DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0056
2 And. Matthioli Comm.
tun certe pro horum ratione medicamenta aut ualent uiribus, aut euanido nulloque munere sun-
guntur . Serena igitur cadi constitutione demetenda sunt. magni siquidem refert inter colligen-
dum , si uel squalores, ue imbres jnfesti sint: quemadmodum si loca,in quibus prodeunt,cliuosa,
& uentis exposita sint,& perssata, frigidaque, & aquis carentia: in his enim locis uires eorum lon-
ge ualidiores intelliguntur . Contra^quae in campestribus,riguis, & opacis,cceterisque locis a uen-
to silentibus enascuntur, plerunque degenerant, & minus uiribus ualent: multoque magis,si non
suo tempore,nec opportune colligantur,aut si per imbecillitatem intabuerint. Neque ignorandu,
ea siepe pro peculiari Ipci natura,aut anni clementia,maturius, aut serius adolefeere. nonulla pro-
pria ui hyeme ssorent,& foliapariunt: quaedam bis anno ssorifera, Quare cui in animo cst horum
peritiam assequi,nccesse est eum prima germinatione solo emergentibus, adultis, & senescentibus z q
adesse, Nam qui pullulanti herba? duntaxat adstiterit, adultam cognoscere non potest: neque qui
adultam tantum inspexerit, nuper erumpentem nofeet. Quo fit, ut propter mutatam foliorum fa-
ciem,caulium proceritates, ssorum {eminisque magnitudinem, & id genus alias peculiares notas,
nonnulli,qui olim has rerum uarietates non perlpexerunt, magno in errore uersentur. Qua? causa
etiam nonnullis scriptoribus imposuit,qui herbas quasdam,uerbi gratia,gramen,quinquefolium,
& tussilaginem emittere ssorem,frudum,& caulem negant. Ergo qui sepius ad uisendas herbas,&
earum natales se contulerit,carum cognitionem maxime consequetur. Scire etiamnum conuenit,
ibla ex herbaceis medicaminibus veratri genera,nigrum,inquam,& candidum, multis edurare an-
nis : reliqua a trimatu inutilia, Quae uero fruticosa sunt,sicut stoechas,trissago,polium, abrotonu,
seriphum,absinthium,hyssbpum, de alia id genus lemine praegnantia demetantur. Flores quoque i?
antea,quam {ponte sua decidant. Frudus autem,ut maturi decerpantur,necesse efl:: & semina,ubi
siccari coeperint,priusquam dessuant. Herbarum succus,& foliorum elici debet,germinantibus tu
primum cauliculis. Lac,& lacryma? excipiantur, inciso per summum adolefeentiae uigorem caule.
Radices, & liquamenta,corticesue ut recondantur,eximere conuenit,cum herbae suis folijs exuun-
tur . liceantur etiam expurgatae inibi, locis asperginem non redolentibus: sed quae luto, aut pulue-
re sunt oblitae, aqua clui debent. Flores,& omnia,quae jucundum odorem efssant, arculis tiliaceis,
nullo situobdudis,reponantur. Nonnunquam charta,aut folijs femina,ut perennent, apte inuol-
uuntur. Liquidis medicaminibus desior materia,argentea,uitrea,aut cornea cduenit. Fidilis etia.,
si modo rara non sit, accommodatur: & lignea,pr^fertim e buxo: fed aenea uasa ocularijs medica-
men tis,liquidisque,& omnibus ijs,quoe aceto, pice liquida, aut cedria componuntur. Adipem au- p
tem, & medullas stagneis uasis recondi conuenit,
COMMENTARIVS MATTHIOLI.
Medicameta
adulterabant
etiam Galeni
tepore.
V a n t v m oporteat Medicos omnes,qui legitimum in arte nomen fibi comparare jlu
dent , /impliciam quoruncuiup medicamentorum,qux medicinx usui competunt,cognitio
nem,ac facultatem sensibus exatte confequi, non modo hac prxfatione declarat Diofcori
des Anazarbeus in hac materia exterisfacile princeps; fed id quoque poft Diofcoridem
admirabili doctrina pluribus in locis memori x prodidit gravi si imus autor Galenus; qui
hac in re prx exteris Dioscoridem secutus (ut eius luculentisima monumenta pasiim atte 40
Qantur) in simplicium medicamentorum uiribus , ac facultatibus indagandis,relidi a (hoc
etiam ipse fateturSDioscoridi hissoriarum palma, omnes, qui in hac materia scripferunt,
longe admodum fupcrauit.Quippe tanta animipropensione oblettationeq; cognoflendo*
rum simplicium captus suit( ssiebat enim non pojse rite se dici medicum sine eorum ssientia^ut nullo magni laboris me*
Stioncsutle Pcrlcu^ deterritus,in Lemnum,Cyprum, Syriam nauigauerit, atq; alias plurimas peragrauerit regiones,ea
gitima ccgno demum C£tufii >ut <flx legitima gr fyncera, quxcpsuria G7 adulterata essient medicamenta, certo dignoflere posset.
iceret simpli- Quapropter lib.iij.de medicament. comp. per genera ita seriptum reliquit .Hinc enim puto bonx indolis iuuenes
• incitatum iri,ut medie amentorum materiam cognoscant,ipsimet inficientes,non fcmel aut bis, sed frequenter: quonia
ssnssbilium rerum cognitio sedula insectione persicitur, cuius rei euidentisimum ess indicium, quod gemini per omnia
fimiles essie nobis uideantur,differentes autem ijs,qui ipsos insicere consueuerunt. Itaq$ herbarum, sruticum,eyr arbo* si 0
rum materiam, priusquam e terra eximantur, contemplari pulcherrimum e$,dum fruCius uidelicet futuri siunt, dum
eduntur,dum augeflunt,& dum uigent. Hxcsiquidem continua eorum seculatio docebit te, quando potisiimum ipfos
commode decerpas,ac insiccis domunculis repositos cuflodias.Vos ergo admoneo,amici,ut in hoc quoq^ me fequamini»
si artis opera pulchre obire uolueritis. Nouissis enim, quomodo ex omni natione prxssantissima quotannis mihi affv»
rantur medicamenta,eo quod perditi illi omnigenarum rerum coemptores (Grxci o&7VQird\w uocant) uarijs modis
ea contaminant. PrxCliteratsorfan non hos solum,sed multo magis etiam mercatores, qui illa aduehunt,incufare,atqt
his multo magis ipsos herbarios, item nihil minus eos,qui radicum liquores, fuccosfiuClus, slores,etr germina ex mon
tibus in urbes conferunt: hi slquidem omnium primi in eis dolum exercent. Quifquis igitur auxiliorum undiq^ copiam
habere uolet,omnis materix ftirpium,animalium,gt metallorum,tum aliorum terreftrium corporum, qux ad medici»
nx usum ducimus,cxpertus esso,ut ex eis exa^ia,^ notha cognoscat. Nisi enim hoc modo inftruftus ad prxfentis
operis
tun certe pro horum ratione medicamenta aut ualent uiribus, aut euanido nulloque munere sun-
guntur . Serena igitur cadi constitutione demetenda sunt. magni siquidem refert inter colligen-
dum , si uel squalores, ue imbres jnfesti sint: quemadmodum si loca,in quibus prodeunt,cliuosa,
& uentis exposita sint,& perssata, frigidaque, & aquis carentia: in his enim locis uires eorum lon-
ge ualidiores intelliguntur . Contra^quae in campestribus,riguis, & opacis,cceterisque locis a uen-
to silentibus enascuntur, plerunque degenerant, & minus uiribus ualent: multoque magis,si non
suo tempore,nec opportune colligantur,aut si per imbecillitatem intabuerint. Neque ignorandu,
ea siepe pro peculiari Ipci natura,aut anni clementia,maturius, aut serius adolefeere. nonulla pro-
pria ui hyeme ssorent,& foliapariunt: quaedam bis anno ssorifera, Quare cui in animo cst horum
peritiam assequi,nccesse est eum prima germinatione solo emergentibus, adultis, & senescentibus z q
adesse, Nam qui pullulanti herba? duntaxat adstiterit, adultam cognoscere non potest: neque qui
adultam tantum inspexerit, nuper erumpentem nofeet. Quo fit, ut propter mutatam foliorum fa-
ciem,caulium proceritates, ssorum {eminisque magnitudinem, & id genus alias peculiares notas,
nonnulli,qui olim has rerum uarietates non perlpexerunt, magno in errore uersentur. Qua? causa
etiam nonnullis scriptoribus imposuit,qui herbas quasdam,uerbi gratia,gramen,quinquefolium,
& tussilaginem emittere ssorem,frudum,& caulem negant. Ergo qui sepius ad uisendas herbas,&
earum natales se contulerit,carum cognitionem maxime consequetur. Scire etiamnum conuenit,
ibla ex herbaceis medicaminibus veratri genera,nigrum,inquam,& candidum, multis edurare an-
nis : reliqua a trimatu inutilia, Quae uero fruticosa sunt,sicut stoechas,trissago,polium, abrotonu,
seriphum,absinthium,hyssbpum, de alia id genus lemine praegnantia demetantur. Flores quoque i?
antea,quam {ponte sua decidant. Frudus autem,ut maturi decerpantur,necesse efl:: & semina,ubi
siccari coeperint,priusquam dessuant. Herbarum succus,& foliorum elici debet,germinantibus tu
primum cauliculis. Lac,& lacryma? excipiantur, inciso per summum adolefeentiae uigorem caule.
Radices, & liquamenta,corticesue ut recondantur,eximere conuenit,cum herbae suis folijs exuun-
tur . liceantur etiam expurgatae inibi, locis asperginem non redolentibus: sed quae luto, aut pulue-
re sunt oblitae, aqua clui debent. Flores,& omnia,quae jucundum odorem efssant, arculis tiliaceis,
nullo situobdudis,reponantur. Nonnunquam charta,aut folijs femina,ut perennent, apte inuol-
uuntur. Liquidis medicaminibus desior materia,argentea,uitrea,aut cornea cduenit. Fidilis etia.,
si modo rara non sit, accommodatur: & lignea,pr^fertim e buxo: fed aenea uasa ocularijs medica-
men tis,liquidisque,& omnibus ijs,quoe aceto, pice liquida, aut cedria componuntur. Adipem au- p
tem, & medullas stagneis uasis recondi conuenit,
COMMENTARIVS MATTHIOLI.
Medicameta
adulterabant
etiam Galeni
tepore.
V a n t v m oporteat Medicos omnes,qui legitimum in arte nomen fibi comparare jlu
dent , /impliciam quoruncuiup medicamentorum,qux medicinx usui competunt,cognitio
nem,ac facultatem sensibus exatte confequi, non modo hac prxfatione declarat Diofcori
des Anazarbeus in hac materia exterisfacile princeps; fed id quoque poft Diofcoridem
admirabili doctrina pluribus in locis memori x prodidit gravi si imus autor Galenus; qui
hac in re prx exteris Dioscoridem secutus (ut eius luculentisima monumenta pasiim atte 40
Qantur) in simplicium medicamentorum uiribus , ac facultatibus indagandis,relidi a (hoc
etiam ipse fateturSDioscoridi hissoriarum palma, omnes, qui in hac materia scripferunt,
longe admodum fupcrauit.Quippe tanta animipropensione oblettationeq; cognoflendo*
rum simplicium captus suit( ssiebat enim non pojse rite se dici medicum sine eorum ssientia^ut nullo magni laboris me*
Stioncsutle Pcrlcu^ deterritus,in Lemnum,Cyprum, Syriam nauigauerit, atq; alias plurimas peragrauerit regiones,ea
gitima ccgno demum C£tufii >ut <flx legitima gr fyncera, quxcpsuria G7 adulterata essient medicamenta, certo dignoflere posset.
iceret simpli- Quapropter lib.iij.de medicament. comp. per genera ita seriptum reliquit .Hinc enim puto bonx indolis iuuenes
• incitatum iri,ut medie amentorum materiam cognoscant,ipsimet inficientes,non fcmel aut bis, sed frequenter: quonia
ssnssbilium rerum cognitio sedula insectione persicitur, cuius rei euidentisimum ess indicium, quod gemini per omnia
fimiles essie nobis uideantur,differentes autem ijs,qui ipsos insicere consueuerunt. Itaq$ herbarum, sruticum,eyr arbo* si 0
rum materiam, priusquam e terra eximantur, contemplari pulcherrimum e$,dum fruCius uidelicet futuri siunt, dum
eduntur,dum augeflunt,& dum uigent. Hxcsiquidem continua eorum seculatio docebit te, quando potisiimum ipfos
commode decerpas,ac insiccis domunculis repositos cuflodias.Vos ergo admoneo,amici,ut in hoc quoq^ me fequamini»
si artis opera pulchre obire uolueritis. Nouissis enim, quomodo ex omni natione prxssantissima quotannis mihi affv»
rantur medicamenta,eo quod perditi illi omnigenarum rerum coemptores (Grxci o&7VQird\w uocant) uarijs modis
ea contaminant. PrxCliteratsorfan non hos solum,sed multo magis etiam mercatores, qui illa aduehunt,incufare,atqt
his multo magis ipsos herbarios, item nihil minus eos,qui radicum liquores, fuccosfiuClus, slores,etr germina ex mon
tibus in urbes conferunt: hi slquidem omnium primi in eis dolum exercent. Quifquis igitur auxiliorum undiq^ copiam
habere uolet,omnis materix ftirpium,animalium,gt metallorum,tum aliorum terreftrium corporum, qux ad medici»
nx usum ducimus,cxpertus esso,ut ex eis exa^ia,^ notha cognoscat. Nisi enim hoc modo inftruftus ad prxfentis
operis