DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0418
04 And. Matthioli Comm.
SWPWov. SMYRNIVM, CAP. LXV.
€ J
Smyrnion, quod in Cilicia petroselinum uo-
eant, plurimum in Amano monte gignitur. Caulem
habet apij,& stolones multos:folia latiora,suppin-
guia, ad terram infrada, robusta, odore medicato,cum
quadam acrimonia iucunda, colore in luteum langue-
scente: capitibus caulium orbiculatis, ut anethi: semi-
ne brassicae, rotundo, nigro, acri myrrhae sapore, ita ut
alterum alterius loco cedat. Radix quoq; odorata, gu- i o
stu acri, fauces mordet, succosa, mollis. Cortex eius
fons niger, intus uiridis, aut subalbidus. Nascitur in
saxosis, & collibus, atque squalidis, & limitibus terre-
nis . Vis radicis, herbae, & seminis excalfacere. Folijs
muria maceratis ad obsonia utuntur: aluum sistunt.
Radicem contra serpentium idus bibere couenit: tus-
ses,& orthopnoeas mitigat:vrinx difficultati mede-
tur . Illita recentes tumores, collediones, duritiasque
diseutit: vulnera ad cicatricem perducit. partus abor-
tu uitiat, si feruefada subijciatur. Semen lienis,renum, 2©
& uesice uitijs prodest: meses,& secundas pellit, com-
mode datur ischiadicis in uino: inssationes stomachi
lenit: sudores ciet,& rudus. Peculiariter datur hydro
picis in potu, & contra febrium circuitus.
Si smyrnii singulz note, illi a Dioscoride tri*
buuntur rette, diligenterq; expendantur , facile quidem perfyici
poterit, Smyrnium ei herba fimillimivm ejse, qua a nostris in He*
truria uulgb uocatur Macerone. Siquidem hanc nafei clarum eft
caule apij, ftolonibus multis referto: solijs latioribus , suppingui* 3 0
bus, robuftis, ad terram uerfis, odore medicato , cum quadam
acrimonia iucundis , colore in luteum languescente. Pr ater ea in caulium cacuminibus umbellam gerit anethi modo:
semine brasica maior e, oblongo tamen, nigro, acri, odore myrrham referente. Radice deniq; nititur odorata, acri ,
fuccosa, ac molli, qua exteriore cortice nigricat, interiore uerb parte ex albo uirefeit. Quas quidem notas fire om*
nes consiat Smyrnio D iojcor idem reddidi/se. Verum quisfiam, cui forte hac noftra fententia minus arrideat, obtru*
det nobis semen, ut quod Maceroni noftro non insit rotundum, brasica modo. Huic illud resfonfum uolumus, quod
cum catera in uniuersum nota illi refyondeant, facile in feminis delineatione mendum subesse poteft. Vel quod non in
rotunditate, sed in alio uni cum altero semine intercedat similitudo. Porro quanuis memoria non prodiderit Diosco*
rides,quod Smyrnium seratur in hortis, in quibus hodie noftrum illud seritur, sed quod fronte in Amano Cilicia mone-
te gignatur, tum etiam in collibus,incultis,ac saxofis locis; Plini] tamen atate pasiim in hortis ferebatur ♦ Id quod ip~ 4®
se Plinius manisefte demonftrat libro xix. cap. ultimo, ubi Smyrnium inter hortensia reserens, inquit♦ Et Smyrnium
olus ijsdem locis seritur, myrrhamq; radice restpit. idem quoq; teftatur Galenus, quod ipfum inter olera connumeret
libro n.de alimentorum facultatibus, et de eo feribat in hunc modum. Smyrnium non eftinsuaue. Ideoq; Romapfa
rimum uenit. Multo autem acrius efi, os calidius, quam apium: quin CX odorati quidpiam habet. Quapropter essi-
cacius urinam ciet, quam apium, hippofelinum, eyxsion: CX mulieribus menses mouet. Veris tempore caulem produ-
cit,qui crudus edendo eft haud aliter quam solia, quae fola per hyemem inerant piante, nondum caulem habenti,ficut
neq; tum apium habet. Poftea uerb caule accedente, tota planta iucundior redditur ,siue quis crudam ipfam,siue cc^
ilam mandat, slue ex oleo, ergaro, slue uinum,slue acetum uelit adijeere. Nonnulli cu aceto, ergaro tantum edunt,
ueluti apium : alq uerb paululum olei ijs adijeiunt. h.ec Galenus. Ex cuius sane uerbis liquido apparet,Smy rnium ue
ter ibus etiam inter oler afuisse receptum. Hts itaq; sortasse, uel etiam ualidioribus rationibus addustus Manardus Per $ Q
rariensis, uir quidem ingenio, cr doftrina celebris, Smyrnium ejse noftrum diftum Maceronem conflantor a/seruit >
Ruel lij opin. ^inus dubitem Ruellq opinionem improbandam ess ’, quod sustiectur (ut proxima commentatione di-
impi o ah ximus) Maceronem ejse Paludapium. Smyrnium uerb eam esse ftirpem certo putet,quam in Gallijs uocant uulgb Le^
Smyrnij uires uecchia. Smyrnij tum historiam, tum facultates descripfit Galenus libro v 111. simplicium medicamentorum, ftc
ex Gal. inquiens. Smyrnium quidam Hippofelinum agrefte cognominant. Ex eodem genere ipsum cum apio eftyVr petro*
selino: fueritq; apio quidem ualidius, petroselino autem imbecillius. Menses itaq;, cr urinas mouet,calidum, ficcum*
que tertio ordine. Cilices petroselinum nominant, quod in Amano monte nafcitur. Pft quidem ey ipsum Smyrnium,
minus uerb petroselino, cx smyrnio acre. Proinde cr ulceribus imponi poteft, quia uidelicet sine moleftia deftccet ♦
Quorandam Sed CX digerere, quz indurata sunt,ualet. P^eliqua uis eius apio, CX petroselinofimilis eft. Quocirca CX semine eius
hallucinatio. utimur 4d menses, urinas, cx asthmatayfiuc anhelationes. hactenus Galenus. Ceterum non defunt ex reccntiori*
bus,qui
■tficmprtelidt- Afthniii
SWPWov. SMYRNIVM, CAP. LXV.
€ J
Smyrnion, quod in Cilicia petroselinum uo-
eant, plurimum in Amano monte gignitur. Caulem
habet apij,& stolones multos:folia latiora,suppin-
guia, ad terram infrada, robusta, odore medicato,cum
quadam acrimonia iucunda, colore in luteum langue-
scente: capitibus caulium orbiculatis, ut anethi: semi-
ne brassicae, rotundo, nigro, acri myrrhae sapore, ita ut
alterum alterius loco cedat. Radix quoq; odorata, gu- i o
stu acri, fauces mordet, succosa, mollis. Cortex eius
fons niger, intus uiridis, aut subalbidus. Nascitur in
saxosis, & collibus, atque squalidis, & limitibus terre-
nis . Vis radicis, herbae, & seminis excalfacere. Folijs
muria maceratis ad obsonia utuntur: aluum sistunt.
Radicem contra serpentium idus bibere couenit: tus-
ses,& orthopnoeas mitigat:vrinx difficultati mede-
tur . Illita recentes tumores, collediones, duritiasque
diseutit: vulnera ad cicatricem perducit. partus abor-
tu uitiat, si feruefada subijciatur. Semen lienis,renum, 2©
& uesice uitijs prodest: meses,& secundas pellit, com-
mode datur ischiadicis in uino: inssationes stomachi
lenit: sudores ciet,& rudus. Peculiariter datur hydro
picis in potu, & contra febrium circuitus.
Si smyrnii singulz note, illi a Dioscoride tri*
buuntur rette, diligenterq; expendantur , facile quidem perfyici
poterit, Smyrnium ei herba fimillimivm ejse, qua a nostris in He*
truria uulgb uocatur Macerone. Siquidem hanc nafei clarum eft
caule apij, ftolonibus multis referto: solijs latioribus , suppingui* 3 0
bus, robuftis, ad terram uerfis, odore medicato , cum quadam
acrimonia iucundis , colore in luteum languescente. Pr ater ea in caulium cacuminibus umbellam gerit anethi modo:
semine brasica maior e, oblongo tamen, nigro, acri, odore myrrham referente. Radice deniq; nititur odorata, acri ,
fuccosa, ac molli, qua exteriore cortice nigricat, interiore uerb parte ex albo uirefeit. Quas quidem notas fire om*
nes consiat Smyrnio D iojcor idem reddidi/se. Verum quisfiam, cui forte hac noftra fententia minus arrideat, obtru*
det nobis semen, ut quod Maceroni noftro non insit rotundum, brasica modo. Huic illud resfonfum uolumus, quod
cum catera in uniuersum nota illi refyondeant, facile in feminis delineatione mendum subesse poteft. Vel quod non in
rotunditate, sed in alio uni cum altero semine intercedat similitudo. Porro quanuis memoria non prodiderit Diosco*
rides,quod Smyrnium seratur in hortis, in quibus hodie noftrum illud seritur, sed quod fronte in Amano Cilicia mone-
te gignatur, tum etiam in collibus,incultis,ac saxofis locis; Plini] tamen atate pasiim in hortis ferebatur ♦ Id quod ip~ 4®
se Plinius manisefte demonftrat libro xix. cap. ultimo, ubi Smyrnium inter hortensia reserens, inquit♦ Et Smyrnium
olus ijsdem locis seritur, myrrhamq; radice restpit. idem quoq; teftatur Galenus, quod ipfum inter olera connumeret
libro n.de alimentorum facultatibus, et de eo feribat in hunc modum. Smyrnium non eftinsuaue. Ideoq; Romapfa
rimum uenit. Multo autem acrius efi, os calidius, quam apium: quin CX odorati quidpiam habet. Quapropter essi-
cacius urinam ciet, quam apium, hippofelinum, eyxsion: CX mulieribus menses mouet. Veris tempore caulem produ-
cit,qui crudus edendo eft haud aliter quam solia, quae fola per hyemem inerant piante, nondum caulem habenti,ficut
neq; tum apium habet. Poftea uerb caule accedente, tota planta iucundior redditur ,siue quis crudam ipfam,siue cc^
ilam mandat, slue ex oleo, ergaro, slue uinum,slue acetum uelit adijeere. Nonnulli cu aceto, ergaro tantum edunt,
ueluti apium : alq uerb paululum olei ijs adijeiunt. h.ec Galenus. Ex cuius sane uerbis liquido apparet,Smy rnium ue
ter ibus etiam inter oler afuisse receptum. Hts itaq; sortasse, uel etiam ualidioribus rationibus addustus Manardus Per $ Q
rariensis, uir quidem ingenio, cr doftrina celebris, Smyrnium ejse noftrum diftum Maceronem conflantor a/seruit >
Ruel lij opin. ^inus dubitem Ruellq opinionem improbandam ess ’, quod sustiectur (ut proxima commentatione di-
impi o ah ximus) Maceronem ejse Paludapium. Smyrnium uerb eam esse ftirpem certo putet,quam in Gallijs uocant uulgb Le^
Smyrnij uires uecchia. Smyrnij tum historiam, tum facultates descripfit Galenus libro v 111. simplicium medicamentorum, ftc
ex Gal. inquiens. Smyrnium quidam Hippofelinum agrefte cognominant. Ex eodem genere ipsum cum apio eftyVr petro*
selino: fueritq; apio quidem ualidius, petroselino autem imbecillius. Menses itaq;, cr urinas mouet,calidum, ficcum*
que tertio ordine. Cilices petroselinum nominant, quod in Amano monte nafcitur. Pft quidem ey ipsum Smyrnium,
minus uerb petroselino, cx smyrnio acre. Proinde cr ulceribus imponi poteft, quia uidelicet sine moleftia deftccet ♦
Quorandam Sed CX digerere, quz indurata sunt,ualet. P^eliqua uis eius apio, CX petroselinofimilis eft. Quocirca CX semine eius
hallucinatio. utimur 4d menses, urinas, cx asthmatayfiuc anhelationes. hactenus Galenus. Ceterum non defunt ex reccntiori*
bus,qui
■tficmprtelidt- Afthniii