DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.25716#0282
nauczycielskiego i badawczego, powołania analogicznego
do kapłaństwa. W przysiędze doktorskiej do dziś dnia znaj-
duje się i u nas, sformułowane już w nowożytnych uniwer-
sytetach, zobowiązanie promowanego doktora, aby upra-
wiał naukę non turpis lucri causa, nec ad vanam captandam
gloriam, nie dla nagannego zysku, nie dla czczej chwały,
ale by szerzyć prawdę, w której zawiera się pomyślność ro-
dzaju ludzkiego.
Wspólne zadania uczonych sprawiają, że żyją oni we
wspólnocie opartej na zaufaniu wzajemnym. Toga mi-
strzowska jednakowego kroju, wyrównany ubiór studencki
miały pokrywać różnice pochodzenia społecznego lub na-
rodowego. Wewnętrzna hierarchia stanu akademickiego
zasadza się na wartościach umysłowych. To potencjalne
równouprawnienie łączy się także ze wspomnianym postu-
latem uznawania innych poglądów wraz z poddawaniem
ich krytyce.
[...] Uniwersytet miał wiele treści do przekazywania
swoim członkom i społeczeństwu. Swoją postać ujmował
w systemy znaków, których desygnatem była godność aka-
demicka. Takie spoiwo wspólnoty uniwersyteckiej stawało
się tradycją wyrażaną w znakach. Po nierzadkich prze-
rwach, jak w życiu Uniwersytetu Warszawskiego, nawią-
zywano do systemów symbolicznych funkcjonujących
w uczelniach akademickich. Nowe szkoły wyższe także się-
gają po nie, aby wpisać się w to pasmo tradycji.
Przykładem jest stosowany w okresie międzywojennym
rytuał przekazywania władzy rektorskiej w tym Uniwersy-
tecie, poświadczony za rektoratu ks. Antoniego Szlagow-
skiego (1927-28). Rektor ustępujący, który wówczas stawał
się prorektorem, wkładał nowemu rektorowi łańcuch, mó-
wiąc: Accipe catenam dignitatis, przyjmij łańcuch godności.
Następnie wręczał mu berło ze słowami: Accipe sceptrum
potestatis, przyjmij berło władzy. Wkładał mu potem pier-
ścień na palec prawej dłoni, odzianej w karmazynową rę-
kawiczkę, z wyrazami: Accipe anulum fidei, przyjmij pier-
ścień wiary. W tym obrzędzie symbolicznym, gdzie dalekim
echem brzmi porządek koronacyjny królów, zawiera się, jak
w każdym rytuale, swoista dla niego myśl abstrakcyjna z po-
jęciami godności, władzy i wierności, podstaw wspólnoty.
Ubiór akademicki pochodził ze stroju stanu duchow-
nego, do którego w średniowieczu należeli mistrzowie i stu-
279
do kapłaństwa. W przysiędze doktorskiej do dziś dnia znaj-
duje się i u nas, sformułowane już w nowożytnych uniwer-
sytetach, zobowiązanie promowanego doktora, aby upra-
wiał naukę non turpis lucri causa, nec ad vanam captandam
gloriam, nie dla nagannego zysku, nie dla czczej chwały,
ale by szerzyć prawdę, w której zawiera się pomyślność ro-
dzaju ludzkiego.
Wspólne zadania uczonych sprawiają, że żyją oni we
wspólnocie opartej na zaufaniu wzajemnym. Toga mi-
strzowska jednakowego kroju, wyrównany ubiór studencki
miały pokrywać różnice pochodzenia społecznego lub na-
rodowego. Wewnętrzna hierarchia stanu akademickiego
zasadza się na wartościach umysłowych. To potencjalne
równouprawnienie łączy się także ze wspomnianym postu-
latem uznawania innych poglądów wraz z poddawaniem
ich krytyce.
[...] Uniwersytet miał wiele treści do przekazywania
swoim członkom i społeczeństwu. Swoją postać ujmował
w systemy znaków, których desygnatem była godność aka-
demicka. Takie spoiwo wspólnoty uniwersyteckiej stawało
się tradycją wyrażaną w znakach. Po nierzadkich prze-
rwach, jak w życiu Uniwersytetu Warszawskiego, nawią-
zywano do systemów symbolicznych funkcjonujących
w uczelniach akademickich. Nowe szkoły wyższe także się-
gają po nie, aby wpisać się w to pasmo tradycji.
Przykładem jest stosowany w okresie międzywojennym
rytuał przekazywania władzy rektorskiej w tym Uniwersy-
tecie, poświadczony za rektoratu ks. Antoniego Szlagow-
skiego (1927-28). Rektor ustępujący, który wówczas stawał
się prorektorem, wkładał nowemu rektorowi łańcuch, mó-
wiąc: Accipe catenam dignitatis, przyjmij łańcuch godności.
Następnie wręczał mu berło ze słowami: Accipe sceptrum
potestatis, przyjmij berło władzy. Wkładał mu potem pier-
ścień na palec prawej dłoni, odzianej w karmazynową rę-
kawiczkę, z wyrazami: Accipe anulum fidei, przyjmij pier-
ścień wiary. W tym obrzędzie symbolicznym, gdzie dalekim
echem brzmi porządek koronacyjny królów, zawiera się, jak
w każdym rytuale, swoista dla niego myśl abstrakcyjna z po-
jęciami godności, władzy i wierności, podstaw wspólnoty.
Ubiór akademicki pochodził ze stroju stanu duchow-
nego, do którego w średniowieczu należeli mistrzowie i stu-
279