DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Studia nad architekturą wczesnopiastowską
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26757#0007
Marii i Bożysławowi Kurowskim
poświęcam
PRZEDMOWA
Polska literatura o sztuce rozwijającej się na naszych ziemiach w okresie
wczesnego średniowiecza posługuje się z zasady terminami stylowymi: sztuka
przedromańska (966—1038), sztuka wczesnoromańska (1038—1138), sztuka
romańska (1138—pol. w. XIII). Ten utarty schemat nazewnictwa i periody-
zacji zakwestionował ostatnio Lech Kalinowski, który wykazał dualizm inspi-
racji artystycznych w sztuce polskiej od połowy w. X do r. 1138. Polegal on
na czerpaniu z dwu tradycji, młodszej karolińsko-ottońskiej sztuki państwo-
wej, będącej stylowo przeciwieństwem sztuki romańskiej, i starszej, wywo-
dzącej się z doświadczeń poantycznych, tzw. pierwszej sztuki romańskiej
kształtującej się na obszarze Europy południowej. W konsekwencji L. Kalino-
wski, w miejsce terminów dotychczasowych dla okresu 966—1138, zapropo-
nował nazwę sztuka wczesnopiastowska, gdyż stylowo złożyły się na nią
dwa odmienne nurty, a powstała ona i służyła potrzebom przede wszystkim
dynastii piastowskiej.
Przedstawione poniżej Studia nad architekturą wczesnopiastowską, będące
kontynuacją dotychczasowych badaii autorki nad zabytkami tego właśnie
okresu, ukazują na materiale szczegółowym pełną zasadność i przydatność
nowego terminu. Część pierwsza jest powrotem — po 20 latach — do proble-
matyki rotundy Panny Marii na Wawelu. Niezwykle ważne odkrycia dokonane
w ostatnich czasach, wymagały analizy i interpretacji, która nie dezaktualizując
tez autorki opublikowanych w r. 1968, uzupełnia i pogłębia w bardzo istotny
sposób naszą wiedzę o tym zabytku. Część druga omawia wybrany motyw
architektoniczny empory zachodniej występującej unikatowo w rotundalnych
kaplicach pierwszych Piastów. Temat ten wyniknął również z ostatnich od-
kryć archeologicznych. W części trzeciej naświetlony został problem, nie-
5
poświęcam
PRZEDMOWA
Polska literatura o sztuce rozwijającej się na naszych ziemiach w okresie
wczesnego średniowiecza posługuje się z zasady terminami stylowymi: sztuka
przedromańska (966—1038), sztuka wczesnoromańska (1038—1138), sztuka
romańska (1138—pol. w. XIII). Ten utarty schemat nazewnictwa i periody-
zacji zakwestionował ostatnio Lech Kalinowski, który wykazał dualizm inspi-
racji artystycznych w sztuce polskiej od połowy w. X do r. 1138. Polegal on
na czerpaniu z dwu tradycji, młodszej karolińsko-ottońskiej sztuki państwo-
wej, będącej stylowo przeciwieństwem sztuki romańskiej, i starszej, wywo-
dzącej się z doświadczeń poantycznych, tzw. pierwszej sztuki romańskiej
kształtującej się na obszarze Europy południowej. W konsekwencji L. Kalino-
wski, w miejsce terminów dotychczasowych dla okresu 966—1138, zapropo-
nował nazwę sztuka wczesnopiastowska, gdyż stylowo złożyły się na nią
dwa odmienne nurty, a powstała ona i służyła potrzebom przede wszystkim
dynastii piastowskiej.
Przedstawione poniżej Studia nad architekturą wczesnopiastowską, będące
kontynuacją dotychczasowych badaii autorki nad zabytkami tego właśnie
okresu, ukazują na materiale szczegółowym pełną zasadność i przydatność
nowego terminu. Część pierwsza jest powrotem — po 20 latach — do proble-
matyki rotundy Panny Marii na Wawelu. Niezwykle ważne odkrycia dokonane
w ostatnich czasach, wymagały analizy i interpretacji, która nie dezaktualizując
tez autorki opublikowanych w r. 1968, uzupełnia i pogłębia w bardzo istotny
sposób naszą wiedzę o tym zabytku. Część druga omawia wybrany motyw
architektoniczny empory zachodniej występującej unikatowo w rotundalnych
kaplicach pierwszych Piastów. Temat ten wyniknął również z ostatnich od-
kryć archeologicznych. W części trzeciej naświetlony został problem, nie-
5