DOI Artikel:
Michalak, Michał: Przedstawienia przyłbic z drugiej połowy XIV i pierwszej ćwierci XV stulecia w ikonografii z terenów państwa krzyżackiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0017
Michał zobrazowano zwiastowanie i narodziny Chrystusa, z prawej zaśnięcie i korona-
Michalak cję Marii37. W głównej scenie ukrzyżowania przyłbice z podniesionymi zasło-
nami typu „psi pysk" noszą dwaj konni: jeden po lewej stronie krzyża, a drugi
po prawej. Dzwony hełmów są pochylone do tyłu i ostro zakończone. Zasłony
zaś wydłużone, o ostrych zarysach, mają po dwie trumienne w swym kształ-
cie wizury (przedstawienie z profilu), które umocowano na zaczepach skro-
niowych. Pośród źródeł ikonograficznych można znaleźć hełmy z zasłonami
bardzo podobnymi do okazów przedstawionych we fromborskim retabulum.
Interesujące są zwłaszcza przyłbice ukazane w południowoniemieckim rękopisie
z ok. 1390-1400 r. Historia belli Troiani soluto sermone scripta (Cod. 2915), prze-
chowywanym w Österreichische Nationalbibliothek (fol. 65v, 67r, 56v; il. 9)38.
Jako analogie spośród zabytków można wskazać basinety z następujących kolek-
cji: Kunsthistorisches Museum we Wiedniu (ref_arm 1600; il. 10), zbiory Jewgie-
nija Gredunowa (basinet z okolic Kaniowa na Ukrainie, który jednak nie został
jeszcze metalograficznie przebadany, więc nie można potwierdzić jego średnio-
wiecznego pochodzenia), Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (ref_arm
1567; il. 11); zamku Kreuzenstein w miejscowości Leobendorf (ref_arm 4378)39.
II. 9. Południowoniemiecki rękopis Historia belli Troiani soluto sermone scripta
(Cod. 2915, fol. 56v), ok. 1390-1400, Österreichische Nationalbibliothek, repr. za:
domena publiczna
Ponadto omawiane tu wizerunki hełmów z zasłonami można znaleźć na
relikwiarzu z Kwidzyna, niestety zaginionym pod koniec drugiej wojny świa-
towej. Relikwiarz, ufundowany przez biskupa pomezańskiego Jana Möncha
37 Ibidem, s. 86.
38 Manuscript Miniatures, http://manuscriptminiatures.com/4750/11301/ [dostęp: 27.02.2024].
39 Boer-Bront, The Complete Catalogue...,s. 206, 200, 202; Goll, Iron documents... ref._arm
1600 (HJRK, nr A 24), ref_arm 1567 (nr 11), ref_arm 4378.
16
Michalak cję Marii37. W głównej scenie ukrzyżowania przyłbice z podniesionymi zasło-
nami typu „psi pysk" noszą dwaj konni: jeden po lewej stronie krzyża, a drugi
po prawej. Dzwony hełmów są pochylone do tyłu i ostro zakończone. Zasłony
zaś wydłużone, o ostrych zarysach, mają po dwie trumienne w swym kształ-
cie wizury (przedstawienie z profilu), które umocowano na zaczepach skro-
niowych. Pośród źródeł ikonograficznych można znaleźć hełmy z zasłonami
bardzo podobnymi do okazów przedstawionych we fromborskim retabulum.
Interesujące są zwłaszcza przyłbice ukazane w południowoniemieckim rękopisie
z ok. 1390-1400 r. Historia belli Troiani soluto sermone scripta (Cod. 2915), prze-
chowywanym w Österreichische Nationalbibliothek (fol. 65v, 67r, 56v; il. 9)38.
Jako analogie spośród zabytków można wskazać basinety z następujących kolek-
cji: Kunsthistorisches Museum we Wiedniu (ref_arm 1600; il. 10), zbiory Jewgie-
nija Gredunowa (basinet z okolic Kaniowa na Ukrainie, który jednak nie został
jeszcze metalograficznie przebadany, więc nie można potwierdzić jego średnio-
wiecznego pochodzenia), Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (ref_arm
1567; il. 11); zamku Kreuzenstein w miejscowości Leobendorf (ref_arm 4378)39.
II. 9. Południowoniemiecki rękopis Historia belli Troiani soluto sermone scripta
(Cod. 2915, fol. 56v), ok. 1390-1400, Österreichische Nationalbibliothek, repr. za:
domena publiczna
Ponadto omawiane tu wizerunki hełmów z zasłonami można znaleźć na
relikwiarzu z Kwidzyna, niestety zaginionym pod koniec drugiej wojny świa-
towej. Relikwiarz, ufundowany przez biskupa pomezańskiego Jana Möncha
37 Ibidem, s. 86.
38 Manuscript Miniatures, http://manuscriptminiatures.com/4750/11301/ [dostęp: 27.02.2024].
39 Boer-Bront, The Complete Catalogue...,s. 206, 200, 202; Goll, Iron documents... ref._arm
1600 (HJRK, nr A 24), ref_arm 1567 (nr 11), ref_arm 4378.
16