DOI article:
Perkowska, Krystyna: Dom Meblowy w Gdańsku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0193
Krystyna Perkowska
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański
ORCID: 0009-0006-1417-5321
Dom Meblowy w Gdańsku*
https://doi.org/l0.2688l/porta.2023.22.10
Słowa kluczowe: Dom Meblowy w Gdańsku, pawilon, pawilon LOT-u, architektura, archi-
tektura gdańska, architektura odwilżowa
Keywords: Furniture Showroom in Gdańsk, pavilion, LOT pavilion, architecture, Gdańsk
architecture, thaw architecture
Podczas dyskusji nad powojenną odbudową Gdańska ujawniły się sprzeczne
stanowiska w kwestii zachowania istniejących oraz rekonstrukcji zniszczonych
zabytków w obrębie Starego i Głównego Miasta. Późna zabudowa miasta w stylu
historyzującym, zwłaszcza ta pochodząca z epoki wilhelmińskiej, nie była uważana
za zabytkową ani atrakcyjną estetycznie. Opinię taką wyrażali zresztą już gdańscy
architekci w międzywojniu, w tym główny miejski konserwator zabytków Otto
Kloeppel. Ponadto w latach powojennych architektura z tego okresu budziła nie-
pożądane skojarzenia z panowaniem pruskim na terenie miasta w czasach rozbio-
rów1. Ostatecznie środowiska architektoniczne i konserwatorskie - nie bez udziału
czynników politycznych - zadecydowały, że Gdańsk powinien zostać odbudowany
na podstawie zachowanej dokumentacji w jego zabytkowych częściach z uwzględ-
nieniem nowoczesnych potrzeb i uwarunkowań (np. ekonomicznych). Duży wpływ
na podjęcie takiej decyzji miał generalny konserwator RP Jan Zachwatowicz, który
w swoim referacie wygłoszonym w 1947 r. w Gdańsku wspierał to stanowisko.
Istotną rolę odegrało też otoczenie w tym samym roku obszaru Głównego Miasta
i Wyspy Spichrzów ochroną konserwatorską2. Architekci, konserwatorzy i histo-
rycy sztuki nie byli jednak zgodni odnośnie do stopnia ingerencji w historyczne
wzorce. Jedni twierdzili, że należy tworzyć na podstawie historycznej zabudowy
* Artykuł powstał na podstawie pracy licencjackiej Dom Meblowy i Cristal w Gdańsku:
architektura dwóch pawilonów handlowo-usługowych z czasów tzw. odwilży w Polsce, opracowa-
nej pod kierunkiem prof. Rafała Makały w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego,
obronionej w 2023 r.
1 Rafał Borowski, Dlaczego nie odbudowano kamienic przy Targu Węglowym?, Trojmiasto.pl,
6.04.2021, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Dlaczego-nie-odbudowano-kamienic-przy-
-Targu-Weglowym-nl54790.html [dostęp: 21.06.2023].
2 Na ten temat zob.: Jacek Friedrich, Dyskusja nad odbudową Gdańska [w:] idem, Odbudowa
Głównego Miasta w Gdańsku w latach 1945-1960, Gdańsk 2015, s. 82-111.
192
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański
ORCID: 0009-0006-1417-5321
Dom Meblowy w Gdańsku*
https://doi.org/l0.2688l/porta.2023.22.10
Słowa kluczowe: Dom Meblowy w Gdańsku, pawilon, pawilon LOT-u, architektura, archi-
tektura gdańska, architektura odwilżowa
Keywords: Furniture Showroom in Gdańsk, pavilion, LOT pavilion, architecture, Gdańsk
architecture, thaw architecture
Podczas dyskusji nad powojenną odbudową Gdańska ujawniły się sprzeczne
stanowiska w kwestii zachowania istniejących oraz rekonstrukcji zniszczonych
zabytków w obrębie Starego i Głównego Miasta. Późna zabudowa miasta w stylu
historyzującym, zwłaszcza ta pochodząca z epoki wilhelmińskiej, nie była uważana
za zabytkową ani atrakcyjną estetycznie. Opinię taką wyrażali zresztą już gdańscy
architekci w międzywojniu, w tym główny miejski konserwator zabytków Otto
Kloeppel. Ponadto w latach powojennych architektura z tego okresu budziła nie-
pożądane skojarzenia z panowaniem pruskim na terenie miasta w czasach rozbio-
rów1. Ostatecznie środowiska architektoniczne i konserwatorskie - nie bez udziału
czynników politycznych - zadecydowały, że Gdańsk powinien zostać odbudowany
na podstawie zachowanej dokumentacji w jego zabytkowych częściach z uwzględ-
nieniem nowoczesnych potrzeb i uwarunkowań (np. ekonomicznych). Duży wpływ
na podjęcie takiej decyzji miał generalny konserwator RP Jan Zachwatowicz, który
w swoim referacie wygłoszonym w 1947 r. w Gdańsku wspierał to stanowisko.
Istotną rolę odegrało też otoczenie w tym samym roku obszaru Głównego Miasta
i Wyspy Spichrzów ochroną konserwatorską2. Architekci, konserwatorzy i histo-
rycy sztuki nie byli jednak zgodni odnośnie do stopnia ingerencji w historyczne
wzorce. Jedni twierdzili, że należy tworzyć na podstawie historycznej zabudowy
* Artykuł powstał na podstawie pracy licencjackiej Dom Meblowy i Cristal w Gdańsku:
architektura dwóch pawilonów handlowo-usługowych z czasów tzw. odwilży w Polsce, opracowa-
nej pod kierunkiem prof. Rafała Makały w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego,
obronionej w 2023 r.
1 Rafał Borowski, Dlaczego nie odbudowano kamienic przy Targu Węglowym?, Trojmiasto.pl,
6.04.2021, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Dlaczego-nie-odbudowano-kamienic-przy-
-Targu-Weglowym-nl54790.html [dostęp: 21.06.2023].
2 Na ten temat zob.: Jacek Friedrich, Dyskusja nad odbudową Gdańska [w:] idem, Odbudowa
Głównego Miasta w Gdańsku w latach 1945-1960, Gdańsk 2015, s. 82-111.
192