DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.41969#0013
WSTĘP
Badania nad renesansowym pałacem wawelskim mają już przeszło stuletnią
historię. Zapoczątkowane - w związku z odzyskaniem budowli zamkowych przez
społeczeństwo polskie (1905) - pierwszą wielką monografią zamku autorstwa Sta-
nisława Tomkowicza1 były przez XX wiek kontynuowane przez historyków, historyków
sztuki i konserwatorów podejmujących liczne problemy szczegółowe, które wynikały
najczęściej z prowadzonych aktualnie prac przy restauracji zamku. Za syntetyczne pod-
sumowanie kolejnych etapów badań renesansowej rezydencji królewskiej, jakie prowa-
dzono w ubiegłym stuleciu, uznać można zwłaszcza trzy publikacje - odpowiedni ustęp
w trzecim wydaniu przewodnika po Krakowie Karola Estreichera, partię dotyczącą zam-
ku w Katalogu Zabytków Sztuki - Wawel pod redakcją Jerzego Szabłowskiego oraz rozdział
w opracowaniu sztuki renesansowej w Polsce Mieczysława Zlata2.
Równocześnie w dobie powojennej znacznie rozszerzona została baza źródłowa odnoszą-
ca się do renesansowego Wawelu dzięki serii publikacji archiwalnych przede wszystkim ks.
Bolesława Przybyszewskiego, a także Olgi Baszczyńskiej, Józefa Garbacika, Anny i Huberta
Wajsów i Marka Ferenca, uzupełniających wcześniejsze, podstawowe wydawnictwo Adama
Chmielą (1913)3. Z kolei realizacja wielkiego programu konserwatorskiego obejmującego całe
wzgórze wawelskie, przeprowadzana od początku lat dziewięćdziesiątych pod kierunkiem
Jana Ostrowskiego, Andrzeja Fischingera i Marcina Fabiańskiego, z udziałem architektów, ar-
cheologów, konserwatorów, historyków i historyków sztuki, ukazała nieznane dotąd aspekty
struktury królewskiej rezydencji4. Podstawowe znaczenie miało tutaj zwłaszcza rozpoznanie
murów dawnych budowli ujawnione po odbiciu tynków elewacji pałacu, zdokumentowane
w publikacjach Piotra M. Stępnia5. W tym czasie upublicznione zostały także, przedtem prak-
tycznie niedostępne dla historyków sztuki, bogate materiały związane z próbą rekonstrukcji
1 TOMKOWICZ, 1908.
2 ESTREICHER, 1938, s. 210-246; Katalog Zabytków, 1965, s. 1-62; ZLAT, 2008, s. 11-38.
3 Zob. wykaz bibliograficzny zamieszczony w publikacji - MOSSAKOWSKI, 2013-b, s. 136-138, 140,
142.
4 Por. m.in. DETTLOFF, FABIAŃSKI, FISCHINGER, 2005, s. 113-125.
5 STĘPIEŃ, 1995; STĘPIEŃ, 2000/2001.
~ 9
Badania nad renesansowym pałacem wawelskim mają już przeszło stuletnią
historię. Zapoczątkowane - w związku z odzyskaniem budowli zamkowych przez
społeczeństwo polskie (1905) - pierwszą wielką monografią zamku autorstwa Sta-
nisława Tomkowicza1 były przez XX wiek kontynuowane przez historyków, historyków
sztuki i konserwatorów podejmujących liczne problemy szczegółowe, które wynikały
najczęściej z prowadzonych aktualnie prac przy restauracji zamku. Za syntetyczne pod-
sumowanie kolejnych etapów badań renesansowej rezydencji królewskiej, jakie prowa-
dzono w ubiegłym stuleciu, uznać można zwłaszcza trzy publikacje - odpowiedni ustęp
w trzecim wydaniu przewodnika po Krakowie Karola Estreichera, partię dotyczącą zam-
ku w Katalogu Zabytków Sztuki - Wawel pod redakcją Jerzego Szabłowskiego oraz rozdział
w opracowaniu sztuki renesansowej w Polsce Mieczysława Zlata2.
Równocześnie w dobie powojennej znacznie rozszerzona została baza źródłowa odnoszą-
ca się do renesansowego Wawelu dzięki serii publikacji archiwalnych przede wszystkim ks.
Bolesława Przybyszewskiego, a także Olgi Baszczyńskiej, Józefa Garbacika, Anny i Huberta
Wajsów i Marka Ferenca, uzupełniających wcześniejsze, podstawowe wydawnictwo Adama
Chmielą (1913)3. Z kolei realizacja wielkiego programu konserwatorskiego obejmującego całe
wzgórze wawelskie, przeprowadzana od początku lat dziewięćdziesiątych pod kierunkiem
Jana Ostrowskiego, Andrzeja Fischingera i Marcina Fabiańskiego, z udziałem architektów, ar-
cheologów, konserwatorów, historyków i historyków sztuki, ukazała nieznane dotąd aspekty
struktury królewskiej rezydencji4. Podstawowe znaczenie miało tutaj zwłaszcza rozpoznanie
murów dawnych budowli ujawnione po odbiciu tynków elewacji pałacu, zdokumentowane
w publikacjach Piotra M. Stępnia5. W tym czasie upublicznione zostały także, przedtem prak-
tycznie niedostępne dla historyków sztuki, bogate materiały związane z próbą rekonstrukcji
1 TOMKOWICZ, 1908.
2 ESTREICHER, 1938, s. 210-246; Katalog Zabytków, 1965, s. 1-62; ZLAT, 2008, s. 11-38.
3 Zob. wykaz bibliograficzny zamieszczony w publikacji - MOSSAKOWSKI, 2013-b, s. 136-138, 140,
142.
4 Por. m.in. DETTLOFF, FABIAŃSKI, FISCHINGER, 2005, s. 113-125.
5 STĘPIEŃ, 1995; STĘPIEŃ, 2000/2001.
~ 9