DOI Artikel:
Martyniak-Charzyńska, Bożena: Epitafium Doktora Adama z Kasiny Wielkiej w Tarnowskim Muzeum Diecezjalnym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29198#0085
EPITAFIUM DOKTORA ADAMA Z KASINY WIELKIEJ
73
córek i synów fundatorów, umieszczone w centralnym obrazie, są mało
zróżnicowane, o tyle twarz fundatora przejawia więcej charakteru indy-
widualnego.
Dobrowolski stwierdza, że przedstawiona ,,in corpore" rodzina miesz-
czańskich fundatorów jest tu nowością.
Tryptyk z domu Matejki jest jednym z pierwszych dochowanych
przykładów przedstawień wotywnych w polskim malarstwie średnio-
wiecznym. Przedstawienia tego typu zaczynają się rozpowszechniać.
Z r. 1425 pochodzi Epitafium Wierzbięty z Brauic sz. Jest to obraz po-
chodzący z kościoła w Ruszczy. Przedstawia siedzącą po lewej stronie
obrazu Madonnę z Dzieciątkiem, przed którą klęczy mała postać rycerza
Wierzbięty, dziedzica Ruszczy i fundatora kościoła. Prawą stronę obrazu
zajmuje postać św. Grzegorza, prawdopodobnie patrona Wierzbięty ss.
Fundator ma ręce złożone do modlitwy, ubrany jest w zbroję. Pod-
niesiona przyłbica odsłania twarz o wyraźnym profilu. Dookoła obrazu
widnieje napis zawierający datę śmierci i imię rycerza. W obrazie na
uwlagę zasługuje figura donatora, jest to bowiem pierwszy niejako por-
tret człowieka świeckiego w dziele religijnym. Obraz ten ma także wiel-
kie znaczenie, ponieważ jest datowany.
Chronologicznie drugim z rzędu datowanym epitafium jest Epitafium
Jaua 2 Ujazdu z r. 1450, znajdujące się obecnie w Państwowych Zbiorach
Sztuki na Wawelu 34. Przedstawia scenę adoracji Madonny przez ryce-
rza Jana z Ujazdu. Napis na tablicy umieszczonej za rycerzem podaje
jego imię i datę zgonu. Nowością jest tu orientowana w głąb obrazu po-
sadzka (początki perspektywy). Został tu z pewnymi zmianami powtó-
rzony schemat kompozycyjny Epitafium Wierzbięty z tą jednak różnicą,
że w Epitafium Jaua z Ujazdu postać rycerza równa jest co do wielkości
postaci Madonny, co stanowi novum w naszym malarstwie i zbliża to
epitafium do obrazu z Kasiny Wielkiej. Rysy twarzy portretowanego
rycerza sprawiają wrażenie dość indywidualnego ujęcia.
Zbliżona do postaci św. Grzegorza z Epitafium Wierzbięty jest postać
52 „To najdawniejsze spośród datowanych epitafiów polskich sformułowane
jest w idealistycznych tradycjach stylu miękkiego: przed Tronującą Madonną [...]
klęczy niewspółmiernie — lecz zgodnie z ówczesną skalą — mała figura rycerza" —
M. Walicki, Malarstwo polskie. Gotpk, renesans..., s. 293.
55 Imię ,,Wierzbięta" uważa Rastawiecki i Przeździecki za polskie brzmienie
imienia Grzegorz. A. Przeździecki, E. Rastawiecki, Wzorp sztuki śred-
niowiecznej i z epoki Odrodzenia pod koniec w. XVIII w dawnej Polsce, War-
szawa i Paryż 1853—1855, k. 44.
54 Obraz pochodzi z kościoła paraf, w Czchowie, pow. Brzesko. „Obraz zgod-
nie uważany jest za reprezentacyjne dzieło malarstwa tablicowego XV wieku.
Wagę zabytku podnosi wytworność obu postaci oraz nie budząca wątpliwości iden-
tyfikacja portretowanego. Rysy twarzy sprawiają wrażenie indywidualnego ujęcia".
M. Walicki, Malarstwo polskie. Gotpk, renesans..., s. 293.
73
córek i synów fundatorów, umieszczone w centralnym obrazie, są mało
zróżnicowane, o tyle twarz fundatora przejawia więcej charakteru indy-
widualnego.
Dobrowolski stwierdza, że przedstawiona ,,in corpore" rodzina miesz-
czańskich fundatorów jest tu nowością.
Tryptyk z domu Matejki jest jednym z pierwszych dochowanych
przykładów przedstawień wotywnych w polskim malarstwie średnio-
wiecznym. Przedstawienia tego typu zaczynają się rozpowszechniać.
Z r. 1425 pochodzi Epitafium Wierzbięty z Brauic sz. Jest to obraz po-
chodzący z kościoła w Ruszczy. Przedstawia siedzącą po lewej stronie
obrazu Madonnę z Dzieciątkiem, przed którą klęczy mała postać rycerza
Wierzbięty, dziedzica Ruszczy i fundatora kościoła. Prawą stronę obrazu
zajmuje postać św. Grzegorza, prawdopodobnie patrona Wierzbięty ss.
Fundator ma ręce złożone do modlitwy, ubrany jest w zbroję. Pod-
niesiona przyłbica odsłania twarz o wyraźnym profilu. Dookoła obrazu
widnieje napis zawierający datę śmierci i imię rycerza. W obrazie na
uwlagę zasługuje figura donatora, jest to bowiem pierwszy niejako por-
tret człowieka świeckiego w dziele religijnym. Obraz ten ma także wiel-
kie znaczenie, ponieważ jest datowany.
Chronologicznie drugim z rzędu datowanym epitafium jest Epitafium
Jaua 2 Ujazdu z r. 1450, znajdujące się obecnie w Państwowych Zbiorach
Sztuki na Wawelu 34. Przedstawia scenę adoracji Madonny przez ryce-
rza Jana z Ujazdu. Napis na tablicy umieszczonej za rycerzem podaje
jego imię i datę zgonu. Nowością jest tu orientowana w głąb obrazu po-
sadzka (początki perspektywy). Został tu z pewnymi zmianami powtó-
rzony schemat kompozycyjny Epitafium Wierzbięty z tą jednak różnicą,
że w Epitafium Jaua z Ujazdu postać rycerza równa jest co do wielkości
postaci Madonny, co stanowi novum w naszym malarstwie i zbliża to
epitafium do obrazu z Kasiny Wielkiej. Rysy twarzy portretowanego
rycerza sprawiają wrażenie dość indywidualnego ujęcia.
Zbliżona do postaci św. Grzegorza z Epitafium Wierzbięty jest postać
52 „To najdawniejsze spośród datowanych epitafiów polskich sformułowane
jest w idealistycznych tradycjach stylu miękkiego: przed Tronującą Madonną [...]
klęczy niewspółmiernie — lecz zgodnie z ówczesną skalą — mała figura rycerza" —
M. Walicki, Malarstwo polskie. Gotpk, renesans..., s. 293.
55 Imię ,,Wierzbięta" uważa Rastawiecki i Przeździecki za polskie brzmienie
imienia Grzegorz. A. Przeździecki, E. Rastawiecki, Wzorp sztuki śred-
niowiecznej i z epoki Odrodzenia pod koniec w. XVIII w dawnej Polsce, War-
szawa i Paryż 1853—1855, k. 44.
54 Obraz pochodzi z kościoła paraf, w Czchowie, pow. Brzesko. „Obraz zgod-
nie uważany jest za reprezentacyjne dzieło malarstwa tablicowego XV wieku.
Wagę zabytku podnosi wytworność obu postaci oraz nie budząca wątpliwości iden-
tyfikacja portretowanego. Rysy twarzy sprawiają wrażenie indywidualnego ujęcia".
M. Walicki, Malarstwo polskie. Gotpk, renesans..., s. 293.