DOI article:
Skibiński, Franciszek: Kilka uwag o Hansie Strakowskim, Simonie Herle i architekurze gdańskiej przełomu XVI i XVII w.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0131
uzyskanie przez niego statusu mistrza w mieście nad Motławą8. Stwierdza się
tam, iż pochodził on z Prabut (Riesenburg), a więc w odróżnieniu od wielu jego
kolegów, imigrantów z odległych krajów - głównie Niderlandów, ale też z róż-
nych części Cesarstwa - z okolicy niezbyt odległej od Gdańska, położonej w Pru-
sach Książęcych. Co więcej, w tym samym dokumencie określony on został jako
mistrz z Malborka, co wskazuje na drogę zawodową, jaką przebył, zanim został
członkiem gdańskiego cechu. W dokumentach tej ostatniej korporacji zachował
się również list z 1597 r., wystosowany przez cech malborski i dotyczący wąt-
pliwości związanych z działalnością Strakowskiego9. Strakowski najprawdopo-
dobniej przybył więc do Gdańska już jako wykształcony budowniczy, co każe
zakwestionować opinię Stankiewicza, według którego rozpoczynał on swoją
karierę zawodową jako uczeń i czeladnik któregoś z tamtejszych mistrzów10.
Wedle obowiązującej do niedawna tezy na początku swej kariery Strakow-
ski miał być związany z pochodzącym z Mechelen budowniczym Anthonisem
van Obberghenem. Pracując i żyjąc w Gdańsku, obydwaj mistrzowie z pew-
nością nie byli sobie obcy. Łączyć ich musiały zarówno kontakty zawodowe, jak
i prywatne; te drugie zostały potwierdzone, gdyż żona Brabantczyka, Sara, była
matką chrzestną syna Hansa Strakowskiego, Izajasza (Esaiasa)11. Charakter
zawodowych kontaktów pomiędzy nimi jest jednak w świetle znanych przeka-
zów źródłowych trudny do uchwycenia, a powtarzana często teza o zależności
Strakowskiego od Obberghena na obecnym etapie badań musi zostać uznana
za idącą zbyt daleko12. W świetle dzisiejszej wiedzy nie da się potwierdzić ani
udziału Obberghena w przebudowie ratusza Starego Miasta oraz w budowie
Wielkiej Zbrojowni13, ani też tezy mówiącej o tym, iż prace te odegrały kluczo-
wą rolę w zawodowym rozwoju samego Strakowskiego.
Wkrótce po przybyciu do Gdańska Hans Strakowski został członkiem
władz wspomnianego cechu. Dwukrotnie, wiatach 1596-1597 i 1600-160114,
a więc w początkowym okresie swej działalności nad Motławą, pełnił on w tej
korporacji funkcję starszego. Bardzo interesujące okazują się wyniki analizy
akt cechu, pozwalające na określenie wielkości warsztatu prowadzonego
Kilka uwag
o Hansie
Strakow-
skim, Simonie
Herle...
8 Archiwum Państwowe w Gdańsku (dalej APG), Cechy gdańskie, sygn. 300, C/2058,
s. 94. Dokument ten znany był Cunyemu, który jednak nie wspomina o pochodzeniu mistrza;
por. Cuny, Danzigs Kunst..., s. 50, za nim Stankiewicz, Strakowscy..., s. 20.
9 APG, Cechy gdańskie, sygn. 300, C/2086, s. 97-98.
10 Stankiewicz, Strakowscy..., s. 16.
11 APG, Gdańskie Kościoły ewangelickie, sygn. 354/311, s. 151v. Chrzest odbył się wkościele
Mariackim 7 grudnia 1603 r.; por. też Stankiewicz, Strakowscy..., s. 63.
12 Podobnie Bartetzky, Das Grofie Zeughaus...; idem, Anthonis van Obberghen oraz idem,
Antonis van Obbergen and the Great Arsenał... Za „ucznia” Obberghena uważa się czasem
nie tylko Strakowskiego, ale nawet Abrahama van den Blocke, zob. Zarębska, Przebudowa
Gdańska... s. 95.
13 O tym zwłaszcza Bartetzky, Antonis van Obbergen and the Great Arsenał...
14 APG, Cechy gdańskie, sygn. 300, C/2058, s. 156 i 222; por. też Stankiewicz, Strakowscy...,
s. 24 i Dybaś, Strakowski..., s. 176. Dwukrotnie (wiatach 1595-1596 i 1599-1600) pełni! on też
funkcję kompana starszego cechu.
125
tam, iż pochodził on z Prabut (Riesenburg), a więc w odróżnieniu od wielu jego
kolegów, imigrantów z odległych krajów - głównie Niderlandów, ale też z róż-
nych części Cesarstwa - z okolicy niezbyt odległej od Gdańska, położonej w Pru-
sach Książęcych. Co więcej, w tym samym dokumencie określony on został jako
mistrz z Malborka, co wskazuje na drogę zawodową, jaką przebył, zanim został
członkiem gdańskiego cechu. W dokumentach tej ostatniej korporacji zachował
się również list z 1597 r., wystosowany przez cech malborski i dotyczący wąt-
pliwości związanych z działalnością Strakowskiego9. Strakowski najprawdopo-
dobniej przybył więc do Gdańska już jako wykształcony budowniczy, co każe
zakwestionować opinię Stankiewicza, według którego rozpoczynał on swoją
karierę zawodową jako uczeń i czeladnik któregoś z tamtejszych mistrzów10.
Wedle obowiązującej do niedawna tezy na początku swej kariery Strakow-
ski miał być związany z pochodzącym z Mechelen budowniczym Anthonisem
van Obberghenem. Pracując i żyjąc w Gdańsku, obydwaj mistrzowie z pew-
nością nie byli sobie obcy. Łączyć ich musiały zarówno kontakty zawodowe, jak
i prywatne; te drugie zostały potwierdzone, gdyż żona Brabantczyka, Sara, była
matką chrzestną syna Hansa Strakowskiego, Izajasza (Esaiasa)11. Charakter
zawodowych kontaktów pomiędzy nimi jest jednak w świetle znanych przeka-
zów źródłowych trudny do uchwycenia, a powtarzana często teza o zależności
Strakowskiego od Obberghena na obecnym etapie badań musi zostać uznana
za idącą zbyt daleko12. W świetle dzisiejszej wiedzy nie da się potwierdzić ani
udziału Obberghena w przebudowie ratusza Starego Miasta oraz w budowie
Wielkiej Zbrojowni13, ani też tezy mówiącej o tym, iż prace te odegrały kluczo-
wą rolę w zawodowym rozwoju samego Strakowskiego.
Wkrótce po przybyciu do Gdańska Hans Strakowski został członkiem
władz wspomnianego cechu. Dwukrotnie, wiatach 1596-1597 i 1600-160114,
a więc w początkowym okresie swej działalności nad Motławą, pełnił on w tej
korporacji funkcję starszego. Bardzo interesujące okazują się wyniki analizy
akt cechu, pozwalające na określenie wielkości warsztatu prowadzonego
Kilka uwag
o Hansie
Strakow-
skim, Simonie
Herle...
8 Archiwum Państwowe w Gdańsku (dalej APG), Cechy gdańskie, sygn. 300, C/2058,
s. 94. Dokument ten znany był Cunyemu, który jednak nie wspomina o pochodzeniu mistrza;
por. Cuny, Danzigs Kunst..., s. 50, za nim Stankiewicz, Strakowscy..., s. 20.
9 APG, Cechy gdańskie, sygn. 300, C/2086, s. 97-98.
10 Stankiewicz, Strakowscy..., s. 16.
11 APG, Gdańskie Kościoły ewangelickie, sygn. 354/311, s. 151v. Chrzest odbył się wkościele
Mariackim 7 grudnia 1603 r.; por. też Stankiewicz, Strakowscy..., s. 63.
12 Podobnie Bartetzky, Das Grofie Zeughaus...; idem, Anthonis van Obberghen oraz idem,
Antonis van Obbergen and the Great Arsenał... Za „ucznia” Obberghena uważa się czasem
nie tylko Strakowskiego, ale nawet Abrahama van den Blocke, zob. Zarębska, Przebudowa
Gdańska... s. 95.
13 O tym zwłaszcza Bartetzky, Antonis van Obbergen and the Great Arsenał...
14 APG, Cechy gdańskie, sygn. 300, C/2058, s. 156 i 222; por. też Stankiewicz, Strakowscy...,
s. 24 i Dybaś, Strakowski..., s. 176. Dwukrotnie (wiatach 1595-1596 i 1599-1600) pełni! on też
funkcję kompana starszego cechu.
125