DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.33351#0040
W rejonie Warszawy w łatach 1806-1815 powstał obszerny park angielski w Natolinie, zało-
żony przez Annę z Tyszkiewiczów Potocką, która wprowadziła też znaczne zmiany w parku
w Jabłonnie, odziedziczonej przez nią po księciu Józefie Poniatowskim. Pomniki i pamiątki
poświęcone kultowi bohaterów i wyrażające patriotyczne uczucia stanowią w tych latach
szczególną cechę polskich pejzażowo-romantycznych ogrodów. W Puławach i Jabłonnie
upamiętniony jest książę Józef, w Zofiówce - Kościuszko, w Wilanowie-bitwa pod Ra-
szynem, by wymienić tylko najbardziej znane przykłady.
O popularności pejzażowego ogrodownictwa w Polsce świadczyć mo^ą wypowiedzi w lite-
raturze, z których wymienić należy we wcześniejszym okresie o Krasickiego,
wierszowane utwory Trembeckiego-poświęcone Powązkom, Zofiówce i Polance, Skrzetus-
kiego, WielądkiiOrańskiego, opisujące ogrody w Mokotowie, aż po gruntowne wydawnictwo
Franciszka Ksawerego Giżyckiego z roku 1827: O prąyogdoóidmM $z'g<Ah7e wziyć/zzć/z.
Malarstwo wieku Oświecenia
W malarstwie i rzeźbie - podobnie jak w architekturze - prądy klasvcvzuiace, klasycystyczne
i klasyczne rozwijają się jako odrębny nurt, od renesansu do wieku XIX. W ramach pojęcia
klasycyzm w sztuce specjalnie charakterystyczne będzie dla malarstwa i rzeźby dążenie do
statyczności kompozycji, a dla malarstwa - linearyzm i predylekcja do rzeźbiarskiego mo-
delowania postaci. Nie byłoby słuszne, gdybyśmy w kształtowaniu się w malarstwie i rzeźbie
nowych odmian klasycyzmu w połowie XVIII wieku przypisywali zbyt wielką rolę zwiększa-
jącemu się zainteresowaniu kulturą antyczną. Teoretycy i miłośnicy sztuki w XVIII wieku
myśleli raczej o jej odrodzeniu, o nowym renesansie, a nie o imitowaniu dzieł sztuki staro-
żytnej, co przy tym w znacznie mniejszym stopniu było możliwe w malarstwie niż w rzeźbie
i architekturze. I malarstwo renesansu, i obrazy Poussina, i dzieła artystów Ludwika XVI
nie należą do tych nurtów w sztuce, w których przeważają cechy odtwórcze, lecz są wyrazem
woli twórczej. Malarstwo klasycyzujące drugiej połowy XVIII wieku nie jest też bynajmniej
zimne, bezosobowe, pozbawione życia - nie stawia sobie za cel kopiowania antyku. Ma ono
36
Warszawa, projekt kościoła Ujazdowskiego
- Świątyni Opatrzności,
J. Kubicki, przed 1791
żony przez Annę z Tyszkiewiczów Potocką, która wprowadziła też znaczne zmiany w parku
w Jabłonnie, odziedziczonej przez nią po księciu Józefie Poniatowskim. Pomniki i pamiątki
poświęcone kultowi bohaterów i wyrażające patriotyczne uczucia stanowią w tych latach
szczególną cechę polskich pejzażowo-romantycznych ogrodów. W Puławach i Jabłonnie
upamiętniony jest książę Józef, w Zofiówce - Kościuszko, w Wilanowie-bitwa pod Ra-
szynem, by wymienić tylko najbardziej znane przykłady.
O popularności pejzażowego ogrodownictwa w Polsce świadczyć mo^ą wypowiedzi w lite-
raturze, z których wymienić należy we wcześniejszym okresie o Krasickiego,
wierszowane utwory Trembeckiego-poświęcone Powązkom, Zofiówce i Polance, Skrzetus-
kiego, WielądkiiOrańskiego, opisujące ogrody w Mokotowie, aż po gruntowne wydawnictwo
Franciszka Ksawerego Giżyckiego z roku 1827: O prąyogdoóidmM $z'g<Ah7e wziyć/zzć/z.
Malarstwo wieku Oświecenia
W malarstwie i rzeźbie - podobnie jak w architekturze - prądy klasvcvzuiace, klasycystyczne
i klasyczne rozwijają się jako odrębny nurt, od renesansu do wieku XIX. W ramach pojęcia
klasycyzm w sztuce specjalnie charakterystyczne będzie dla malarstwa i rzeźby dążenie do
statyczności kompozycji, a dla malarstwa - linearyzm i predylekcja do rzeźbiarskiego mo-
delowania postaci. Nie byłoby słuszne, gdybyśmy w kształtowaniu się w malarstwie i rzeźbie
nowych odmian klasycyzmu w połowie XVIII wieku przypisywali zbyt wielką rolę zwiększa-
jącemu się zainteresowaniu kulturą antyczną. Teoretycy i miłośnicy sztuki w XVIII wieku
myśleli raczej o jej odrodzeniu, o nowym renesansie, a nie o imitowaniu dzieł sztuki staro-
żytnej, co przy tym w znacznie mniejszym stopniu było możliwe w malarstwie niż w rzeźbie
i architekturze. I malarstwo renesansu, i obrazy Poussina, i dzieła artystów Ludwika XVI
nie należą do tych nurtów w sztuce, w których przeważają cechy odtwórcze, lecz są wyrazem
woli twórczej. Malarstwo klasycyzujące drugiej połowy XVIII wieku nie jest też bynajmniej
zimne, bezosobowe, pozbawione życia - nie stawia sobie za cel kopiowania antyku. Ma ono
36
Warszawa, projekt kościoła Ujazdowskiego
- Świątyni Opatrzności,
J. Kubicki, przed 1791