DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.33351#0052
w świadomości naszego społeczeństwa Thorvaldsen utrwalił się nie jako rzeźbiarz obcy,
lecz artysta najściślej związany z polskim życiem kulturalnym.
Malarstwo w początkach XIX wieku kształtowało się najpierw jeszcze w tradycjach sztuki
wieku Oświecenia; w ciągu pierwszych kilkunastu lat czołową postacią byi nadal Marcello Bac-
ciarelli, obok którego wymienić możemy zwłaszcza Macieja Topolskiego, Józeia Peszkę,
Józefa Oleszkiewicza, uczniów Franciszka Smuglewicza, wybitnych portrecistów. Twór-
czość Aleksandra Orłowskiego trudno byłoby wiązać z klasycyzmem - dominują w niej cechy
realizmu i romantyzmu.
Głównym nurtem, reprezentatywnym dla malarstwa polskiego z lat 18*10-1830, wywodzącym
się z ducha wieku Oświecenia, ale już w pełni samodzielnym, jest dojrzały klasycyzm war-
szawski, a czołowym jego przedstawicielem - Antoni Brodowski. Podstawy swego wykształ-
cenia zdobył Brodowski w Paryżu, u najdoskonalszych ówczesnych mistrzów - najpierw
Jacques-Louis Davida, a następnie Franęois Gerarda, który na jego twórczość wywar!
wpływ decydujący. Złoty medal na wystawie z roku 1819 i następnie profesura na Wydziale
Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego ustaliły pozycję tego twórcy w warszawskim
środowisku artystycznym. Wysokie walory „Autoportretu" Brodowskiego z roku 1813, „Por-
tretu brata" z roku 1815, a następnie wizerunków, w których znalazły wyraz realistyczne cechy
twórczości artysty, takich jak na przykład portret Ludwika Osińskiego z roku 1830 lub arcy-
biskupa Hołowczyca z roku 1828, pozwalają określić dzieła Brodowskiego jako szczytowe
osiągnięcia w naszym malarstwie portretowym z lat 1820-1830. Nurt ściśle neoklasyczny
wyraził się w jego dużych,antykizowanych kompozycjach: „Gniew Saula na Dawida", „Leo-
nidas, Hektor, Parys i Helena". Szczególne zainteresowanie współczesnych budził obraz
„Edyp i Antygona", namalowany w związku z konkursem ogłoszonym w roku 1823. W kon-
kursie tym Brodowski współzawodniczył z Aleksandrem Kokularem i Antonim Blankiem.
Blank, też kłasycysta, był wziętym portrecistą. Do jego najpopularniejszych dzieł należą
„Portret rodziny artysty" i „Portret Abrahama Sterna". Typowym dla epoki malarzem
był Aleksander Kokular, którego twórczość zaznaczyła się najsilniej w dziedzinie portretu.
Poza Warszawą ukształtowały się odrębne szkoły malarskie w Krakowie, Lwowie i Wilnie.
Ten ostatni ośrodek zawdzięczał początki swego rozwoju Franciszkowi Smuglewiczowi,
który działał w Wilnie już w XVIII wieku, a w roku 1798 objął pierwszą katedrę malarstwa
na Uniwersytecie Wileńskim. Pod jego wpływem rozwinęło się tu zainteresowanie malar-
stwem portretowym i historycznym. Obok Smuglewicza działał w uczelni wileńskiej jego
adiunkt Jan Rustem, który objął po nim katedrę i dobrze zapisał się w Wilnie w dziedzinie
malarstwa portretowego.
Okres klasycyzmu, który zawiera się w przybliżeniu w latach 1760-1830, posiada dla polskiej
kultury doniosłe znaczenie. To w naszych dziejach okres zupełnie wyjątkowy, gdy ważyły
się losy Polski, okres patriotycznych reform i katastrof politycznych, okupacji, efemerycz-
nych prób powołania do życia okrojonych terytorialnie organizmów państwowych. W tym
właśnie okresie sformułowano wyraźnie pojęcie sztuki narodowej i stworzono szkolnictwo
artystyczne, a na tradycjach wieku Oświecenia i sztuki neoklasycznej, a potem romantycznej
pierwszych dziesięcioleci XIX wieku oparł się rozwój sztuki polskiej w najcięższych latach
zaborów.
<S7<3MAJ<3HJ
lecz artysta najściślej związany z polskim życiem kulturalnym.
Malarstwo w początkach XIX wieku kształtowało się najpierw jeszcze w tradycjach sztuki
wieku Oświecenia; w ciągu pierwszych kilkunastu lat czołową postacią byi nadal Marcello Bac-
ciarelli, obok którego wymienić możemy zwłaszcza Macieja Topolskiego, Józeia Peszkę,
Józefa Oleszkiewicza, uczniów Franciszka Smuglewicza, wybitnych portrecistów. Twór-
czość Aleksandra Orłowskiego trudno byłoby wiązać z klasycyzmem - dominują w niej cechy
realizmu i romantyzmu.
Głównym nurtem, reprezentatywnym dla malarstwa polskiego z lat 18*10-1830, wywodzącym
się z ducha wieku Oświecenia, ale już w pełni samodzielnym, jest dojrzały klasycyzm war-
szawski, a czołowym jego przedstawicielem - Antoni Brodowski. Podstawy swego wykształ-
cenia zdobył Brodowski w Paryżu, u najdoskonalszych ówczesnych mistrzów - najpierw
Jacques-Louis Davida, a następnie Franęois Gerarda, który na jego twórczość wywar!
wpływ decydujący. Złoty medal na wystawie z roku 1819 i następnie profesura na Wydziale
Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego ustaliły pozycję tego twórcy w warszawskim
środowisku artystycznym. Wysokie walory „Autoportretu" Brodowskiego z roku 1813, „Por-
tretu brata" z roku 1815, a następnie wizerunków, w których znalazły wyraz realistyczne cechy
twórczości artysty, takich jak na przykład portret Ludwika Osińskiego z roku 1830 lub arcy-
biskupa Hołowczyca z roku 1828, pozwalają określić dzieła Brodowskiego jako szczytowe
osiągnięcia w naszym malarstwie portretowym z lat 1820-1830. Nurt ściśle neoklasyczny
wyraził się w jego dużych,antykizowanych kompozycjach: „Gniew Saula na Dawida", „Leo-
nidas, Hektor, Parys i Helena". Szczególne zainteresowanie współczesnych budził obraz
„Edyp i Antygona", namalowany w związku z konkursem ogłoszonym w roku 1823. W kon-
kursie tym Brodowski współzawodniczył z Aleksandrem Kokularem i Antonim Blankiem.
Blank, też kłasycysta, był wziętym portrecistą. Do jego najpopularniejszych dzieł należą
„Portret rodziny artysty" i „Portret Abrahama Sterna". Typowym dla epoki malarzem
był Aleksander Kokular, którego twórczość zaznaczyła się najsilniej w dziedzinie portretu.
Poza Warszawą ukształtowały się odrębne szkoły malarskie w Krakowie, Lwowie i Wilnie.
Ten ostatni ośrodek zawdzięczał początki swego rozwoju Franciszkowi Smuglewiczowi,
który działał w Wilnie już w XVIII wieku, a w roku 1798 objął pierwszą katedrę malarstwa
na Uniwersytecie Wileńskim. Pod jego wpływem rozwinęło się tu zainteresowanie malar-
stwem portretowym i historycznym. Obok Smuglewicza działał w uczelni wileńskiej jego
adiunkt Jan Rustem, który objął po nim katedrę i dobrze zapisał się w Wilnie w dziedzinie
malarstwa portretowego.
Okres klasycyzmu, który zawiera się w przybliżeniu w latach 1760-1830, posiada dla polskiej
kultury doniosłe znaczenie. To w naszych dziejach okres zupełnie wyjątkowy, gdy ważyły
się losy Polski, okres patriotycznych reform i katastrof politycznych, okupacji, efemerycz-
nych prób powołania do życia okrojonych terytorialnie organizmów państwowych. W tym
właśnie okresie sformułowano wyraźnie pojęcie sztuki narodowej i stworzono szkolnictwo
artystyczne, a na tradycjach wieku Oświecenia i sztuki neoklasycznej, a potem romantycznej
pierwszych dziesięcioleci XIX wieku oparł się rozwój sztuki polskiej w najcięższych latach
zaborów.
<S7<3MAJ<3HJ