DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.37590#0289
Horovratbta "varia,
i
AI, AR, AF, AE, AO, AC, &c. & in quo-
rum concavis superficiebus, quas referunt
latera IB, FB, &c. omnis generis sciatherica
describentur, ita ut in dato quolibet cono
concavo, cujus angulus inter axem, gela-
tus cognitus fuerit, & in hoc quadrato de-
terminatus, quodlibet horolabium inseribi
possit.
Septimo, arcus vero CI, ON, EV, EM,
RK, sunt segmenta circulorum, qure refe-
runt scaphiorum, phialarum, aliorumque
corporum sphaericorum concavam superfi-
ciem cujusvis magnitudinis.
Octavo, arcus vero quadrantis ex cen-
tro A, duftus, cujusmodiultimusIK, est,
quadrantem hemicycli concavi horarum
projedfcioni aptum indicat.
Nono, pro declinatione planorum quo-
rumvis accipienda, in ordine ad declinan-
tia, & inclinata deseribenda, idem serviet.
Decimo, arcuum signorum, creterorum-
que circulorum coelestium inseriptiones,
non alio medio facilius, quam hujus qua-
drantisope, utin decursu hujus operis in-
dicabitur, expedientur. Quare ut eum tibi
familiarem reddas, antequam Pragmatias
aggrediaris, suadeo.
Pragmatia II.
Gnomonicum triangulum ad quamVis lati-
tudinem conftruere.
PRincipium , & fundamentum totius
Gnomonicas est situs determinatus sty-
hm^omo-^ i» ^ta ut debitam suam distantiam a centro
nicum, sun- horologii, stve polo,&requino£tiali habeat,
damentum omnibus quidem horologiis horizon-
ti^/*0*'0" talibus, verticalibus, declinantibus, & incli-
natis (si plana aequinoctialia , & meridiana
4 9
excipias) ut stylus debitam suam distan-
tiam a diCtis punCtis habeat, triangulo opus
est, quod nos gnomonicum vocamus, in
quo data gnomonis longitudine altitudo
poli una cum suo complemento diCto citius
astignatur. Hoc igitur qua ratione in quo-
libet plano ad quamlibet regionerh construi
debeat, jam videamus.
(Primus modus.
Umera igitur latitudinem regionis tuse
in limbo quadrantis AKI, diligenter
notando punCtum F* in quo videlicet radius
AF, Romanas elevationis poli 42. graduum
secat arcum IK, duftaque ex F, in P, nor-
mali, habebis triangulum pro positum. Hic
namque radius AF, lecans arcum 42. gra-
duum, erit basis trianguli gnomonici, tota
scilicet latitudo a centro horologii usque ad
asquinodtialem : FP vero sinus re&us, vft
tangens ejusdem gradus: AP, denique siaus
complementi elevationis poli Romani, vel
sinus totus respeffu tangentis ejusdem. In
hac triangulignomonici base locus, &alti-
tudostyli ita inveniatur. Ducatur expun-
Cf0P, sive angulo redo ad basim AF, nor-
malis; dabitque haec ipsa in P$, linea, & lo-
cum styli in S, & altitudinem ejus determi-
natam. Hac ratione triangulum Gnomo-
nicum invenies ad quamcunque altitudi-
nem datam. Sunt enim omnes linere ex
centro A, in arcum IK dudre, bases triangu-
lorum gnomonicorum ad singulas elevatio-
nespolidatae. Verum, ut unico intuituo-
mnem rationem triangulorum gnomonico-
rum percipias, hic subdam figuram ad deca-
des elevationum polarium construftam, in j
i
AI, AR, AF, AE, AO, AC, &c. & in quo-
rum concavis superficiebus, quas referunt
latera IB, FB, &c. omnis generis sciatherica
describentur, ita ut in dato quolibet cono
concavo, cujus angulus inter axem, gela-
tus cognitus fuerit, & in hoc quadrato de-
terminatus, quodlibet horolabium inseribi
possit.
Septimo, arcus vero CI, ON, EV, EM,
RK, sunt segmenta circulorum, qure refe-
runt scaphiorum, phialarum, aliorumque
corporum sphaericorum concavam superfi-
ciem cujusvis magnitudinis.
Octavo, arcus vero quadrantis ex cen-
tro A, duftus, cujusmodiultimusIK, est,
quadrantem hemicycli concavi horarum
projedfcioni aptum indicat.
Nono, pro declinatione planorum quo-
rumvis accipienda, in ordine ad declinan-
tia, & inclinata deseribenda, idem serviet.
Decimo, arcuum signorum, creterorum-
que circulorum coelestium inseriptiones,
non alio medio facilius, quam hujus qua-
drantisope, utin decursu hujus operis in-
dicabitur, expedientur. Quare ut eum tibi
familiarem reddas, antequam Pragmatias
aggrediaris, suadeo.
Pragmatia II.
Gnomonicum triangulum ad quamVis lati-
tudinem conftruere.
PRincipium , & fundamentum totius
Gnomonicas est situs determinatus sty-
hm^omo-^ i» ^ta ut debitam suam distantiam a centro
nicum, sun- horologii, stve polo,&requino£tiali habeat,
damentum omnibus quidem horologiis horizon-
ti^/*0*'0" talibus, verticalibus, declinantibus, & incli-
natis (si plana aequinoctialia , & meridiana
4 9
excipias) ut stylus debitam suam distan-
tiam a diCtis punCtis habeat, triangulo opus
est, quod nos gnomonicum vocamus, in
quo data gnomonis longitudine altitudo
poli una cum suo complemento diCto citius
astignatur. Hoc igitur qua ratione in quo-
libet plano ad quamlibet regionerh construi
debeat, jam videamus.
(Primus modus.
Umera igitur latitudinem regionis tuse
in limbo quadrantis AKI, diligenter
notando punCtum F* in quo videlicet radius
AF, Romanas elevationis poli 42. graduum
secat arcum IK, duftaque ex F, in P, nor-
mali, habebis triangulum pro positum. Hic
namque radius AF, lecans arcum 42. gra-
duum, erit basis trianguli gnomonici, tota
scilicet latitudo a centro horologii usque ad
asquinodtialem : FP vero sinus re&us, vft
tangens ejusdem gradus: AP, denique siaus
complementi elevationis poli Romani, vel
sinus totus respeffu tangentis ejusdem. In
hac triangulignomonici base locus, &alti-
tudostyli ita inveniatur. Ducatur expun-
Cf0P, sive angulo redo ad basim AF, nor-
malis; dabitque haec ipsa in P$, linea, & lo-
cum styli in S, & altitudinem ejus determi-
natam. Hac ratione triangulum Gnomo-
nicum invenies ad quamcunque altitudi-
nem datam. Sunt enim omnes linere ex
centro A, in arcum IK dudre, bases triangu-
lorum gnomonicorum ad singulas elevatio-
nespolidatae. Verum, ut unico intuituo-
mnem rationem triangulorum gnomonico-
rum percipias, hic subdam figuram ad deca-
des elevationum polarium construftam, in j