycach, „Folia Historiae Artium”, Se-
ria Nowa, 16, 2018, s. 35-61
8 III prof. Wojciech Bałus, Lech Kalinowski, Erwin Panofsky,
Hans Sedlmayr i problem z ikonologią
Lech Kalinowski (1920-2004) w latach 1964-1965 przebywał
w The Institute for Advanced Study w Princeton i tam oso-
biście poznał Erwina Panofsky ego. Jednym z efektów owego
pobytu był artykuł Ikonologia czy ikonografia? Termin ikono-
logia w badaniach nad sztuką Erwina Panofskyego przedsta-
wiony na posiedzeniu Komisji Teorii i Historii Sztuki Pol-
skiej Akademii Nauk w Krakowie w roku 1970 i opublikowa-
ny dwa lata później po polsku. W artykule tym autor postawił
tezę, że „stanowisko Panofskyego wobec terminu ikonologia
było pełne zastrzeżeń i powściągliwe, a w pewnym stopniu
nawet negatywne”. Swą rację udowadniał wychodząc od dzie-
jów pojęć „ikonologia” i „ikonografia”. Wskazał najpierw, że
słowo ikonologia, znane już Platonowi, rozpowszechniło się
- m.in. dzięki książce Cezarego Ripy - w okresie wczesnej
nowożytności i oznaczało wówczas normatywną, wzorcową
wiedzę o obrazowym przedstawianiu pojęć ogólnych. Zmia-
na znaczenia nastąpiła na początku XX wieku, kiedy to ter-
minem tym zaczęto określać metodę badania dzieła sztuki.
Słowo użyte najpierw w formie przymiotnikowej przez Aby
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).
Seria Nowa, t. 17: 2019/PL ISSN 0071-6723
KRONIKA
KOMISJI HISTORII SZTUKI
POLSKIEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI
ZA ROK 2018
WŁADZE KOMISJI
przewodniczący:
prof, dr hab. Adam Małkiewicz
zastępca przewodniczącego:
prof, dr hab. Jan Ostrowski
sekretarze:
di’ hab. Kazimierz Kuczman
di’ Joanna Ziętkiewicz-Kotz
ODCZYTY W ROKU 2018
ii I mgr Weronika Rostworowska-Kenig, Katedra krakowska
w i. połowie wieku XIX - od nekropolii królów do panteonu
narodowego
Celem referatu jest analiza transformacji katedry krakow-
skiej, będącej od epoki średniowiecza nekropolią polskich
władców, w panteon narodowy. W przypadku przełomu
XVIII i XIX wieku nadanie kościołowi takiego miana wiąza-
ło się ze ściśle określonym procesem, rządzącym się swoimi
prawami i zachodzącym w krajach, w których powstawały
narody w nowoczesnym rozumieniu. Przedstawiono krótką
charakterystykę takich realizacji na podstawie kilku najważ-
niejszych europejskich świątyń, w których rozwijała się idea
„panteonizacji”: kościoła św. Genowefy w Paryżu, kościołów
londyńskich - opackiego w Westminsterze i katedry św. Pa-
wła, a także rzymskiego Panteonu urządzonego według kon-
cepcji Antonia Canovy. Oprócz nich zwrócono szczególną
uwagę na florencką bazylikę Santa Croce, która z czasem zy-
skała miano włoskiego panteonu narodowego i wskazano na
jej analogie z katedrą krakowską. Jednym ze związków po-
między oboma kościołami są dwa identyczne pomniki pol-
skiego malarza Michała Bogorii Skotnickiego (zm. 1808).
Monument ten stał się punktem wyjścia dla analizy arty-
stycznego funkcjonowania panteonów: florenckiego i kra-
kowskiego, jako miejsc, gdzie nie tylko honoruje się zasłu-
żonych mężów (illustri uomini), lecz które także oddziałują
poprzez wrażenia estetyczne (dzięki najlepszym przykładom
ówczesnej rzeźby sepulkralnej). Ten dychotomiczny charak-
ter florenckiej realizacji widoczny jest również w katedrze
krakowskiej, w której podziemiach obok królów umieszczo-
no szczątki bohaterów narodowych, u góry zaś w przestrzeni
katedry prezentowano powszechnie dostępne monumenty,
stanowiące wizualny aspekt komemoracji i współtworzące
ogólną ideę panteonu.
8II dr Jakub Adamski, O genetycznej i chronologicznej zależ-
ności portali augustiańskiego kościoła św. Katarzyny na Kazi-
mierzu w Krakowie i fary św. Elżbiety w Koszycach
Tekst opublikowany jako:
O genetycznej i chronologicznej zależności portali augustiań-
skiego kościoła św. Katarzyny na Kazimierzu w Krakowie
i fary św. Elżbiety w Koszycach, „Folia Historiae Artium”, Se-
ria Nowa, 16, 2018, s. 35-61
8 III prof. Wojciech Bałus, Lech Kalinowski, Erwin Panofsky,
Hans Sedlmayr i problem z ikonologią
Lech Kalinowski (1920-2004) w latach 1964-1965 przebywał
w The Institute for Advanced Study w Princeton i tam oso-
biście poznał Erwina Panofsky ego. Jednym z efektów owego
pobytu był artykuł Ikonologia czy ikonografia? Termin ikono-
logia w badaniach nad sztuką Erwina Panofskyego przedsta-
wiony na posiedzeniu Komisji Teorii i Historii Sztuki Pol-
skiej Akademii Nauk w Krakowie w roku 1970 i opublikowa-
ny dwa lata później po polsku. W artykule tym autor postawił
tezę, że „stanowisko Panofskyego wobec terminu ikonologia
było pełne zastrzeżeń i powściągliwe, a w pewnym stopniu
nawet negatywne”. Swą rację udowadniał wychodząc od dzie-
jów pojęć „ikonologia” i „ikonografia”. Wskazał najpierw, że
słowo ikonologia, znane już Platonowi, rozpowszechniło się
- m.in. dzięki książce Cezarego Ripy - w okresie wczesnej
nowożytności i oznaczało wówczas normatywną, wzorcową
wiedzę o obrazowym przedstawianiu pojęć ogólnych. Zmia-
na znaczenia nastąpiła na początku XX wieku, kiedy to ter-
minem tym zaczęto określać metodę badania dzieła sztuki.
Słowo użyte najpierw w formie przymiotnikowej przez Aby
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).