Miziołek, Jerzy; Kowalski, Hubert: Pod opieką muz: Pałac Czartoryskich-Potockich Siedziba Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Warszawa, 2011)

5więcone, czyli Pałac Potockich z poło-
wy XIX wieku jest niezwykle cennym,
choć ciągle mało znanym, pomnikiem
polskiej kultury. Bonawentura z Kocha-
nowa (Leon Potocki), jego autor, inspi-
rowany przez Klio lub inną Muzę tak
o tym pałacu pisał: W jednym z domów
Warszawy, kędy różnorodność osób w nim
kolejno zamieszkałych i wypadki wydarzo-
ne mogłyby posłużyć za rys dziejów ostat-
nich czasów naszego istnienia; w jednym
z tych domów kędy złocone lamperie, mo-
zaiki, marmury oparły się zniszczeniu i za-
gładzie, i zwycięskim zaborom brzęczącej
arystokracji dziewiętnastego stulecia i doszły
do nas żyjące wspomnieniami. W przeszło
półtora wieku po napisaniu Święconego nie
możemy już niestety powiedzieć, że pałac
oparł się zniszczeniom. Ale ten w znacz-
nej części zdewastowany pożogą wojny
monument niczym Feniks odrodził się
z gruzów i popiołów. Od wielu już dekad
przywołuje nie tylko wzniosłe wspomnie-
nia; przez wieki był ostoją polskiej kultury
a obecnie mieszczące się w jego murach
Ministerstwo tę kulturę wspiera, animu-
je i promuje. Ta książka jest opowieścią
o przeszło trzech wiekach fascynujących
dziejów budowli pięknej i finezyjnej, o ob-
razach i rzeźbach, które ją zdobiły i o lu-
dziach, które je tworzyli, zamawiali i po-
dziwiali. Pałac Czartoryskich-Potockich
to miejsce niezwykłe, niemal magiczne,
bo otoczone opieką Muz.