DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25716#0035
II. Powstanie Uniwersytetu
Warszawskiego
Plany utworzenia Uniwersytetu
w Warszawie na przełomie XVIII
i XIX wieku
Inspiratorzy i główni twórcy wielkich uniwersytetów są
zwykle dobrze znani. Uniwersytet Wirginii założył Tho-
mas Jefferson - dwukrotnie prezydent Stanów Zjednoczo-
nych i bliski przyjaciel Tadeusza Kościuszki1, Uniwersytet
Berliński - wybitny uczony, Alexander von Humboldt2.
Zarówno amerykański mąż stanu, jak i niemiecki uczony
byli członkami warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół
Nauk, przy czym Humboldt złożył nawet w 1823 i 1830
roku wizyty w Towarzystwie i na Uniwersytecie3. Jak do-
tąd nie odpowiedziano wyczerpująco na pytanie, kto jest
ideowym fundatorem czy też ojcem-założycielem Uniwer-
sytetu Warszawskiego. Nazwiska dwóch najważniejszych
do tego miana kandydatów - Stanisława Kostki Potockie-
go i Stanisława Staszica — jak też osób z nimi współpracu-
jących zostały już wcześniej przywołane. Dopiero szcze-
gółowe, oparte na archiwaliach badania historyka mogą
w pełni wyjaśnić tę kwestię. Nie ulega jednak wątpliwości,
że idea wielowydziałowej wyższej uczelni w Warszawie
powstała na długo przed 1815 rokiem, kiedy to Potocki
przedłożył Aleksandrowi I, napisane wraz z księdzem Woj-
ciechem A. Szweykowskim, memorandum w sprawie ko-
nieczności powołania do życia Uniwersytetu. Ważnym za-
lążkiem uczelni były szkoły Prawa i Lekarska, założone
w epoce napoleońskiej (pierwsza powstała w maju 1808
roku, a druga jesienią roku następnego)4. Za projektodaw-
cę pierwszej z nich uważa się Franciszka Ksawerego Sza-
niawskiego, tłumacza Kodeksu Napoleona na język pol-
ski. Tylko część zajęć Szkoły Prawa odbywała się w Pałacu
Kazimierzowskim (niebawem głównym budynku Uniwer-
sytetu), pozostałe — w pałacu Saskim. Szkołę Lekarską
(prezesem jej Rady Wydziału został Stanisław Staszic)
32
Warszawskiego
Plany utworzenia Uniwersytetu
w Warszawie na przełomie XVIII
i XIX wieku
Inspiratorzy i główni twórcy wielkich uniwersytetów są
zwykle dobrze znani. Uniwersytet Wirginii założył Tho-
mas Jefferson - dwukrotnie prezydent Stanów Zjednoczo-
nych i bliski przyjaciel Tadeusza Kościuszki1, Uniwersytet
Berliński - wybitny uczony, Alexander von Humboldt2.
Zarówno amerykański mąż stanu, jak i niemiecki uczony
byli członkami warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół
Nauk, przy czym Humboldt złożył nawet w 1823 i 1830
roku wizyty w Towarzystwie i na Uniwersytecie3. Jak do-
tąd nie odpowiedziano wyczerpująco na pytanie, kto jest
ideowym fundatorem czy też ojcem-założycielem Uniwer-
sytetu Warszawskiego. Nazwiska dwóch najważniejszych
do tego miana kandydatów - Stanisława Kostki Potockie-
go i Stanisława Staszica — jak też osób z nimi współpracu-
jących zostały już wcześniej przywołane. Dopiero szcze-
gółowe, oparte na archiwaliach badania historyka mogą
w pełni wyjaśnić tę kwestię. Nie ulega jednak wątpliwości,
że idea wielowydziałowej wyższej uczelni w Warszawie
powstała na długo przed 1815 rokiem, kiedy to Potocki
przedłożył Aleksandrowi I, napisane wraz z księdzem Woj-
ciechem A. Szweykowskim, memorandum w sprawie ko-
nieczności powołania do życia Uniwersytetu. Ważnym za-
lążkiem uczelni były szkoły Prawa i Lekarska, założone
w epoce napoleońskiej (pierwsza powstała w maju 1808
roku, a druga jesienią roku następnego)4. Za projektodaw-
cę pierwszej z nich uważa się Franciszka Ksawerego Sza-
niawskiego, tłumacza Kodeksu Napoleona na język pol-
ski. Tylko część zajęć Szkoły Prawa odbywała się w Pałacu
Kazimierzowskim (niebawem głównym budynku Uniwer-
sytetu), pozostałe — w pałacu Saskim. Szkołę Lekarską
(prezesem jej Rady Wydziału został Stanisław Staszic)
32