DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.17217#0099
Krakauer Retabelkunst um 1 460—1 470 im Kontext hófischer Reprasentation
mit den weiteren, der Werkstatt zugeschriebenen Skulpturen diese These, so mit den drei Figuren aus Muszyna
oder insbesondere auch der Figur des hl. Agidius vom einstigen Hochaltar in Bartfeld (Bardejov/ Bartfa) 43.
Auch die Ausfiihrung des Goldgrundes der Tafelbilder deutet auf eine zeitliche Nahe sowie eine gewisse
Werkstattkontinuitat. Fur die in Pastigliatechnik ausgefiihrten Rankenornamente auf den Bildern der Feiertagsseite
diirften dieselben Vorlagenblatter verwendet worden sein, wie fur die Omamente auf den Bildern des Trinitatstripty-
chons. Die Tafelbilder selbst lassen jedoch einen Paradigmenwechsel respektive eine stilistische Neuorientierung
in den Stiftungen des Konigspaares erkennen. In ihnen wird nun die niederlandische Kunst der Generation Rogiers
van der Weyden und Diric Bouts zum MaRstab 44. Eine wesentliche Vermittlerrolle durfte dabei, wie es in der For-
schung bereits mehrfach konstatiert wurde, neben den Stichen des Meisters E.S. vor allem Nurnberg, d.h. Hans
Pleydenwurff, gespielt haben 45.
Wir wissen wenig iiber die ausfiihrenden Meister dieser Retabel. Weder der Maler des Schmerzensmutterre-
tabels noch das Haupt der Schnitzerwerkstatt konnte bislang identifiziert werden - lediglich die Maler des Trinitats-
retabels durften mit einiger Sicherheit zu bestimmen sein 46. Der Blick auf die koniglichen Stiftungsaktivitaten nach
1454 vermag jedoch helfen, wie in diesem Beitrag angedeutet werden sollte, die konkreten Bedingungen fur die
Kunstproduktion in Krakau um 1460-1470 verstehen zu lernen.
Krakowskie nastawy ołtarzowe z lat 1460—1470 w kontekscie reprezentacji
dworskiej. Uwagi na temat wystroju zachodnich kaplic katedry krakowskiej
Wznosząc kaplicę Świętokrzyską jako jedną z pierwszych znaczących fundacji królewskiej pary Kazimierza Ja-
giellończyka i Elżbiety Rakuszanki, władcy kontynuują podjętą przez Wtadysława II Jagiefłę i Zofię Holszańską ideę
grobowca dynastii Jagiellonów - w formie pary kaplic wzniesionych demonstracyjnie przed zachodnią elewacją
krakowskiej katedry. Współzależność kaplicy Świętokrzyskiej i starszej kaplicy Świętej Trójcy zostata wizualnie
podkreślona nie tylko poprzez ujednolicenie architektonicznego systemu dekoracyjnego i wystrój malarski wnę-
trza, lecz także poprzez równoczesne wyposażenie obydwu kaplic, które powstawało od połowy sześćdziesiątych
lat wieku XV. W tym kontekście należy wymienić tryptyk Świętej Trójcy, figury z Muszyny (relikty retabulum),
które ongiś stanowiły wystrój kaplicy Świętej Trójcy oraz ołtarz Matki Boskiej Bolesnej z kaplicy Świętokrzyskiej.
Przesłanki stylistyczne oraz informacje dotyczące fundacji i wykonania malarskiego wystroju kaplicy zmuszają do
weryfikacji późnego datowania dzieła na lata osiemdziesiąte XV stulecia i określenia czasu jego powstania raczej
w okresie okoto roku 1470.
Zasługująca na szczególną uwagę jest retrospektywna stylistyka retabulum w kaplicy Świętej Trójcy, tj.
w miejscu spoczynku rodziców. Warsztat snycerski wzorował się nie tylko na sztuce dworu ojca Elżbiety Albrechta
II Habsburga, lecz nawiązuje także do niderlandzkich form drugiego ćwierćwiecza. Możliwe, iż w tym przypadku
wzorowano się na pótnocnoniderlandzkich glinianych figurkach. Natomiast miejsce spoczynku Kazimierza Jagiel-
lończyka i Elżbiety Rakuszanki dekorują dzieta o formach nowocześniejszych, tzn. bardziej współczesnych. Twórca
obrazów tablicowych kierował się aktualnymi tendencjami panującymi w sztuce południowoniemieckiej, która
z kolei wzorowała się na sztuce niderlandzkiej pokolenia Rogiera van der Weyden.
43 Zur Bartfelder Skulptur zulelzt Gotika. Dejiny slovenskeho vytvarnśho umenia, [Katalog der Ausstellung in der slowakischen
Nationalgalerie Bratislava], hrsg. von D. Buran, Bratislava 2003, S.706, Kat. Nr. 4.32 (M. Bartlova).
44 Labuda, Die kunstlerischen Beziehungen..., S. 7 ff.
45 M. Walicki, Stiistufen der gotischen Malerei in Polen. Geschichtliche Grundlagen und formale Systematik, „Sprawozdania
z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego" 26, 1933, S. 90 f. Zum Vergleich sei hier insbesondere der Hofer Altar
(Munchen, Bayerische Staatsgemaldesammlungen) angefuhrt.
46 Franzen, op. cit.
97
mit den weiteren, der Werkstatt zugeschriebenen Skulpturen diese These, so mit den drei Figuren aus Muszyna
oder insbesondere auch der Figur des hl. Agidius vom einstigen Hochaltar in Bartfeld (Bardejov/ Bartfa) 43.
Auch die Ausfiihrung des Goldgrundes der Tafelbilder deutet auf eine zeitliche Nahe sowie eine gewisse
Werkstattkontinuitat. Fur die in Pastigliatechnik ausgefiihrten Rankenornamente auf den Bildern der Feiertagsseite
diirften dieselben Vorlagenblatter verwendet worden sein, wie fur die Omamente auf den Bildern des Trinitatstripty-
chons. Die Tafelbilder selbst lassen jedoch einen Paradigmenwechsel respektive eine stilistische Neuorientierung
in den Stiftungen des Konigspaares erkennen. In ihnen wird nun die niederlandische Kunst der Generation Rogiers
van der Weyden und Diric Bouts zum MaRstab 44. Eine wesentliche Vermittlerrolle durfte dabei, wie es in der For-
schung bereits mehrfach konstatiert wurde, neben den Stichen des Meisters E.S. vor allem Nurnberg, d.h. Hans
Pleydenwurff, gespielt haben 45.
Wir wissen wenig iiber die ausfiihrenden Meister dieser Retabel. Weder der Maler des Schmerzensmutterre-
tabels noch das Haupt der Schnitzerwerkstatt konnte bislang identifiziert werden - lediglich die Maler des Trinitats-
retabels durften mit einiger Sicherheit zu bestimmen sein 46. Der Blick auf die koniglichen Stiftungsaktivitaten nach
1454 vermag jedoch helfen, wie in diesem Beitrag angedeutet werden sollte, die konkreten Bedingungen fur die
Kunstproduktion in Krakau um 1460-1470 verstehen zu lernen.
Krakowskie nastawy ołtarzowe z lat 1460—1470 w kontekscie reprezentacji
dworskiej. Uwagi na temat wystroju zachodnich kaplic katedry krakowskiej
Wznosząc kaplicę Świętokrzyską jako jedną z pierwszych znaczących fundacji królewskiej pary Kazimierza Ja-
giellończyka i Elżbiety Rakuszanki, władcy kontynuują podjętą przez Wtadysława II Jagiefłę i Zofię Holszańską ideę
grobowca dynastii Jagiellonów - w formie pary kaplic wzniesionych demonstracyjnie przed zachodnią elewacją
krakowskiej katedry. Współzależność kaplicy Świętokrzyskiej i starszej kaplicy Świętej Trójcy zostata wizualnie
podkreślona nie tylko poprzez ujednolicenie architektonicznego systemu dekoracyjnego i wystrój malarski wnę-
trza, lecz także poprzez równoczesne wyposażenie obydwu kaplic, które powstawało od połowy sześćdziesiątych
lat wieku XV. W tym kontekście należy wymienić tryptyk Świętej Trójcy, figury z Muszyny (relikty retabulum),
które ongiś stanowiły wystrój kaplicy Świętej Trójcy oraz ołtarz Matki Boskiej Bolesnej z kaplicy Świętokrzyskiej.
Przesłanki stylistyczne oraz informacje dotyczące fundacji i wykonania malarskiego wystroju kaplicy zmuszają do
weryfikacji późnego datowania dzieła na lata osiemdziesiąte XV stulecia i określenia czasu jego powstania raczej
w okresie okoto roku 1470.
Zasługująca na szczególną uwagę jest retrospektywna stylistyka retabulum w kaplicy Świętej Trójcy, tj.
w miejscu spoczynku rodziców. Warsztat snycerski wzorował się nie tylko na sztuce dworu ojca Elżbiety Albrechta
II Habsburga, lecz nawiązuje także do niderlandzkich form drugiego ćwierćwiecza. Możliwe, iż w tym przypadku
wzorowano się na pótnocnoniderlandzkich glinianych figurkach. Natomiast miejsce spoczynku Kazimierza Jagiel-
lończyka i Elżbiety Rakuszanki dekorują dzieta o formach nowocześniejszych, tzn. bardziej współczesnych. Twórca
obrazów tablicowych kierował się aktualnymi tendencjami panującymi w sztuce południowoniemieckiej, która
z kolei wzorowała się na sztuce niderlandzkiej pokolenia Rogiera van der Weyden.
43 Zur Bartfelder Skulptur zulelzt Gotika. Dejiny slovenskeho vytvarnśho umenia, [Katalog der Ausstellung in der slowakischen
Nationalgalerie Bratislava], hrsg. von D. Buran, Bratislava 2003, S.706, Kat. Nr. 4.32 (M. Bartlova).
44 Labuda, Die kunstlerischen Beziehungen..., S. 7 ff.
45 M. Walicki, Stiistufen der gotischen Malerei in Polen. Geschichtliche Grundlagen und formale Systematik, „Sprawozdania
z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego" 26, 1933, S. 90 f. Zum Vergleich sei hier insbesondere der Hofer Altar
(Munchen, Bayerische Staatsgemaldesammlungen) angefuhrt.
46 Franzen, op. cit.
97