DOI Artikel:
Kovalevskaja, Ludmiła; Tomasz, Agnieszka; Sarnowski, Tadeusz: Flasze gliniane z principia w Novae
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41867#0112
Ludmiła Kovalevskaja
Sewastopol
Agnieszka Tomas, Tadeusz Sarnowski
Warszawa
FLASZE GLINIANE Z PRINCIPIA W NOYAE
W trakcie prowadzonej w 1997 r. eksploracji wypełniska piwnicy hypokau-
stycznej, pod pomieszczeniem Bw tylnego skrzydła budynku sztabowego (principia)
[por. T. Sarnowski 1988, fig. 2-4] (fig. 1), w rzymskim obozie legionowym w Novae
znaleziono dużo fragmentów naczyń oraz 42 cale naczynia dwóch typów — z jasnej
i ciemnej gliny. Wyjątkowość znaleziska skłoniła do przeprowadzenia dalszych badań.
W niniejszym artykule przedstawiamy znaleziska po całkowitym wyeksplorowaniu
piwnicy hypokaustycznej.
Pomieszczenie Bw, które od wschodu sąsiadowało z kaplicą sztandarów i miało
najprawdopodobniej przeznaczenie administracyjne (biuro?), a od III w. być może
także klubowe (schola) jakiegoś podoficerskiego kolegium, otrzymało w III w. system
centralnego ogrzewania [por. T. Sarnowski 1988, fig. 2-4], Ciepłe powietrze pocho-
dziło zpraefurnium, dobudowanego do tylnego muru komendantury, w narożniku
między skarbcem Fw a pomieszczeniem Bw [zob. T. Sarnowski 1981, 112-115,
fig. 45-49]. Ogrzewane były posadzka pod wschodnią i południową częścią wnęt-
rza oraz pionowo, systemem tubulatio, ściany wschodnia i południowa. W czasie
funkcjonowania systemu ceglane słupki (pilae) podtrzymujące posadzkę (suspensura)
były co najmniej jeden raz naprawiane. W wyniku wykopalisk stwierdzono, że
ceglane płyty przykrywające piwnicę zostały w części wschodniej całkowicie usunięte,
a w części południowej zachowały się miejscami in situ.
Największa koncentracja naczyń i ich fragmentów wystąpiła na powierzchni
ok. 4 m2 w środkowej części piwnicy wschodniej (fig. 2, 3). Pojedyncze odłamki
znaleziono również w południowo-wschodnim narożniku piwnicy, na posadzce nie
ogrzewanej części pomieszczenia Bw oraz w bazylice u wejścia do pomieszcze-
nia Bw.
Zdecydowana większość naczyń pochodzi z piwnicy hypokaustycznej pomiesz-
czenia Bw, a zatem szczególnego znaczenia nabiera stratygrafia jej wypełniska
(fig. 4). Dolna warstwa, miąższości ok. 10 cm, składała się z przekładek spaleniz-
ny i żółtego lessu. Do jej powstania doszło prawdopodobnie w ostatnim okresie
funkcjonowania systemu ogrzewczego, kiedy nie dbano już tak bardzo o jego
sprawność. Przez otwór w praefurnium, od strony położonego wyżej terenu na
południe od komendantury, napływał do piwnicy less. Wyżej zalegała warstwa gruzu
miąższości ok. 30-40 cm. Składały się na nią pozostałości różowej wyprawy ścian
Sewastopol
Agnieszka Tomas, Tadeusz Sarnowski
Warszawa
FLASZE GLINIANE Z PRINCIPIA W NOYAE
W trakcie prowadzonej w 1997 r. eksploracji wypełniska piwnicy hypokau-
stycznej, pod pomieszczeniem Bw tylnego skrzydła budynku sztabowego (principia)
[por. T. Sarnowski 1988, fig. 2-4] (fig. 1), w rzymskim obozie legionowym w Novae
znaleziono dużo fragmentów naczyń oraz 42 cale naczynia dwóch typów — z jasnej
i ciemnej gliny. Wyjątkowość znaleziska skłoniła do przeprowadzenia dalszych badań.
W niniejszym artykule przedstawiamy znaleziska po całkowitym wyeksplorowaniu
piwnicy hypokaustycznej.
Pomieszczenie Bw, które od wschodu sąsiadowało z kaplicą sztandarów i miało
najprawdopodobniej przeznaczenie administracyjne (biuro?), a od III w. być może
także klubowe (schola) jakiegoś podoficerskiego kolegium, otrzymało w III w. system
centralnego ogrzewania [por. T. Sarnowski 1988, fig. 2-4], Ciepłe powietrze pocho-
dziło zpraefurnium, dobudowanego do tylnego muru komendantury, w narożniku
między skarbcem Fw a pomieszczeniem Bw [zob. T. Sarnowski 1981, 112-115,
fig. 45-49]. Ogrzewane były posadzka pod wschodnią i południową częścią wnęt-
rza oraz pionowo, systemem tubulatio, ściany wschodnia i południowa. W czasie
funkcjonowania systemu ceglane słupki (pilae) podtrzymujące posadzkę (suspensura)
były co najmniej jeden raz naprawiane. W wyniku wykopalisk stwierdzono, że
ceglane płyty przykrywające piwnicę zostały w części wschodniej całkowicie usunięte,
a w części południowej zachowały się miejscami in situ.
Największa koncentracja naczyń i ich fragmentów wystąpiła na powierzchni
ok. 4 m2 w środkowej części piwnicy wschodniej (fig. 2, 3). Pojedyncze odłamki
znaleziono również w południowo-wschodnim narożniku piwnicy, na posadzce nie
ogrzewanej części pomieszczenia Bw oraz w bazylice u wejścia do pomieszcze-
nia Bw.
Zdecydowana większość naczyń pochodzi z piwnicy hypokaustycznej pomiesz-
czenia Bw, a zatem szczególnego znaczenia nabiera stratygrafia jej wypełniska
(fig. 4). Dolna warstwa, miąższości ok. 10 cm, składała się z przekładek spaleniz-
ny i żółtego lessu. Do jej powstania doszło prawdopodobnie w ostatnim okresie
funkcjonowania systemu ogrzewczego, kiedy nie dbano już tak bardzo o jego
sprawność. Przez otwór w praefurnium, od strony położonego wyżej terenu na
południe od komendantury, napływał do piwnicy less. Wyżej zalegała warstwa gruzu
miąższości ok. 30-40 cm. Składały się na nią pozostałości różowej wyprawy ścian