DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25710#0247
Krzysztof J. Czyżewski
Martin Gruneweg o krakowskiej katedrze
Wostatnim czasie, dzięki Almut Bues, która podjęła się trudu edycji, badacze repre-
zentujący różne dyscypliny historyczne otrzymali niezwykle cenne źródło z prze-
iomu w. XVI i XVII. Chodzi o bardzo obszerny opis życia Martina Grunewega, urodzo-
nego 25 kwietnia 1562 w Gdańsku, początkowo adepta profesji kupieckiej, praktykujące-
go we Lwowie, podróżującego do Konstantynopola i Moskwy, w r. 1588 nawróconego na
katolicyzm, w końcu dominikanina pełniącego różne funkcje w konwentach: lwowskim,
raciborskim, bocheńskim, krakowskim, płockim i warszawskim, zmarlego po r. 1615 1.
Wśród miejsc, które Gruneweg odwiedził i opisal, znalazło się również wzgórze wawel-
skie w stołecznym Krakowie, z rezydencją królewską i kościolem katedralnym. Niniejszy
tekst ma za cel ukazanie wagi świeżo opublikowanego tekstu źródlowego dla badaczy
krakowskiej świątyni biskupiej.
Katedra na Wawelu znalazla się okolo r. 1600 w przededniu istotnych zmian związa-
nych z realizacją reform Soboru Trydenckiego (1545-1563) 2. Mimo wprowadzenia w XVI
stuleciu wielu renesansowych elementów wyposażenia (oltarz glówny, oltarze boczne św.
Doroty, św. Wtadyslawa i św. Antoniego Opata, szereg nagrobków) oraz budowy nowych
kaplic, świątynia zachowata średniowieczny charakter, nie tylko w sensie estetycznym,
ale przede wszystkim funkcjonalnym. Gotycka architektura uksztattowana w latach 1320-
1364 stanowiia wciąż oprawę bogatej liturgii zredagowanej zapewne za rządów biskupa
Nankera (1320-1326), dostosowanej do miejscowej tradycji i obyczaju 3. Dopiero za spra-
1 Die Aufzeichnungen des Dominikaners Martin Gruneweg (1562 ~ ca. 1618) ilber seine Familie in Danzig,
seine Handelsreisen in Osteuropa undsein Klosterleben in Polen, wyd. A. Bues, Wiesbaden 2008 (Deutscbes Histo-
risches Institut Warschau, Quellenund Studien, 19,1-4); cyt, dalej: Gruneweg. W dniach 24-27IV 2008 wklasztorze
dominikanów w Krakowie odbyta się międzynarodowa konferencja pod tytułem: „Martin Gruneweg (1562 - nach
1615). Ein europâischer Lebensweg”, której towarzyszyla wystawa (z katalogiem: Martin Gnmeweg. Życie Europej-
czyka. Katalog wystawy w klasztorze oo. Dominikanów w Krakowie 24IV-24 V 2008, red. A, Bues, Z. Krysiewicz,
Krakow2008).
2 Proces modemizacji katedry po roku 1600 omawia K. J. Czyżewski, Barokizacja czy modernizacja? Prze-
miany katedry krakowskiejpo Soborze Trydenckim [w:]Baroki barokizacja, Materialy Sesji Oddzialu Krakowskiego
Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 3-4 XII2004, red. K. Brzezina, J, Wolańska, Kraków 2007, s. 39-74,
tabl. 6-16.
3 Ostatnio o liturgii katedralnej przed Tridentinum: J. Kubieniee, Uniwersalizm i swoistość w średniowięcz-
nych antyfonarzach krakowskięh, Kraków 2006; Kolektarz wawelski sprzed 1526 roku świadek liturgii Kościota kra-
kowskiego wXV, XVI iXVIIwieku, opr. i wyd. S. Fedorowicz, Kraków 2007 (Monumenta Sacra Polonorum, 3).
Martin Gruneweg o krakowskiej katedrze
Wostatnim czasie, dzięki Almut Bues, która podjęła się trudu edycji, badacze repre-
zentujący różne dyscypliny historyczne otrzymali niezwykle cenne źródło z prze-
iomu w. XVI i XVII. Chodzi o bardzo obszerny opis życia Martina Grunewega, urodzo-
nego 25 kwietnia 1562 w Gdańsku, początkowo adepta profesji kupieckiej, praktykujące-
go we Lwowie, podróżującego do Konstantynopola i Moskwy, w r. 1588 nawróconego na
katolicyzm, w końcu dominikanina pełniącego różne funkcje w konwentach: lwowskim,
raciborskim, bocheńskim, krakowskim, płockim i warszawskim, zmarlego po r. 1615 1.
Wśród miejsc, które Gruneweg odwiedził i opisal, znalazło się również wzgórze wawel-
skie w stołecznym Krakowie, z rezydencją królewską i kościolem katedralnym. Niniejszy
tekst ma za cel ukazanie wagi świeżo opublikowanego tekstu źródlowego dla badaczy
krakowskiej świątyni biskupiej.
Katedra na Wawelu znalazla się okolo r. 1600 w przededniu istotnych zmian związa-
nych z realizacją reform Soboru Trydenckiego (1545-1563) 2. Mimo wprowadzenia w XVI
stuleciu wielu renesansowych elementów wyposażenia (oltarz glówny, oltarze boczne św.
Doroty, św. Wtadyslawa i św. Antoniego Opata, szereg nagrobków) oraz budowy nowych
kaplic, świątynia zachowata średniowieczny charakter, nie tylko w sensie estetycznym,
ale przede wszystkim funkcjonalnym. Gotycka architektura uksztattowana w latach 1320-
1364 stanowiia wciąż oprawę bogatej liturgii zredagowanej zapewne za rządów biskupa
Nankera (1320-1326), dostosowanej do miejscowej tradycji i obyczaju 3. Dopiero za spra-
1 Die Aufzeichnungen des Dominikaners Martin Gruneweg (1562 ~ ca. 1618) ilber seine Familie in Danzig,
seine Handelsreisen in Osteuropa undsein Klosterleben in Polen, wyd. A. Bues, Wiesbaden 2008 (Deutscbes Histo-
risches Institut Warschau, Quellenund Studien, 19,1-4); cyt, dalej: Gruneweg. W dniach 24-27IV 2008 wklasztorze
dominikanów w Krakowie odbyta się międzynarodowa konferencja pod tytułem: „Martin Gruneweg (1562 - nach
1615). Ein europâischer Lebensweg”, której towarzyszyla wystawa (z katalogiem: Martin Gnmeweg. Życie Europej-
czyka. Katalog wystawy w klasztorze oo. Dominikanów w Krakowie 24IV-24 V 2008, red. A, Bues, Z. Krysiewicz,
Krakow2008).
2 Proces modemizacji katedry po roku 1600 omawia K. J. Czyżewski, Barokizacja czy modernizacja? Prze-
miany katedry krakowskiejpo Soborze Trydenckim [w:]Baroki barokizacja, Materialy Sesji Oddzialu Krakowskiego
Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 3-4 XII2004, red. K. Brzezina, J, Wolańska, Kraków 2007, s. 39-74,
tabl. 6-16.
3 Ostatnio o liturgii katedralnej przed Tridentinum: J. Kubieniee, Uniwersalizm i swoistość w średniowięcz-
nych antyfonarzach krakowskięh, Kraków 2006; Kolektarz wawelski sprzed 1526 roku świadek liturgii Kościota kra-
kowskiego wXV, XVI iXVIIwieku, opr. i wyd. S. Fedorowicz, Kraków 2007 (Monumenta Sacra Polonorum, 3).