DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.52619#0134
Tak więc swą wizję epoki staropolskiej Piotr Michałowski
realizował za pomocą odwiecznych, uniwersalnych sche-
matów ikonografii heroicznej. Stwierdzenie to warto z kolei
skonfrontować z jego sposobami odtwarzania dziejów współ-
czesnych, również obfitujących w wydarzenia bohaterskie,
od napoleońskiej epopei, która tak silnie naznaczyła dzieciń-
stwo i wczesną młodość artysty, po listopadową insurekcję,
stanowiącą tej młodości ostateczne zamknięcie. Już pobieżny
przegląd twórczości Michałowskiego pozwala na stwier-
dzenie, że w. XIX posiadał dla niego tylko jednego
prawdziwego bohatera — Napoleona. Tylko w jego powra-
cającej niemal obsesyjnie sylwetce na wspinającym się do
skoku siwym rumaku został w pełni raz jeszcze zastosowany
omówiony wyżej tradycyjny stereotyp bohatera. Wizja
Napoleona jest przy tym u Michałowskiego bardzo określo-
na. Spośród kilku typowych sposobów przedstawienia jego
postaci60 artysta zdecydowanie wybrał jeden: legendę żo-
łnierską. Całkowicie odrzucił tradycję ikonografii oficjalnej,
nie przemówiła też do niego legenda mesjanistyczna, co
różniło go od większości romantyków polskich z Mickiewi-
czem, Słowackim, Krasińskim i Norwidem na czele.
Dla Michałowskiego wielkość Napoleona jest wielkością
żołnierza, zwycięskiego wodza, przy czym nacisk położony
został na jeden z najistotniejszych aspektów legendy żo-
łnierskiej, jej demokratyzm. Napoleon Michałowskiego nigdy
nie nosi stroju dworskiego, nie otacza go wspaniała świta
marszałków i królów, których sam stworzył. Sławny szary
surdut i równie skromny frak pułku strzelców konnych
gwardii zostały podniesione do roli symbolów dążenia do
najwyższych ideałów nowego urządzenia świata, bez zwra-
cania uwagi na zewnętrzny, przemijający splendor. Jedyni
towarzysze cesarza, pojawiający się u jego boku, to prości
żołnierze, prężący się przed nim na baczność lub pozdra-
wiający go z religijnym uniesieniem. W ten sposób, obok
wznoszącego się ponad epokę herosa, w malowanych dzie-
132
realizował za pomocą odwiecznych, uniwersalnych sche-
matów ikonografii heroicznej. Stwierdzenie to warto z kolei
skonfrontować z jego sposobami odtwarzania dziejów współ-
czesnych, również obfitujących w wydarzenia bohaterskie,
od napoleońskiej epopei, która tak silnie naznaczyła dzieciń-
stwo i wczesną młodość artysty, po listopadową insurekcję,
stanowiącą tej młodości ostateczne zamknięcie. Już pobieżny
przegląd twórczości Michałowskiego pozwala na stwier-
dzenie, że w. XIX posiadał dla niego tylko jednego
prawdziwego bohatera — Napoleona. Tylko w jego powra-
cającej niemal obsesyjnie sylwetce na wspinającym się do
skoku siwym rumaku został w pełni raz jeszcze zastosowany
omówiony wyżej tradycyjny stereotyp bohatera. Wizja
Napoleona jest przy tym u Michałowskiego bardzo określo-
na. Spośród kilku typowych sposobów przedstawienia jego
postaci60 artysta zdecydowanie wybrał jeden: legendę żo-
łnierską. Całkowicie odrzucił tradycję ikonografii oficjalnej,
nie przemówiła też do niego legenda mesjanistyczna, co
różniło go od większości romantyków polskich z Mickiewi-
czem, Słowackim, Krasińskim i Norwidem na czele.
Dla Michałowskiego wielkość Napoleona jest wielkością
żołnierza, zwycięskiego wodza, przy czym nacisk położony
został na jeden z najistotniejszych aspektów legendy żo-
łnierskiej, jej demokratyzm. Napoleon Michałowskiego nigdy
nie nosi stroju dworskiego, nie otacza go wspaniała świta
marszałków i królów, których sam stworzył. Sławny szary
surdut i równie skromny frak pułku strzelców konnych
gwardii zostały podniesione do roli symbolów dążenia do
najwyższych ideałów nowego urządzenia świata, bez zwra-
cania uwagi na zewnętrzny, przemijający splendor. Jedyni
towarzysze cesarza, pojawiający się u jego boku, to prości
żołnierze, prężący się przed nim na baczność lub pozdra-
wiający go z religijnym uniesieniem. W ten sposób, obok
wznoszącego się ponad epokę herosa, w malowanych dzie-
132