DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25716#0283
denci. Ubiór profesorski wyodrębniał stan uniwersytecki,
zaznaczał jego równość wewnętrzną przy wyróżnianiu pia-
stunów władzy akademickiej, wyłonionych drogą wyborów
spośród sobie równych. Przy końcu wieków średnich za-
częto stosować barwy, wyróżniając togi fakultetów. Przy
wahaniach lokalnych i w czasie przeważyły: błękit dla wy-
działu artes — sztuk wyzwolonych, fiolet dla teologów, czerń
dla prawników i czerwień dla medyków. W dobie nowo-
żytnej zapanowała znaczna rozmaitość kroju i barwy, co
przeszło na szkoły wyższe, dziś noszące się podobnie w pa-
ru obszarach tradycyjnego zwyczaju akademickiego: w an-
glosaskim łącznie z amerykańskim, we francuskim i w środ-
kowoeuropejskim, do którego należą uczelnie polskie. Są
też obszary poniechania tej tradycji. Rektor magnificus — to
późnośredniowieczna tytulatura — na purpurową togę przy-
bierał gronostaje, futro szczególnego blasku.
W Uniwersytecie Warszawskim zaraz po jego założe-
niu powstał spór między profesorami, czy wprowadzać
wzorem innych uniwersytetów togi profesorskie. Projekt
z 1818 roku Komisji Rządowej Wyznań Religijnych
i Oświecenia Publicznego — pióra Juliana Ursyna Niem-
cewicza — przewidywał togi, jak „po wszystkich najprzed-
niejszych w Europie uniwersytetach do użytku solennego
i na wykładach”. Wzbudziło to opory jako strój przystojny
duchowieństwu; wypowiadano się za mundurami dla pro-
fesorów i studentów. Ostatecznie wprowadzono mundury
profesorskie w czasie uroczystości zewnętrznych, natomiast
ustanowiono togi wewnątrz uniwersytetu. Mundury miały
obowiązywać studentów. Krój togi - przekazany nam, jak
też wygląd mundurów studenckich, przez ikonografię —
szedł śladem tradycji europejskiej. Uniwersytet, wznowio-
ny w 1915 roku, po paru latach przyjął togi znane w Kra-
kowie i we Lwowie. Gdy zakaz czasu stalinowskiego ode-
słał togi i insygnia do szaf i szuflad wyższych uczelni
polskich, to ponowne po 1956 roku wprowadzenie stroju
akademickiego przyjęto z przekonaniem, jako powrót do
godnej tradycji, polskiej i europejskiej, autonomicznego
bytu uczelni.
Do studentów odnoszą się krakowskie nawoływania
z XV wieku, aby zachowywali umiar w stroju i uwłosie-
niu; na ogół nosili ubiór ciemny, czasem togi czarne, krót-
sze niż profesorskie. Tylko w krajach anglo-amerykańskich
280
zaznaczał jego równość wewnętrzną przy wyróżnianiu pia-
stunów władzy akademickiej, wyłonionych drogą wyborów
spośród sobie równych. Przy końcu wieków średnich za-
częto stosować barwy, wyróżniając togi fakultetów. Przy
wahaniach lokalnych i w czasie przeważyły: błękit dla wy-
działu artes — sztuk wyzwolonych, fiolet dla teologów, czerń
dla prawników i czerwień dla medyków. W dobie nowo-
żytnej zapanowała znaczna rozmaitość kroju i barwy, co
przeszło na szkoły wyższe, dziś noszące się podobnie w pa-
ru obszarach tradycyjnego zwyczaju akademickiego: w an-
glosaskim łącznie z amerykańskim, we francuskim i w środ-
kowoeuropejskim, do którego należą uczelnie polskie. Są
też obszary poniechania tej tradycji. Rektor magnificus — to
późnośredniowieczna tytulatura — na purpurową togę przy-
bierał gronostaje, futro szczególnego blasku.
W Uniwersytecie Warszawskim zaraz po jego założe-
niu powstał spór między profesorami, czy wprowadzać
wzorem innych uniwersytetów togi profesorskie. Projekt
z 1818 roku Komisji Rządowej Wyznań Religijnych
i Oświecenia Publicznego — pióra Juliana Ursyna Niem-
cewicza — przewidywał togi, jak „po wszystkich najprzed-
niejszych w Europie uniwersytetach do użytku solennego
i na wykładach”. Wzbudziło to opory jako strój przystojny
duchowieństwu; wypowiadano się za mundurami dla pro-
fesorów i studentów. Ostatecznie wprowadzono mundury
profesorskie w czasie uroczystości zewnętrznych, natomiast
ustanowiono togi wewnątrz uniwersytetu. Mundury miały
obowiązywać studentów. Krój togi - przekazany nam, jak
też wygląd mundurów studenckich, przez ikonografię —
szedł śladem tradycji europejskiej. Uniwersytet, wznowio-
ny w 1915 roku, po paru latach przyjął togi znane w Kra-
kowie i we Lwowie. Gdy zakaz czasu stalinowskiego ode-
słał togi i insygnia do szaf i szuflad wyższych uczelni
polskich, to ponowne po 1956 roku wprowadzenie stroju
akademickiego przyjęto z przekonaniem, jako powrót do
godnej tradycji, polskiej i europejskiej, autonomicznego
bytu uczelni.
Do studentów odnoszą się krakowskie nawoływania
z XV wieku, aby zachowywali umiar w stroju i uwłosie-
niu; na ogół nosili ubiór ciemny, czasem togi czarne, krót-
sze niż profesorskie. Tylko w krajach anglo-amerykańskich
280