DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.37590#0332
1()1
aArtis magna Liber IV. Gnom~ Qiriof* Farsi.
Explicatio Tinacis mirisici.
terminationem horae primae per punCtum
12 . F, inslitui debere ex duobus punCtis
aequinoCtialis linea:, quae pertinent ad di-
midias horas ante horam primam, &septi-
mam. Quod ita se habere invenies, si regu-
lam ad diCla pun&a applices: nam ex dimi-
dia horaeseptima: invenies terminari horam
primam pro Cancro; & ex dimidia horae
sum praebere posiint innumerarum pra-! primas,|terminari eandem horam pro Capri-
xium : unde & eum mirificum appellavi-; corno. Quod si loco punCti F, nempe 12.
mus. Usus ejus, est qui sequitur. Si iraque Cancri sumpsisiemus punCtum E Capricor-
ad manum sit Pinax, quem hic adscripsi- ni, inventum fuisiet punCtum in linea ho-
rnus, licebit per eum insfftuere terminatio- rse primae pro Cancro ex dimidia horae pri-
nem horarum sine superiori discursu,ac nu- j mae, & pro Capricorno ex punCto aequino-
meratione horarum, in hunc modum. Qu?-J dialis, quod spe&at ad dimidiam horam
raturhora, cujus punCtum terminationis septimae, videlicet ordine inverso.
T T1 LcCtor curiosus mirabilem specula
^ tionis ideam comprehenderet;
hic pinacem ordinavimus, in qua singulae
terminationum horariarum combinatio-
nes mira quadam arte ita proponuntur, ut
in omni gnomonico negotio infinitum u-
datur, &ex quo aliarum horarum punCta
sunt invenienda, in supremo,vel insimo la-
tere Tabul£,&sub eadem,velsupraeandem
Rursumex eodem puncto 12. F, vel E,
terminanda sit hora, verbi gratia, 7. quae
in Capricorno Roma: non habetur , sed
intra aream ejusdetn Tabula:, hora quam | utraque in Cancro, nempe tam ante quam
placet terminare; in lateribus enim dextro, post meridiem. Quoniam igitur sub 12.
& sinislro e regione horae terminanda:, re-1 terminante (sic enim brevius appellabitur
peries horam a:quinoCtii\lis lineae, ex qua | ea hora, per quam alia est terminanda) ho-
proposita debet inslitui terminatio. Hoc raseptima terminanda, in lateribus dextro
u.
est, si ad datum punCtum terminationis, &
ad inventam horam lineae aequinoCtialis re-
gula applicetur, secabit ea lineam horariam,
quam terminare lubet in punCto quaesito.
rfus Tabu- Quod in horizontali quidem horologio ad
parallelum, seu arcum borealem speCtabit,
li ea seCtio fiat supra aequinoCtialem versus
centrum horologii: ad australem vero, si
infra aequinoCtialem ease£tio contingat. Si
tamen regula applicetur ad utrunque pun-
ctum in aequinoCtiali inventum , & hora
proposita in utro que parallelo, tam boreali,
quam australi contineatur; invenietur per
unam applicationem eorum punitorum
unum, & per alteram alterum. Si vero pro-
posita hora terminanda, solum habeatur in
boreali parallelo, terminabitur eadem ho-
ra ex utroque illo punito aequinoCtialis, so-
lum pro parallelo boreali ;& unum quidem
punitum erit terminus horre a media no-
ite, & alterum horre ejusdem a meridie.
Exemplis res fiet clarior.
Ex punito, verbi gratia F, horre 12. Can-
cri, sint terminanda: omnes horre reliquae,
tam pro Cancro , quam pro Capricorno;
verbi gratia prima hora, quae tam in Cancro
habetur, quam in Capricorno. In supremo
igitur latere, qurero horam 12. eam videli-
cet, per quam hora prima est terminanda,
&sub eadem intra aream horam primam,
quam terminare libet : atque ab hac in
transversum progredior ad utranque par-
tem , usque ad latus dextrum, & sinistrum,
in quibus reperio dimidiam horam ante
primam, in latere sinislro, & dimidiam ho-
ram ante 7. in dextro. Concludo igitur.
& sinislro habet respondentes dimidias ho-
ras aequinoctialis, videlicet, ante horam 10.
& 4. Si ad haec duo punCta aequinoCtialis
applicetur regula, & verbi gratia ad pun-
Ctum F; terminabitur ex hora quidem di-
midia ante 4. horae 7. a media noCte; ex
hora vero dimidia ante horam 1 o. hora 7.
a meridie, & quidem utraque in Cancro,
&c. Eadem enim prorsus est ratio de aliis
horis, ex quibus aliae, vel quae ex aliis sunt
terminandae, cum diCto modo semper in ae-
quinoctiali inveniantur punCta, ex quibus
ejusmodi terminatio inslituatur.
PosTent etiam ex eadem Tabula termi-
nari lineae horariae , assumendo primum
punCtum in aequinoCtiali, atque ad illud, Sc
adpunCtum alicujus horae jam terminatae,
regulam applicando: illico enim ex Tabula
conslabit, quaenam alia linea horaria, per
illam regulae applicationem terminetur:
nempe in hunc modum. Inventa illa hora
aequinoCtialis in lateribus dextro, vel sini-
slro ejus partis tabellae, in cujus supremo
vel infimo latere continetur hora termi-
nans, procedatur ab eadem hora aequino-
Ctialis in transversum, donec perveniatur ad
cellulam direCte suppositam horae termi-
nanti: in ea enim cellula exislet hora, quae
per illam applicationem regulae termina-
tur; nisi forte hora illius cellulae horae termi-
nanti sit aequalis: tunc enim applicatio re-
gulae, in nulla alia linea praeterquam in li-
nea horae terminantis, punCtum termina-
tionis monslrabit.
Itaque, ut vides, amplissimus est usus hu-
jus tabellae; cum per eam infinitis paene mo-
dis diver-
aArtis magna Liber IV. Gnom~ Qiriof* Farsi.
Explicatio Tinacis mirisici.
terminationem horae primae per punCtum
12 . F, inslitui debere ex duobus punCtis
aequinoCtialis linea:, quae pertinent ad di-
midias horas ante horam primam, &septi-
mam. Quod ita se habere invenies, si regu-
lam ad diCla pun&a applices: nam ex dimi-
dia horaeseptima: invenies terminari horam
primam pro Cancro; & ex dimidia horae
sum praebere posiint innumerarum pra-! primas,|terminari eandem horam pro Capri-
xium : unde & eum mirificum appellavi-; corno. Quod si loco punCti F, nempe 12.
mus. Usus ejus, est qui sequitur. Si iraque Cancri sumpsisiemus punCtum E Capricor-
ad manum sit Pinax, quem hic adscripsi- ni, inventum fuisiet punCtum in linea ho-
rnus, licebit per eum insfftuere terminatio- rse primae pro Cancro ex dimidia horae pri-
nem horarum sine superiori discursu,ac nu- j mae, & pro Capricorno ex punCto aequino-
meratione horarum, in hunc modum. Qu?-J dialis, quod spe&at ad dimidiam horam
raturhora, cujus punCtum terminationis septimae, videlicet ordine inverso.
T T1 LcCtor curiosus mirabilem specula
^ tionis ideam comprehenderet;
hic pinacem ordinavimus, in qua singulae
terminationum horariarum combinatio-
nes mira quadam arte ita proponuntur, ut
in omni gnomonico negotio infinitum u-
datur, &ex quo aliarum horarum punCta
sunt invenienda, in supremo,vel insimo la-
tere Tabul£,&sub eadem,velsupraeandem
Rursumex eodem puncto 12. F, vel E,
terminanda sit hora, verbi gratia, 7. quae
in Capricorno Roma: non habetur , sed
intra aream ejusdetn Tabula:, hora quam | utraque in Cancro, nempe tam ante quam
placet terminare; in lateribus enim dextro, post meridiem. Quoniam igitur sub 12.
& sinislro e regione horae terminanda:, re-1 terminante (sic enim brevius appellabitur
peries horam a:quinoCtii\lis lineae, ex qua | ea hora, per quam alia est terminanda) ho-
proposita debet inslitui terminatio. Hoc raseptima terminanda, in lateribus dextro
u.
est, si ad datum punCtum terminationis, &
ad inventam horam lineae aequinoCtialis re-
gula applicetur, secabit ea lineam horariam,
quam terminare lubet in punCto quaesito.
rfus Tabu- Quod in horizontali quidem horologio ad
parallelum, seu arcum borealem speCtabit,
li ea seCtio fiat supra aequinoCtialem versus
centrum horologii: ad australem vero, si
infra aequinoCtialem ease£tio contingat. Si
tamen regula applicetur ad utrunque pun-
ctum in aequinoCtiali inventum , & hora
proposita in utro que parallelo, tam boreali,
quam australi contineatur; invenietur per
unam applicationem eorum punitorum
unum, & per alteram alterum. Si vero pro-
posita hora terminanda, solum habeatur in
boreali parallelo, terminabitur eadem ho-
ra ex utroque illo punito aequinoCtialis, so-
lum pro parallelo boreali ;& unum quidem
punitum erit terminus horre a media no-
ite, & alterum horre ejusdem a meridie.
Exemplis res fiet clarior.
Ex punito, verbi gratia F, horre 12. Can-
cri, sint terminanda: omnes horre reliquae,
tam pro Cancro , quam pro Capricorno;
verbi gratia prima hora, quae tam in Cancro
habetur, quam in Capricorno. In supremo
igitur latere, qurero horam 12. eam videli-
cet, per quam hora prima est terminanda,
&sub eadem intra aream horam primam,
quam terminare libet : atque ab hac in
transversum progredior ad utranque par-
tem , usque ad latus dextrum, & sinistrum,
in quibus reperio dimidiam horam ante
primam, in latere sinislro, & dimidiam ho-
ram ante 7. in dextro. Concludo igitur.
& sinislro habet respondentes dimidias ho-
ras aequinoctialis, videlicet, ante horam 10.
& 4. Si ad haec duo punCta aequinoCtialis
applicetur regula, & verbi gratia ad pun-
Ctum F; terminabitur ex hora quidem di-
midia ante 4. horae 7. a media noCte; ex
hora vero dimidia ante horam 1 o. hora 7.
a meridie, & quidem utraque in Cancro,
&c. Eadem enim prorsus est ratio de aliis
horis, ex quibus aliae, vel quae ex aliis sunt
terminandae, cum diCto modo semper in ae-
quinoctiali inveniantur punCta, ex quibus
ejusmodi terminatio inslituatur.
PosTent etiam ex eadem Tabula termi-
nari lineae horariae , assumendo primum
punCtum in aequinoCtiali, atque ad illud, Sc
adpunCtum alicujus horae jam terminatae,
regulam applicando: illico enim ex Tabula
conslabit, quaenam alia linea horaria, per
illam regulae applicationem terminetur:
nempe in hunc modum. Inventa illa hora
aequinoCtialis in lateribus dextro, vel sini-
slro ejus partis tabellae, in cujus supremo
vel infimo latere continetur hora termi-
nans, procedatur ab eadem hora aequino-
Ctialis in transversum, donec perveniatur ad
cellulam direCte suppositam horae termi-
nanti: in ea enim cellula exislet hora, quae
per illam applicationem regulae termina-
tur; nisi forte hora illius cellulae horae termi-
nanti sit aequalis: tunc enim applicatio re-
gulae, in nulla alia linea praeterquam in li-
nea horae terminantis, punCtum termina-
tionis monslrabit.
Itaque, ut vides, amplissimus est usus hu-
jus tabellae; cum per eam infinitis paene mo-
dis diver-