DOI Artikel:
Michalczuk, Stanisław: Sąd ostateczny Tomasza Muszyńskiego w kościele Dominikanów w Lublinie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29198#0058
46
STANISŁAW MICHALCZUK
krajowych ,,odszczepieńców" — podgolonego szlachcica i dwóch pań,
jednej rozpaczającej, drugiej z frywolnie odkrytym biustem (przy per-
sonifikacji Herezji) 99.
Dzieło Muszyńskiego, uznane za jeden z najwcześniejszych przykła-
dów malarskiej dekoracji monumentalnej w Polsce w duchu pełnego
baroku, bliższe jest wprawdzie manierystycznym malowidłom Vasariego
i Zuccariego w kopule katedry florenckiej niż utworom Pietra da Cor-
tona czy Andrea del Pozzo, stanowi jednak najokazalszy przykład pla-
stycznej, wizualnej interpretacji Sądu ostatecznego na gruncie polskim.
Nie wyszły poza jego wspaniałość późniejsze osiemnastowieczne obrazy
i polichromie, jedynie dzieła ówczesnych mistrzów gdańskich przewyż-
szają go poziomem warsztatu, chociaż nie dorównują ogromowi. Lubel-
ski malarz, zręczny kompilator, posługujący się gotowymi, obcymi wzo-
rami, wykazał niemało maestrii w przeniesieniu dwustrefowej kompo-
zycji obrazu Cousina na powierzchnię owalnej kopuły. Stworzył poli-
chromię śmiałą kompozycyjnie i kolorystycznie, urozmaiconą mnogością
ludzkich typów, równie autentycznych jak atmosfera i wyraz, z jakim
przedstawił ten wielki temat
39 Innowierców i ich przywódców umieszcza w piekle S. Orzelski w jednym ze
swoich makaronów. Zob. M. Pełczyński, Siudia macaro7iica. Stattislato Orzel-
ski %a ile poezji makaromczitej tu Polsce, Poznań 1960, s. 55—56. Zbiór makaronów
Orzelskiego pochodzi z roku 1623.
100 Fresk Muszyńskiego, jak zauważyła J. Eustachiewicz, op. cit., s. 244, powtó-
rzony został nieudolnie w kopule kaplicy zamkowej w Zawieprzycach. Wydaje się,
że dokonał tego Antoni Paszkowski „odmalowujący" fresk lubelski w r. 1768. Nie
ulega wątpliwości, że malarz ów musiał znać nie tylko fresk Muszyńskiego, z któ-
rego przeniósł do Zawieprzyc gotową kompozycję, ale również i rycinę Jodego.
Zaczerpnął bowiem z niej kilka motywów pominiętych przez Muszyńskiego. W ten
sposób powstało dzieło bliższe w szczegółach obrazowi Cousina niż fresk lubelski.
STANISŁAW MICHALCZUK
krajowych ,,odszczepieńców" — podgolonego szlachcica i dwóch pań,
jednej rozpaczającej, drugiej z frywolnie odkrytym biustem (przy per-
sonifikacji Herezji) 99.
Dzieło Muszyńskiego, uznane za jeden z najwcześniejszych przykła-
dów malarskiej dekoracji monumentalnej w Polsce w duchu pełnego
baroku, bliższe jest wprawdzie manierystycznym malowidłom Vasariego
i Zuccariego w kopule katedry florenckiej niż utworom Pietra da Cor-
tona czy Andrea del Pozzo, stanowi jednak najokazalszy przykład pla-
stycznej, wizualnej interpretacji Sądu ostatecznego na gruncie polskim.
Nie wyszły poza jego wspaniałość późniejsze osiemnastowieczne obrazy
i polichromie, jedynie dzieła ówczesnych mistrzów gdańskich przewyż-
szają go poziomem warsztatu, chociaż nie dorównują ogromowi. Lubel-
ski malarz, zręczny kompilator, posługujący się gotowymi, obcymi wzo-
rami, wykazał niemało maestrii w przeniesieniu dwustrefowej kompo-
zycji obrazu Cousina na powierzchnię owalnej kopuły. Stworzył poli-
chromię śmiałą kompozycyjnie i kolorystycznie, urozmaiconą mnogością
ludzkich typów, równie autentycznych jak atmosfera i wyraz, z jakim
przedstawił ten wielki temat
39 Innowierców i ich przywódców umieszcza w piekle S. Orzelski w jednym ze
swoich makaronów. Zob. M. Pełczyński, Siudia macaro7iica. Stattislato Orzel-
ski %a ile poezji makaromczitej tu Polsce, Poznań 1960, s. 55—56. Zbiór makaronów
Orzelskiego pochodzi z roku 1623.
100 Fresk Muszyńskiego, jak zauważyła J. Eustachiewicz, op. cit., s. 244, powtó-
rzony został nieudolnie w kopule kaplicy zamkowej w Zawieprzycach. Wydaje się,
że dokonał tego Antoni Paszkowski „odmalowujący" fresk lubelski w r. 1768. Nie
ulega wątpliwości, że malarz ów musiał znać nie tylko fresk Muszyńskiego, z któ-
rego przeniósł do Zawieprzyc gotową kompozycję, ale również i rycinę Jodego.
Zaczerpnął bowiem z niej kilka motywów pominiętych przez Muszyńskiego. W ten
sposób powstało dzieło bliższe w szczegółach obrazowi Cousina niż fresk lubelski.