DOI Artikel:
Bohdziewicz, Piotr: O dwu kościołach gotyckich św. Jana w Wilnie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29198#0009
ROZPRAWY
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XIII, z. 4 1965
PIOTR BOHDZIEWICZ
O DWU KOŚCIOŁACH GOTYCKICH ŚW. JANA W WILNIE*
Wśród kościołów Wilna kościół św. Jana zajmuje miejsce szczególne,
a to zarówno z racji posiadania przez czas dłuższy tytułu archiprezbi-
terialnego, jak i ze względu na wyjątkowo duże — jak na warunki miej-
scowe — wymiary oraz pewne cechy specjalne, m. in. obejście naokoło
prezbiterium. Ostatnio wymieniony szczegół spowodował nawet w swoim
czasie przypuszczenie J. Kłosa, * że ,,kościół założony być musiał na wiel-
ką skalę, z przeznaczeniem na kościół katedralny" i że to ,,książę Witold,
marzący, jak wiadomo, stale o koronie królewskiej dla siebie, założył
ten kościół z obejściem naw bocznych wokół wielkiego ołtarza, wyma-
ganym przez ceremoniał koronacyjny królów polskich, z myślą o odbyciu
w nim swej własnej koronacji". Badania przeprowadzone przez piszą-
cego podczas ostatniej wojny, w związku z dokonywaniem inwentaryza-
cji pomiarowej tej świątyni, wykazały jednak, że pierwotny kościół był
znacznie mniejszy. Bądź co bądź, jako budowla nieprzeciętna, zasługuje
on na to, by sprawie jego wyglądu pierwotnego poświęcić parę uwag.
l
Jak stwierdza napis na kracie balkonu nad głównym wejściem do
kościoła św. Jana w Wilnie, fundował go w r. 1387 król Władysław Ja-
giełło. 2 Poświęcenia kościoła, pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela
i św. Jana Apostoła, dokonali w dn. 10 stycznia 1427 r. biskupi — ku-
jawski, Michał, i płocki, Stanisław, s Należy jednak raczej zgodzić się
z Kłosem, 4 że ufundowany przez Władysława Jagiełłę w r. 1387 kościół
* Studium niniejsze referowane było po wojnie na jednym z posiedzeń Od-
działu Warszawskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki i przyjęte do druku
w „Biuletynie Historii Sztuki i Kultury", z powodu jednak zmiany nazwy i redakcji
tego czasopisma wówczas nie mogło się ukazać.
1 J. Kłos, Wilno. Przetoodnik krajoznateczr/, wyd. 2, Wilno 1929, s. 149.
2 ,,Fundavit Ladislaus Jagiełło A. D. 1387". Niektórzy jako datę fundacji po-
dają r. 1386 lub, jak np. Kirkor, 1388.
2 W. Zahorski, Przetuodnik po Wilnie, Wilno br., s. 175.
4 J. Kłos, op. cit., s. 62.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XIII, z. 4 1965
PIOTR BOHDZIEWICZ
O DWU KOŚCIOŁACH GOTYCKICH ŚW. JANA W WILNIE*
Wśród kościołów Wilna kościół św. Jana zajmuje miejsce szczególne,
a to zarówno z racji posiadania przez czas dłuższy tytułu archiprezbi-
terialnego, jak i ze względu na wyjątkowo duże — jak na warunki miej-
scowe — wymiary oraz pewne cechy specjalne, m. in. obejście naokoło
prezbiterium. Ostatnio wymieniony szczegół spowodował nawet w swoim
czasie przypuszczenie J. Kłosa, * że ,,kościół założony być musiał na wiel-
ką skalę, z przeznaczeniem na kościół katedralny" i że to ,,książę Witold,
marzący, jak wiadomo, stale o koronie królewskiej dla siebie, założył
ten kościół z obejściem naw bocznych wokół wielkiego ołtarza, wyma-
ganym przez ceremoniał koronacyjny królów polskich, z myślą o odbyciu
w nim swej własnej koronacji". Badania przeprowadzone przez piszą-
cego podczas ostatniej wojny, w związku z dokonywaniem inwentaryza-
cji pomiarowej tej świątyni, wykazały jednak, że pierwotny kościół był
znacznie mniejszy. Bądź co bądź, jako budowla nieprzeciętna, zasługuje
on na to, by sprawie jego wyglądu pierwotnego poświęcić parę uwag.
l
Jak stwierdza napis na kracie balkonu nad głównym wejściem do
kościoła św. Jana w Wilnie, fundował go w r. 1387 król Władysław Ja-
giełło. 2 Poświęcenia kościoła, pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela
i św. Jana Apostoła, dokonali w dn. 10 stycznia 1427 r. biskupi — ku-
jawski, Michał, i płocki, Stanisław, s Należy jednak raczej zgodzić się
z Kłosem, 4 że ufundowany przez Władysława Jagiełłę w r. 1387 kościół
* Studium niniejsze referowane było po wojnie na jednym z posiedzeń Od-
działu Warszawskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki i przyjęte do druku
w „Biuletynie Historii Sztuki i Kultury", z powodu jednak zmiany nazwy i redakcji
tego czasopisma wówczas nie mogło się ukazać.
1 J. Kłos, Wilno. Przetoodnik krajoznateczr/, wyd. 2, Wilno 1929, s. 149.
2 ,,Fundavit Ladislaus Jagiełło A. D. 1387". Niektórzy jako datę fundacji po-
dają r. 1386 lub, jak np. Kirkor, 1388.
2 W. Zahorski, Przetuodnik po Wilnie, Wilno br., s. 175.
4 J. Kłos, op. cit., s. 62.