DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0057
Herbam sor-
mae dcscnptx
parum confe-
runt .
potest adipi-
sci ex libroru
lettione.
In Lib. primum Dioseoridis. 2
eperis pr^sidid ueniat,uerbotenus quidem medendi methodum fciet,opus uerd nullum ipfa dignum persiciet Et primo
de antidotis: Medicus «utem(inquit^ poteft, peritiam habeat,confuto: sin minus plurium sal-
tem,quibus frequenter utimur. Earumgenera quisquis toto atatis idaru decursu nouerit, multis in partibus orbis ter-
rarum reperiet,ut ego in Italia multis in locis inueni:qu£ nec quando pullulant,nec quando crescunt,nouerunt illi,qui
siecds tiirpes tantummodo cognofcunt.Etec Galenus. Ex quibus fatis medicis omnibus perssiicuum eti,non possic quen- Absquc sim-
quamsine certa fimplicium medie amentorum cognitione, nec morbis ratione mederi, necp artem reda methodo exer- pliciG cogni-
ccre,nec nisi sortuna quadam, uel natura ipsius robore agros sanare. enim ullo patio eis adstipulandum censeo tlonc rc<^
(ut medicorum pierustsaciunt, ijfape, qui primas sibi deferri existimant)qui compositis tantum officinarum medi-
camentis,ipfisst admodum uulgaribus contenti funt. Nam cum fatis sibifore persuadeant ,scire Diacatholicu/m omnes P° °
t o in uniuerfum humores dcijcere,Deietiorium e succo rofarum ssaua bilem, Diacnicum pituitam,Diafenam,^ Catapo-
tia ex caruleo atram bilem,Coccia caput gt cerebra expurgare-, sicati,qua lucida nuncupant,oculis,gt qua ex her-
modatiylis dicuntur, ac qua soetida uocantur, arthriticis esse peridonea,nihil ultra requirunt: quin potius fcire ncgli-
gunt,e quibus easimplicibus componantur medicamenta, gt an ijs ea insint uires, qua suis nominibus pollicentur. an
ssmplicia,quibus conssantur, legitima sint an ffiuria,syncera an adulterata, recentia an exoleta, ficca an humore, uel
fitu corrupta,an fuo tempore,GT opportune decerpta ,sole ficcata,an umbra,an igne, ut fapius in temporis angutiia
ossicinis sieri solet. unquam animaduertunt, quod deietiorijs medicamentis, qua noftro auo parantur ad bilem osficinarum
deijciendam, semper Scammonium latie tithymalorum,ac pityusa adulteratum,magno agrorum detrimento immiseet. lapsus.
lis uerd,qua pituitam ducunt, fiepe legitimi Turpeti loco,modo pityusa,modo thapsia,modo paoma radicum corti-
ces imponunt, qua impotiorum mangonio ita Turpetum referunt,ut non feplafiar iorum modo ,sed etiam medicorum
30 quoruncunq^ oculos fapenumero fallant, nisifraus guftu, gt legitimi Turpeti fcrutinio,GT collatione deprehendatur.
In Catdpatijs deinde,qua ex hermodatiylis uocant, ephemerum Colchicum legitimi hermodatiyli uice, in foetidis uerd
cicuta semen pro agrestis ruta femine, quorum utrunq^ mortiserum est medie amentum,omnes imjciunt. Adde prater
hac,quod fapenumero medicamenta ex ijs simplicibus componunt,qua atate exoleta,nihil uinbus praftant. quo sit,
Ut penitus euanida,ac inualida reperiantur. Quod et fi quandoq; malitia, ac propria artisicum impofturasiat,id tamc
plcrunq; accidit,ex ipsorum tum incuria,tum etiam imperitiamam pauci,uel potius nulli habentur pharmacopola (eos
semper excipio,quisimpliciu historias amplexantur)quisupposititijs,ipsiscp innumeris nonutantursimplicibus. Nan- Ossicinarum
que asaro utuntur pro bacchare,cytiso pro trisolio, syluestri loto pro sertula Campana, colutea pro sena,acoro odo- abus-9 & 1»no
rati calami uice, cypero progalanga, hieracio pro soncho ,ssihondylio pro acantho, chondriUa pro cichorio, agre-
sti latiuca pro intubo, ophioseorodo pro scordio, quibufdam arborum lacrymis pro succino, thapsia pro turpeto,
5 o pice pro pissiassihalto,resina larigna pro abiegna, CZ legitima terebinthina, phyllitide pro assileno, obfcuris qutbufda
radicibus pro meo, peucedano, gt cofto.Adhac casiampro cinnamomo ufurpant ffiantala pro affialatho, laccamax
brasilio g? cocco infetiorio confetiam pro cancamo, Rhodium oleatirum pro agallocho, ojsa GT carnem humanam
pro mumia,macim pro macer e,chartam pro papyro, cressiinu(sic enim uulgd uocant aculeata quanda plantam) pro
cxyacantha,conuoluulum,siuc laue smilacem pro ligusiro,dgreftiu prunorum succum pro acacia, succum uerd bac-
cara hgustri,et periclymeni pro lycio,nuces,quas Arabes uomicas appellat,pro metellis ita uocatis,cacros progama
ris,ranunculum pro coronopo,faponariam uulgd ditiam pro struthio,carduum,quem beneditium nominat,pariter^
chamdeonem album pro leucae antha, parthenium pro artemisia, cotulam foetidam appellatam pro parthenio, canis,
tefticulos (sic enim radices qucedam nominantur) pro satyrio,polium pro chanuepity,paronychiam,& trichomaneA
pro adianto.Cadmia preeterea officinis sere omnibus pompholygem refert,aerugo aeris ssorem, aerissquamaftomom^k
40 tis(quod chalybe ditium putamus) squamam,sandix minium,terra quadam mangonizata ssihragidem lemniapt, salni^
trum nitrum,& aphronitrum.Alia deniq$ plura,ac diuerfa ssmplicia medicamenta sunt, qu# ubiq$ locorum apud u^
rias nationes, huius, uel illius uice nulla penitus ratione indisferenter subijciuntur, ubi tum prauum, tum stmrium si^i
iandiu uendicant ufum.qu£,nc uerbosius rem hanc profequi uideamur ,filentio prPermittenda censemus. H.cc auteW
pluribus in locis non eucnirent,si medici omnes ueram, ey exquisitdmsimplicium rerum dotirinam ccnsequerentur 9
quam maxime,& iure consequi dcberent.Quippc materiae huius peritiam assiecuti&r erronum cognitionem natii, ne
seplasiarij in eiusmodi uersarentur scandalis,obstdrent,neq- cis ulla unquam medicamenta consici permitterent, nifisii*
bi prius perssietiis,cognitis,ac probatis fimplicibus,quae in ipsis componendis expetuntur. Dent itaq^ iam operam im*
periti,ut huiusce materiae cognitionem exatie consequantur. quandoquidem artisici nihil quidem exeerabilius, ac tur-
pius essie poteft,quam suae artis subietium,vr instrumenta ignorare. G^uod sane unicuiq^ medico usu euenire cqmperi-
$ o mus,qui non modd alienis utitur mixturis, sed nec slmplicia quidem,nec eorum facultates nouit. Proinde fcite d Gale-
no ditium eft lib.vn. cr v 111. ds composit. medie, secundum locos,qudd non poter it,is ex quo ordine eiufdem gene-
ris medicamentorum compositum sit,cognosccre,nium ex mollisiimo,an uehementisiimo,aut medio,aut alio aliquo inter ,
hunc, cr- alios intermedio, qui singulorium simplicium poteslatem exatie antea non perceperit. Veruntamen nemo in
hdc materia se peritum cuadere considat asiidua tantum librorum letiione, etsil eos quidem grauisiimi confcripferint ririam n m
autores,nifi fapius ad uifendas stirpes se contulerit,et quod a praeceptore in herbarium agnitione diu exercitato, digi-
ti demontiratione prius suerit dotius,ac oculorumfenfu,gutiatuqs,uarijs anni temporibus omnia h<ec diligenter omni
ex parte perpendat, id enim, cum maxime perpendijset Galenus (ut sexti libri de simplicium med.facult. praefatione
kgitur)inquit. Equidem non possiem non accusare er illos quoq^qui primi herbarum formas seriptis docere sunt co-
nati,cum melius existimem ab ipso praeceptore oculis discere,ac non adsimilari ijs, qui ex libris prodeunt gubernato-
res. namsic et uerior,^ maniseftior essiet dotirinajion herbarum modd,cr fruticum,arborum'^si’d gt aliorum orn-
ei z nium
mae dcscnptx
parum confe-
runt .
potest adipi-
sci ex libroru
lettione.
In Lib. primum Dioseoridis. 2
eperis pr^sidid ueniat,uerbotenus quidem medendi methodum fciet,opus uerd nullum ipfa dignum persiciet Et primo
de antidotis: Medicus «utem(inquit^ poteft, peritiam habeat,confuto: sin minus plurium sal-
tem,quibus frequenter utimur. Earumgenera quisquis toto atatis idaru decursu nouerit, multis in partibus orbis ter-
rarum reperiet,ut ego in Italia multis in locis inueni:qu£ nec quando pullulant,nec quando crescunt,nouerunt illi,qui
siecds tiirpes tantummodo cognofcunt.Etec Galenus. Ex quibus fatis medicis omnibus perssiicuum eti,non possic quen- Absquc sim-
quamsine certa fimplicium medie amentorum cognitione, nec morbis ratione mederi, necp artem reda methodo exer- pliciG cogni-
ccre,nec nisi sortuna quadam, uel natura ipsius robore agros sanare. enim ullo patio eis adstipulandum censeo tlonc rc<^
(ut medicorum pierustsaciunt, ijfape, qui primas sibi deferri existimant)qui compositis tantum officinarum medi-
camentis,ipfisst admodum uulgaribus contenti funt. Nam cum fatis sibifore persuadeant ,scire Diacatholicu/m omnes P° °
t o in uniuerfum humores dcijcere,Deietiorium e succo rofarum ssaua bilem, Diacnicum pituitam,Diafenam,^ Catapo-
tia ex caruleo atram bilem,Coccia caput gt cerebra expurgare-, sicati,qua lucida nuncupant,oculis,gt qua ex her-
modatiylis dicuntur, ac qua soetida uocantur, arthriticis esse peridonea,nihil ultra requirunt: quin potius fcire ncgli-
gunt,e quibus easimplicibus componantur medicamenta, gt an ijs ea insint uires, qua suis nominibus pollicentur. an
ssmplicia,quibus conssantur, legitima sint an ffiuria,syncera an adulterata, recentia an exoleta, ficca an humore, uel
fitu corrupta,an fuo tempore,GT opportune decerpta ,sole ficcata,an umbra,an igne, ut fapius in temporis angutiia
ossicinis sieri solet. unquam animaduertunt, quod deietiorijs medicamentis, qua noftro auo parantur ad bilem osficinarum
deijciendam, semper Scammonium latie tithymalorum,ac pityusa adulteratum,magno agrorum detrimento immiseet. lapsus.
lis uerd,qua pituitam ducunt, fiepe legitimi Turpeti loco,modo pityusa,modo thapsia,modo paoma radicum corti-
ces imponunt, qua impotiorum mangonio ita Turpetum referunt,ut non feplafiar iorum modo ,sed etiam medicorum
30 quoruncunq^ oculos fapenumero fallant, nisifraus guftu, gt legitimi Turpeti fcrutinio,GT collatione deprehendatur.
In Catdpatijs deinde,qua ex hermodatiylis uocant, ephemerum Colchicum legitimi hermodatiyli uice, in foetidis uerd
cicuta semen pro agrestis ruta femine, quorum utrunq^ mortiserum est medie amentum,omnes imjciunt. Adde prater
hac,quod fapenumero medicamenta ex ijs simplicibus componunt,qua atate exoleta,nihil uinbus praftant. quo sit,
Ut penitus euanida,ac inualida reperiantur. Quod et fi quandoq; malitia, ac propria artisicum impofturasiat,id tamc
plcrunq; accidit,ex ipsorum tum incuria,tum etiam imperitiamam pauci,uel potius nulli habentur pharmacopola (eos
semper excipio,quisimpliciu historias amplexantur)quisupposititijs,ipsiscp innumeris nonutantursimplicibus. Nan- Ossicinarum
que asaro utuntur pro bacchare,cytiso pro trisolio, syluestri loto pro sertula Campana, colutea pro sena,acoro odo- abus-9 & 1»no
rati calami uice, cypero progalanga, hieracio pro soncho ,ssihondylio pro acantho, chondriUa pro cichorio, agre-
sti latiuca pro intubo, ophioseorodo pro scordio, quibufdam arborum lacrymis pro succino, thapsia pro turpeto,
5 o pice pro pissiassihalto,resina larigna pro abiegna, CZ legitima terebinthina, phyllitide pro assileno, obfcuris qutbufda
radicibus pro meo, peucedano, gt cofto.Adhac casiampro cinnamomo ufurpant ffiantala pro affialatho, laccamax
brasilio g? cocco infetiorio confetiam pro cancamo, Rhodium oleatirum pro agallocho, ojsa GT carnem humanam
pro mumia,macim pro macer e,chartam pro papyro, cressiinu(sic enim uulgd uocant aculeata quanda plantam) pro
cxyacantha,conuoluulum,siuc laue smilacem pro ligusiro,dgreftiu prunorum succum pro acacia, succum uerd bac-
cara hgustri,et periclymeni pro lycio,nuces,quas Arabes uomicas appellat,pro metellis ita uocatis,cacros progama
ris,ranunculum pro coronopo,faponariam uulgd ditiam pro struthio,carduum,quem beneditium nominat,pariter^
chamdeonem album pro leucae antha, parthenium pro artemisia, cotulam foetidam appellatam pro parthenio, canis,
tefticulos (sic enim radices qucedam nominantur) pro satyrio,polium pro chanuepity,paronychiam,& trichomaneA
pro adianto.Cadmia preeterea officinis sere omnibus pompholygem refert,aerugo aeris ssorem, aerissquamaftomom^k
40 tis(quod chalybe ditium putamus) squamam,sandix minium,terra quadam mangonizata ssihragidem lemniapt, salni^
trum nitrum,& aphronitrum.Alia deniq$ plura,ac diuerfa ssmplicia medicamenta sunt, qu# ubiq$ locorum apud u^
rias nationes, huius, uel illius uice nulla penitus ratione indisferenter subijciuntur, ubi tum prauum, tum stmrium si^i
iandiu uendicant ufum.qu£,nc uerbosius rem hanc profequi uideamur ,filentio prPermittenda censemus. H.cc auteW
pluribus in locis non eucnirent,si medici omnes ueram, ey exquisitdmsimplicium rerum dotirinam ccnsequerentur 9
quam maxime,& iure consequi dcberent.Quippc materiae huius peritiam assiecuti&r erronum cognitionem natii, ne
seplasiarij in eiusmodi uersarentur scandalis,obstdrent,neq- cis ulla unquam medicamenta consici permitterent, nifisii*
bi prius perssietiis,cognitis,ac probatis fimplicibus,quae in ipsis componendis expetuntur. Dent itaq^ iam operam im*
periti,ut huiusce materiae cognitionem exatie consequantur. quandoquidem artisici nihil quidem exeerabilius, ac tur-
pius essie poteft,quam suae artis subietium,vr instrumenta ignorare. G^uod sane unicuiq^ medico usu euenire cqmperi-
$ o mus,qui non modd alienis utitur mixturis, sed nec slmplicia quidem,nec eorum facultates nouit. Proinde fcite d Gale-
no ditium eft lib.vn. cr v 111. ds composit. medie, secundum locos,qudd non poter it,is ex quo ordine eiufdem gene-
ris medicamentorum compositum sit,cognosccre,nium ex mollisiimo,an uehementisiimo,aut medio,aut alio aliquo inter ,
hunc, cr- alios intermedio, qui singulorium simplicium poteslatem exatie antea non perceperit. Veruntamen nemo in
hdc materia se peritum cuadere considat asiidua tantum librorum letiione, etsil eos quidem grauisiimi confcripferint ririam n m
autores,nifi fapius ad uifendas stirpes se contulerit,et quod a praeceptore in herbarium agnitione diu exercitato, digi-
ti demontiratione prius suerit dotius,ac oculorumfenfu,gutiatuqs,uarijs anni temporibus omnia h<ec diligenter omni
ex parte perpendat, id enim, cum maxime perpendijset Galenus (ut sexti libri de simplicium med.facult. praefatione
kgitur)inquit. Equidem non possiem non accusare er illos quoq^qui primi herbarum formas seriptis docere sunt co-
nati,cum melius existimem ab ipso praeceptore oculis discere,ac non adsimilari ijs, qui ex libris prodeunt gubernato-
res. namsic et uerior,^ maniseftior essiet dotirinajion herbarum modd,cr fruticum,arborum'^si’d gt aliorum orn-
ei z nium