DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25820#0010
Historia sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim 1882-2007
Feliks Kopera
Odzyskanie niepodległości w wyniku I wojny światowej
przyniosło istotne zmiany w funkcjonowaniu historii sztu-
ki w Polsce. Obok już istniejących XIX-wiecznych katedr
tej nauki w Krakowie i Lwowie powstały kolejne na odtwo-
rzonych bądź nowych uniwersytetach polskich w Warsza-
wie (1917), Poznaniu (1919) i Wilnie (1922). Z najstar-
szym, tradycyjnie najsilniejszym kadrowo i instytucjonalnie
środowiskiem krakowskim rywalizację podjęło nie tylko
środowisko lwowskie, dzięki uczniowi Boloz Antoniewi-
cza, Władysławowi Podlasze, bardziej zaawansowane me-
todologicznie, lecz również - od około roku 1930 - war-
szawskie. W przypadku tego ostatniego rosnące znaczenie
wynikało z atutu stołeczności sprzyjającej centralizacji
środków i możliwości, a także było efektem działalności
profesora politechniki, architekta Oskara Sosnowskiego,
który kierowanemu przez siebie Zakładowi Architektury
Polskiej nadał charakter nowoczesnego instytutu nauko-
wego i zatrudnił w nim młodych, zdolnych i ambitnych ba-
daczy: architektów, historyków i historyków sztuki.
W Krakowie przemiana pokoleniowa dokonała się
nieco wcześniej, a cezurę wyznacza odejście Sokołow-
skiego na emeryturę w roku 1910 i jego śmierć w następ-
nym roku. Odtąd o obrazie miejscowego środowiska de-
cydowali zrazu jego „przybrani” uczniowie, a stopniowo
w coraz większym stopniu jego formalni uczniowie uni-
wersyteccy.
Po Sokołowskim katedrę objął Jerzy Mycielski, ale wła-
ściwym jego następcą i kontynuatorem stał się Julian Paga-
czewski. Już w roku 1910 przejął on jako docent zajęcia dy-
daktyczne swego mistrza, a w roku 1917 uzyskał nową,
drugą katedrę historii sztuki, ze względów politycznych
zwiniętą w roku 1933. Po Mycielskim pierwszą katedrę ob-
jął w roku 1929 inny uczeń Sokołowskiego, Tadeusz Szy-
Stefan Satumin Komornicki
dłowski, wcześniej kustosz Muzeum Narodowego, a od ro-
ku 1914 zasłużony konserwator zabytków Małopolski. Jako
prywatni docenci w niewielkim zakresie wykładali też m.in.
muzealnicy: Feliks Kopera (1871-1952), przez 49 lat dy-
rektor Muzeum Narodowego, od roku 1910 tytularny (ho-
norowy) profesor UJ, i - w latach trzydziestych - Stefan Sa-
turnin Komornicki (1887-1942), konserwator (kustosz)
Muzeum Czartoryskich, badacz włoskiego nurtu renesansu
w Polsce i teoretyk muzealnictwa, a także - po wczesnej ha-
bilitacji - zatrudniony na uniwersytecie na stanowisku ad-
iunkta uczeń Pagaczewskiego Adam Bochnak, który
po zdymisjonowaniu swego nauczyciela objął prowadzone
uprzednio przez niego zajęcia dydaktyczne.
Dominującą rolę w okresie między wojnami odgrywał
w środowisku krakowskim Julian Pagaczewski
(1874-1940), rzetelny uczony i znakomity pedagog, na-
uczyciel większości przedstawicieli kolejnej generacji hi-
storyków sztuki, urodzonych na przełomie wieków, którzy
karierę naukową rozpoczęli około roku 1930, lecz do zna-
czenia doszli po II wojnie światowej. Wzorem swego mi-
strza Pagaczewski nadal kładł nacisk na badania sztuki
polskiej (a ściślej: sztuki w Polsce), traktowanej jako część
sztuki europejskiej; taka polonocentryczna postawa,
wcześniej zrozumiała w sytuacji narodu pozbawionego by-
tu państwowego, po odzyskaniu niepodległości stawała
się nieco anachroniczna i groziła swego rodzaju prowin-
cjonalizmem. W dziele sztuki interesowała go głównie
forma artystyczna, jego styl, toteż przejąwszy od Sokołow-
skiego metodę filologiczno-historyczną rychło znacząco ją
wzbogacił, nawiązując do wzorów uczonych wiedeńskich
następnych generacji (Franza Wickhoffa, Aloisa Riegla
i wczesnego Maxa Dvoraka), a przede wszystkim do
Heinricha Wólfflina. Z kolei Tadeusz Szydłowski
Feliks Kopera
Odzyskanie niepodległości w wyniku I wojny światowej
przyniosło istotne zmiany w funkcjonowaniu historii sztu-
ki w Polsce. Obok już istniejących XIX-wiecznych katedr
tej nauki w Krakowie i Lwowie powstały kolejne na odtwo-
rzonych bądź nowych uniwersytetach polskich w Warsza-
wie (1917), Poznaniu (1919) i Wilnie (1922). Z najstar-
szym, tradycyjnie najsilniejszym kadrowo i instytucjonalnie
środowiskiem krakowskim rywalizację podjęło nie tylko
środowisko lwowskie, dzięki uczniowi Boloz Antoniewi-
cza, Władysławowi Podlasze, bardziej zaawansowane me-
todologicznie, lecz również - od około roku 1930 - war-
szawskie. W przypadku tego ostatniego rosnące znaczenie
wynikało z atutu stołeczności sprzyjającej centralizacji
środków i możliwości, a także było efektem działalności
profesora politechniki, architekta Oskara Sosnowskiego,
który kierowanemu przez siebie Zakładowi Architektury
Polskiej nadał charakter nowoczesnego instytutu nauko-
wego i zatrudnił w nim młodych, zdolnych i ambitnych ba-
daczy: architektów, historyków i historyków sztuki.
W Krakowie przemiana pokoleniowa dokonała się
nieco wcześniej, a cezurę wyznacza odejście Sokołow-
skiego na emeryturę w roku 1910 i jego śmierć w następ-
nym roku. Odtąd o obrazie miejscowego środowiska de-
cydowali zrazu jego „przybrani” uczniowie, a stopniowo
w coraz większym stopniu jego formalni uczniowie uni-
wersyteccy.
Po Sokołowskim katedrę objął Jerzy Mycielski, ale wła-
ściwym jego następcą i kontynuatorem stał się Julian Paga-
czewski. Już w roku 1910 przejął on jako docent zajęcia dy-
daktyczne swego mistrza, a w roku 1917 uzyskał nową,
drugą katedrę historii sztuki, ze względów politycznych
zwiniętą w roku 1933. Po Mycielskim pierwszą katedrę ob-
jął w roku 1929 inny uczeń Sokołowskiego, Tadeusz Szy-
Stefan Satumin Komornicki
dłowski, wcześniej kustosz Muzeum Narodowego, a od ro-
ku 1914 zasłużony konserwator zabytków Małopolski. Jako
prywatni docenci w niewielkim zakresie wykładali też m.in.
muzealnicy: Feliks Kopera (1871-1952), przez 49 lat dy-
rektor Muzeum Narodowego, od roku 1910 tytularny (ho-
norowy) profesor UJ, i - w latach trzydziestych - Stefan Sa-
turnin Komornicki (1887-1942), konserwator (kustosz)
Muzeum Czartoryskich, badacz włoskiego nurtu renesansu
w Polsce i teoretyk muzealnictwa, a także - po wczesnej ha-
bilitacji - zatrudniony na uniwersytecie na stanowisku ad-
iunkta uczeń Pagaczewskiego Adam Bochnak, który
po zdymisjonowaniu swego nauczyciela objął prowadzone
uprzednio przez niego zajęcia dydaktyczne.
Dominującą rolę w okresie między wojnami odgrywał
w środowisku krakowskim Julian Pagaczewski
(1874-1940), rzetelny uczony i znakomity pedagog, na-
uczyciel większości przedstawicieli kolejnej generacji hi-
storyków sztuki, urodzonych na przełomie wieków, którzy
karierę naukową rozpoczęli około roku 1930, lecz do zna-
czenia doszli po II wojnie światowej. Wzorem swego mi-
strza Pagaczewski nadal kładł nacisk na badania sztuki
polskiej (a ściślej: sztuki w Polsce), traktowanej jako część
sztuki europejskiej; taka polonocentryczna postawa,
wcześniej zrozumiała w sytuacji narodu pozbawionego by-
tu państwowego, po odzyskaniu niepodległości stawała
się nieco anachroniczna i groziła swego rodzaju prowin-
cjonalizmem. W dziele sztuki interesowała go głównie
forma artystyczna, jego styl, toteż przejąwszy od Sokołow-
skiego metodę filologiczno-historyczną rychło znacząco ją
wzbogacił, nawiązując do wzorów uczonych wiedeńskich
następnych generacji (Franza Wickhoffa, Aloisa Riegla
i wczesnego Maxa Dvoraka), a przede wszystkim do
Heinricha Wólfflina. Z kolei Tadeusz Szydłowski