DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.41969#0019
SKRZYDŁA ZACHODNIE I PÓŁNOCNE
1504-1519
Pod koniec XV wieku, gdy król coraz częściej pozostawał dłużej w Krakowie, śre-
dniowieczne budowle rezydencjonalne zamku wawelskiego okazywały się nie-
wystarczające dla potrzeb mieszkalnych i reprezentacyjnych polskiego monarchy,
jego rodziny i dworu. Powiększenie pałacu nabrało szczególnej aktualności po śmierci
Kazimierza Jagiellończyka (7 czerwca 1491), kiedy owdowiała Elżbieta z Habsburgów na
stałe zamieszkała na Wawelu z dwiema najmłodszymi córkami i fraucymerem, a jej drugi
syn, nowy król Jan Olbracht winien był liczyć się z perspektywą własnego ożenku18.
Można przypuszczać, że to właśnie Elżbieta, wywodząca się z monarszego rodu o rosnącym
ogólnoeuropejskim znaczeniu, pełna ambicji dynastycznych w odniesieniu do przyszłości swo-
ich dzieci, była ideową inspiratorką przebudowy rezydencji, czego pomysł zrodził się zapewne
w czasie około roku 1500. Trudno bowiem przyjąć, by - zatrudniony od lutego 1502 roku -
włoski murator Franciszek z Florencji, przyszły współtwórca renesansowego pałacu na Wawelu,
został sprowadzony do Krakowa przez królewicza Zygmunta jedynie w celu wykonania oprawy
architektonicznej nagrobka, przeznaczonego dla niespodziewanie (17 czerwca 1501) zmarłego
Jana Olbrachta - dzieła nie przypadkowo współfinansowanego właśnie przez Elżbietę i umiesz-
czonego w kaplicy powstałej z jej fundacji19. Oczywiście domniemanej inicjatywy starej królo-
wej nie można łączyć z wyborem artysty pochodzącego właśnie z Włoch oraz renesansowym
charakterem form oprawy nagrobka i nowego skrzydła pałacu. Te wypada przypisać w pierw-
szym rzędzie więcej niż prawdopodobnemu doradztwu królewicza Zygmunta20.
Do podjęcia gruntownej przebudowy zachodnich gmachów rezydencji doszło przypusz-
czalnie wiosną 1504 roku, czyli jeszcze za życia królowej (zm. 30 sierpnia 1505)21. Toteż ze-
staw herbów zdobiący wykusz w nowym skrzydle, z herbem Austrii heraldycznie po prawej
18 Por. MOSSAKOWSKI, 2013-b, s. 18-19.
19 Por. FISCHINGER, 1976, s. 451-459.
20 Por. MOSSAKOWSKI, 2013-b, s. 21-23.
21 FISCHINGER, 1990, s. 80.
~ 15 ~
1504-1519
Pod koniec XV wieku, gdy król coraz częściej pozostawał dłużej w Krakowie, śre-
dniowieczne budowle rezydencjonalne zamku wawelskiego okazywały się nie-
wystarczające dla potrzeb mieszkalnych i reprezentacyjnych polskiego monarchy,
jego rodziny i dworu. Powiększenie pałacu nabrało szczególnej aktualności po śmierci
Kazimierza Jagiellończyka (7 czerwca 1491), kiedy owdowiała Elżbieta z Habsburgów na
stałe zamieszkała na Wawelu z dwiema najmłodszymi córkami i fraucymerem, a jej drugi
syn, nowy król Jan Olbracht winien był liczyć się z perspektywą własnego ożenku18.
Można przypuszczać, że to właśnie Elżbieta, wywodząca się z monarszego rodu o rosnącym
ogólnoeuropejskim znaczeniu, pełna ambicji dynastycznych w odniesieniu do przyszłości swo-
ich dzieci, była ideową inspiratorką przebudowy rezydencji, czego pomysł zrodził się zapewne
w czasie około roku 1500. Trudno bowiem przyjąć, by - zatrudniony od lutego 1502 roku -
włoski murator Franciszek z Florencji, przyszły współtwórca renesansowego pałacu na Wawelu,
został sprowadzony do Krakowa przez królewicza Zygmunta jedynie w celu wykonania oprawy
architektonicznej nagrobka, przeznaczonego dla niespodziewanie (17 czerwca 1501) zmarłego
Jana Olbrachta - dzieła nie przypadkowo współfinansowanego właśnie przez Elżbietę i umiesz-
czonego w kaplicy powstałej z jej fundacji19. Oczywiście domniemanej inicjatywy starej królo-
wej nie można łączyć z wyborem artysty pochodzącego właśnie z Włoch oraz renesansowym
charakterem form oprawy nagrobka i nowego skrzydła pałacu. Te wypada przypisać w pierw-
szym rzędzie więcej niż prawdopodobnemu doradztwu królewicza Zygmunta20.
Do podjęcia gruntownej przebudowy zachodnich gmachów rezydencji doszło przypusz-
czalnie wiosną 1504 roku, czyli jeszcze za życia królowej (zm. 30 sierpnia 1505)21. Toteż ze-
staw herbów zdobiący wykusz w nowym skrzydle, z herbem Austrii heraldycznie po prawej
18 Por. MOSSAKOWSKI, 2013-b, s. 18-19.
19 Por. FISCHINGER, 1976, s. 451-459.
20 Por. MOSSAKOWSKI, 2013-b, s. 21-23.
21 FISCHINGER, 1990, s. 80.
~ 15 ~