DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.33351#0235
Projekty architektoniczne
Jakub Fontana (1710-1773)
1 [I] Warszawa, Zamek Królewski, Gabinet Marmu-
rowy, widok ściany północnej, 1770-1771
Inwentaryzacja ściany północnej, rys. J.Ch. Kamsetzer,
1784; rys. tuszem i akw., 42x50; napis na obwolucie
odnoszący się do kompletu 5 rysunków: „Projet pour
la Chambre de Marbre en 1768. V. Feuilles" i „par Fon-
tana en 1768"; własność: Gab. Rycin BUW, Zb. Król.
T. 189 nr 16
Gabinet Marmurowy usytuowany był w skrzydle wsch.
od strony dziedzińca. Za Władysława IV przeznaczony
do celów recepcyjnych, później zdewastowany. Odbudo-
wany w 1. 1770-1771 wg proj. J. Fontany z 1768. Por-
trety królów malował M. Bacciarelli, plafon - M.
Bacciarelli i J.B. Plersch, rzeźby wykonał A. Le Brun,
sztukaterie - A. Bianchi i Merck, a prace kamieniarskie
Dolłinger. Na rozkaz Paskiewicza ogołocono gabinet z
marmurów i wyposażenia, a poczet królów wywieziono
do Rosji. W 1922 r. część wyposażenia gabinetu wró-
ciła do Zamku, gdzie znajdowała się do września
1939 r.
Jeśli przyjąć za Batowską, że autorem tych rysunków
jest J.Ch. Kamsetzer, to powstały one w 1784 r., kiedy
Kamsetzer sporządzał pomiary Zamku. Gabinet po-
myślany był jako pomieszczenie reprezentacyjne, upa-
miętniające monarchów polskich. Podobnie jak w Sali
Rycerskiej i tu przyświecała królowi idea przypomnienia
współczesnym wielowiekowej historii naszego państwa.
Zwrot do historii był jednym z naczelnych hasełwieku
Oświecenia, a szczególnie silne odbicie znalazł w naj-
bliższym otoczeniu króla Stanisława Augusta.
B:M:'cpra/ia: N. i Z. Batowscy i M. Kwiatkowski, Ja?: CAry.snaM
Kaw^eMcr, arr/nre&f .Stams/ama Warszawa 1978, s. 100
Victor Louis (1731-1800)
2 [s.7] Warszawa, Zamek Królewski, szkic projektu Sali
Balowej, 1765
Przekrój poprzeczny z widokiem na ścianę okienną; rys.
tuszem i akw., 20x34,5; napis: .„Coupe de la Salle de
Bal No 11. par Louis a Varsovie en 1765"; własność:
Gab. Rycin BUW, Zb. Król. T. 192 nr 18
Wnętrze, które mieścić miało Salę Balową, powstało
w wyniku gruntownej przebudowy i rozbudowy Zamku
w czasach Augusta III, lecz nie zostało wtedy wykoń-
czone. Było to reprezentacyjne, obejmujące dwie kon-
dygnacje pomieszczenie na planie prostokąta z zaokrąg-
lonymi narożami. Louis ozdobić chciał salę 48 przyścien-
nymi jońskimi kolumnami, które miały ją obiegać i pod-
trzymywać galerię. Trzony tych kolumn miały być
żłobkowane i oplecione girlandami. Sala, mimo zauwa-
żalnej powściągliwości w stosowaniu dekoracji, sprawia
wrażenie bardziej wnętrza rokokowego niż klasycystycz-
nego. Koncepcja rytmicznego rozczłonkowania po-
mieszczenia za pomocą obiegających, przyściennych
kolumn podjęta została w 1777 r. przez architektów
biorących udział w konkursie na dekorację Sali Balowej.
A'M:'opra/7a: Katalog cz. 1, ParraMana, poz. 262, s. 83;
Lorentz, Prace Loańa, s. 39-74
Victor Louis
3 [IV] Warszawa, Zamek Królewski, projekt Sali Tro-
nowej, 1766
Rozwinięcie ściany z tronem królewskim; rys. tuszem
i akw., 30x77,5; napis: „Developement de la chambre
du Dais No 12. du cóte du Tróne. env. de Paris en
1766"; własność: Gab. Rycin BUW, Zb. Król. T. 192
nr 36
Projekty Louisa dotyczące wnętrz,Zamku nie zostały
zrealizowane. Natomiast elementy wystroju i wyposaże-
nia wnętrz projektowanych przez Louisa, takie jak brązy,
meble, tkaniny, wazy, rzeźbione elementy stolarki itp.
nadchodziły z Paryża do 1778 r. Elementy te wykorzy-
stywał D. Merlini w projektowanych przez siebie wnę-
trzach. W Sali Tronowej, która mieścić się miała przy Sali
Balowej (w miejscu, gdzie potem powstała Sala Rycer-
ska), spotykamy wczesnoklasycystyczne motywy wieńców
laurowych, orłów w wieńcach, rózeg liktorskich oraz
drzwi z motywem skrzyżowanych sztandarów. Elemen-
tami wprowadzającymi pewien dysonans do wczesno-
klasycystycznych kompozycji ścian są dwie ustawione
w niszach rzeźby, w tradycyjnych barokowych pozach.
B:'M:ojraf!a: Lorentz, Prace Lcm'.:a, s. 39-74; KaraZop ryjMM&óa;,
cz. 1, Parraplana, poz. 285, s. 87; F.G. Pariset, Jaszcze o pracach
IPl&fora LoYa.sa cKa Za<?:/::< warszams/Mapo, BHS, XXIV, 1962, nr 2,
s. 137-148
Victor Louis
4 [V] Warszawa, Zamek Królewski, projekt Sypialni,
1766
Rozwinięcie ściany z łożem królewskim; rys. tuszem
i akw., 25x66; napis: „Developement de la chambre
a coucher No 14. du cóte du Lit.", „Paris 1766"; wła-
sność: Gab. Rycin BUW, Zb. Król. T. 192 nr 28
Sypialnia została w projekcie usytuowana w miejscu,
gdzie później znalazła się Sala Tronowa. Kompozycja
wnętrza jest typowa dla wczesnej fazy klasycyzmu, kiedy
to często nawiązywano do architektury epoki Ludwi-
ka XVI. Wprowadzano nowe, czerpane z antycznych
budowli motywy dekoracyjne, a równocześnie zacho-
wywano niezwykle intensywną kolorystykę wnętrz, ty-
pową dla rokoka. Nierzadko wprowadzano też rokokowe
w formach i tematyce malowidła i rzeźby. Wnętrze pro-
jektowanej przez Louisa Sypialni jest znakomitym przy-
kładem fazy przejściowej między barokiem a klasycyz-
mem.
BZ&ZiopraJa: Lorentz, Prace Loaóa, s. 39-74; KafaZop rytMMAda:, cz.
1, Parsamana, poz. 293, s. 88
235
Jakub Fontana (1710-1773)
1 [I] Warszawa, Zamek Królewski, Gabinet Marmu-
rowy, widok ściany północnej, 1770-1771
Inwentaryzacja ściany północnej, rys. J.Ch. Kamsetzer,
1784; rys. tuszem i akw., 42x50; napis na obwolucie
odnoszący się do kompletu 5 rysunków: „Projet pour
la Chambre de Marbre en 1768. V. Feuilles" i „par Fon-
tana en 1768"; własność: Gab. Rycin BUW, Zb. Król.
T. 189 nr 16
Gabinet Marmurowy usytuowany był w skrzydle wsch.
od strony dziedzińca. Za Władysława IV przeznaczony
do celów recepcyjnych, później zdewastowany. Odbudo-
wany w 1. 1770-1771 wg proj. J. Fontany z 1768. Por-
trety królów malował M. Bacciarelli, plafon - M.
Bacciarelli i J.B. Plersch, rzeźby wykonał A. Le Brun,
sztukaterie - A. Bianchi i Merck, a prace kamieniarskie
Dolłinger. Na rozkaz Paskiewicza ogołocono gabinet z
marmurów i wyposażenia, a poczet królów wywieziono
do Rosji. W 1922 r. część wyposażenia gabinetu wró-
ciła do Zamku, gdzie znajdowała się do września
1939 r.
Jeśli przyjąć za Batowską, że autorem tych rysunków
jest J.Ch. Kamsetzer, to powstały one w 1784 r., kiedy
Kamsetzer sporządzał pomiary Zamku. Gabinet po-
myślany był jako pomieszczenie reprezentacyjne, upa-
miętniające monarchów polskich. Podobnie jak w Sali
Rycerskiej i tu przyświecała królowi idea przypomnienia
współczesnym wielowiekowej historii naszego państwa.
Zwrot do historii był jednym z naczelnych hasełwieku
Oświecenia, a szczególnie silne odbicie znalazł w naj-
bliższym otoczeniu króla Stanisława Augusta.
B:M:'cpra/ia: N. i Z. Batowscy i M. Kwiatkowski, Ja?: CAry.snaM
Kaw^eMcr, arr/nre&f .Stams/ama Warszawa 1978, s. 100
Victor Louis (1731-1800)
2 [s.7] Warszawa, Zamek Królewski, szkic projektu Sali
Balowej, 1765
Przekrój poprzeczny z widokiem na ścianę okienną; rys.
tuszem i akw., 20x34,5; napis: .„Coupe de la Salle de
Bal No 11. par Louis a Varsovie en 1765"; własność:
Gab. Rycin BUW, Zb. Król. T. 192 nr 18
Wnętrze, które mieścić miało Salę Balową, powstało
w wyniku gruntownej przebudowy i rozbudowy Zamku
w czasach Augusta III, lecz nie zostało wtedy wykoń-
czone. Było to reprezentacyjne, obejmujące dwie kon-
dygnacje pomieszczenie na planie prostokąta z zaokrąg-
lonymi narożami. Louis ozdobić chciał salę 48 przyścien-
nymi jońskimi kolumnami, które miały ją obiegać i pod-
trzymywać galerię. Trzony tych kolumn miały być
żłobkowane i oplecione girlandami. Sala, mimo zauwa-
żalnej powściągliwości w stosowaniu dekoracji, sprawia
wrażenie bardziej wnętrza rokokowego niż klasycystycz-
nego. Koncepcja rytmicznego rozczłonkowania po-
mieszczenia za pomocą obiegających, przyściennych
kolumn podjęta została w 1777 r. przez architektów
biorących udział w konkursie na dekorację Sali Balowej.
A'M:'opra/7a: Katalog cz. 1, ParraMana, poz. 262, s. 83;
Lorentz, Prace Loańa, s. 39-74
Victor Louis
3 [IV] Warszawa, Zamek Królewski, projekt Sali Tro-
nowej, 1766
Rozwinięcie ściany z tronem królewskim; rys. tuszem
i akw., 30x77,5; napis: „Developement de la chambre
du Dais No 12. du cóte du Tróne. env. de Paris en
1766"; własność: Gab. Rycin BUW, Zb. Król. T. 192
nr 36
Projekty Louisa dotyczące wnętrz,Zamku nie zostały
zrealizowane. Natomiast elementy wystroju i wyposaże-
nia wnętrz projektowanych przez Louisa, takie jak brązy,
meble, tkaniny, wazy, rzeźbione elementy stolarki itp.
nadchodziły z Paryża do 1778 r. Elementy te wykorzy-
stywał D. Merlini w projektowanych przez siebie wnę-
trzach. W Sali Tronowej, która mieścić się miała przy Sali
Balowej (w miejscu, gdzie potem powstała Sala Rycer-
ska), spotykamy wczesnoklasycystyczne motywy wieńców
laurowych, orłów w wieńcach, rózeg liktorskich oraz
drzwi z motywem skrzyżowanych sztandarów. Elemen-
tami wprowadzającymi pewien dysonans do wczesno-
klasycystycznych kompozycji ścian są dwie ustawione
w niszach rzeźby, w tradycyjnych barokowych pozach.
B:'M:ojraf!a: Lorentz, Prace Lcm'.:a, s. 39-74; KaraZop ryjMM&óa;,
cz. 1, Parraplana, poz. 285, s. 87; F.G. Pariset, Jaszcze o pracach
IPl&fora LoYa.sa cKa Za<?:/::< warszams/Mapo, BHS, XXIV, 1962, nr 2,
s. 137-148
Victor Louis
4 [V] Warszawa, Zamek Królewski, projekt Sypialni,
1766
Rozwinięcie ściany z łożem królewskim; rys. tuszem
i akw., 25x66; napis: „Developement de la chambre
a coucher No 14. du cóte du Lit.", „Paris 1766"; wła-
sność: Gab. Rycin BUW, Zb. Król. T. 192 nr 28
Sypialnia została w projekcie usytuowana w miejscu,
gdzie później znalazła się Sala Tronowa. Kompozycja
wnętrza jest typowa dla wczesnej fazy klasycyzmu, kiedy
to często nawiązywano do architektury epoki Ludwi-
ka XVI. Wprowadzano nowe, czerpane z antycznych
budowli motywy dekoracyjne, a równocześnie zacho-
wywano niezwykle intensywną kolorystykę wnętrz, ty-
pową dla rokoka. Nierzadko wprowadzano też rokokowe
w formach i tematyce malowidła i rzeźby. Wnętrze pro-
jektowanej przez Louisa Sypialni jest znakomitym przy-
kładem fazy przejściowej między barokiem a klasycyz-
mem.
BZ&ZiopraJa: Lorentz, Prace Loaóa, s. 39-74; KafaZop rytMMAda:, cz.
1, Parsamana, poz. 293, s. 88
235