DOI Heft:
Heft 4
DOI Artikel:Barańska, Ewa: Akcja dramatyczna w teatrze André Obeya
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.29201#0601
AKCJA DRAMATYCZNA U OBEYA
109
cymi różnym słabościom, to jednak zawsze są świadomi swojej odpowie-
dzialności wobec zadania, jakie mają do spełnienia.
,,Dzieje się tu w tej chwili coś — mówi kowal Bradshaw w Lcs Trois
Cottps de Miittiit — dużo ważniejszego niż nasze małe, prowincjonalne
kłótnie, ich głupota i furia. Chodzi o to, by móc się przekonać, czy raz
przypadkiem, nie dłużej niż przez jedną noc, ludzie mogą być w zgodzie
ze światem, czy raz jeden dobra wola może odnieść zwycięstwo nad
złą" h
To ustawiczne zmaganie się między solidarnością ludzką i odwagą —
z jednej strony, a egoizmem i tchórzostwem — z drugiej, ten konflikt,
który odnajdujemy we wszystkich sztukach Obeya, znajduje swój naj-
pełniejszy wyraz w La Nmt des Temps, syntezie całego teatru Obeya,
w której walka pomiędzy dobrem a złem rozrasta się do rozmiarów
symbolu.
2. AKCJA A INTRYGA
By lepiej zrozumieć, na czym polega istota akcji u Obeya, warto od-
dzielić ją od intrygi, a potem zatrzymać się chwilę przy obydwu po-
jęciach. Jeśli więc przyjmując definicję P.-A. Toucharda^ będziemy poj-
mować akcję jako ,,un mouvement organique par lequel une situation
dans la tragedie, ou le caractere dans la comedie — naissent, se deve-
loppent et s'ecroulent", a intrygę jako ,,renchevetrement des evenements
au milieu desquels cette action se deroule" c, to zastosowując to roz-
różnienie do teatru Obeya, możemy od razu stwierdzić, że intryga ma
w nim miejsce drugo- albo i trzeciorzędne. Świadczy o tym już sam
wybór tematów jego sztuk, z których większość zaczerpnięta jest z le-
gendy lub tradycji literackiej ?. Oczywiście, taki wybór ogranicza mocno
możliwości autora w zakresie tworzenia fabuły dramatycznej. Jeśli układ
4 Les Trois Conps de Minnit, II, ,,L'Avant-Scene-Femina-Theatre", 188 (1959) 32.
s Rozróżnienie tych dwóch pojęć, stosowane przez teoretyków dramatu, by
wspomnieć tu tylko R. Petscha (Wesen and Fornren des Dramas, Halle 1945),
stosunkowo późno przyjmuje się we Francji, gdzie terminy „action" i „intrigue"
długo były używane w sposób mało sprecyzowany. Pierwszy rozgranicza je P.-A.
Touchard, po nim poświęci im długą analizę Henri Gouhier (L'Oenure Theatrale,
Paris 1958, Fłammarion).
6 P.-A. Touchard, Dionpsos, Apolopie ponr le thedtre. D'Eschple d Claadel,
Paris 1949, Ed. du Seuil, s. 62.
? W Noe, Lazare i La Nait des Temps sięgnął Obey po tematy biblijne;
Batallle de la Marne i Ultimatum nawiązują do zdarzeń I wojny światowej; le
Viol de Lncrece i Venns et Adonis są adaptacjami poematów Shakespeare'a; wątek
Marli jest zaczerpnięty z noweli Mistral Faulknera; Une Filie ponr dn Vent jest
obeyowską wersją Ifigenii, a L'Homme de Cendres — Don Juana.
109
cymi różnym słabościom, to jednak zawsze są świadomi swojej odpowie-
dzialności wobec zadania, jakie mają do spełnienia.
,,Dzieje się tu w tej chwili coś — mówi kowal Bradshaw w Lcs Trois
Cottps de Miittiit — dużo ważniejszego niż nasze małe, prowincjonalne
kłótnie, ich głupota i furia. Chodzi o to, by móc się przekonać, czy raz
przypadkiem, nie dłużej niż przez jedną noc, ludzie mogą być w zgodzie
ze światem, czy raz jeden dobra wola może odnieść zwycięstwo nad
złą" h
To ustawiczne zmaganie się między solidarnością ludzką i odwagą —
z jednej strony, a egoizmem i tchórzostwem — z drugiej, ten konflikt,
który odnajdujemy we wszystkich sztukach Obeya, znajduje swój naj-
pełniejszy wyraz w La Nmt des Temps, syntezie całego teatru Obeya,
w której walka pomiędzy dobrem a złem rozrasta się do rozmiarów
symbolu.
2. AKCJA A INTRYGA
By lepiej zrozumieć, na czym polega istota akcji u Obeya, warto od-
dzielić ją od intrygi, a potem zatrzymać się chwilę przy obydwu po-
jęciach. Jeśli więc przyjmując definicję P.-A. Toucharda^ będziemy poj-
mować akcję jako ,,un mouvement organique par lequel une situation
dans la tragedie, ou le caractere dans la comedie — naissent, se deve-
loppent et s'ecroulent", a intrygę jako ,,renchevetrement des evenements
au milieu desquels cette action se deroule" c, to zastosowując to roz-
różnienie do teatru Obeya, możemy od razu stwierdzić, że intryga ma
w nim miejsce drugo- albo i trzeciorzędne. Świadczy o tym już sam
wybór tematów jego sztuk, z których większość zaczerpnięta jest z le-
gendy lub tradycji literackiej ?. Oczywiście, taki wybór ogranicza mocno
możliwości autora w zakresie tworzenia fabuły dramatycznej. Jeśli układ
4 Les Trois Conps de Minnit, II, ,,L'Avant-Scene-Femina-Theatre", 188 (1959) 32.
s Rozróżnienie tych dwóch pojęć, stosowane przez teoretyków dramatu, by
wspomnieć tu tylko R. Petscha (Wesen and Fornren des Dramas, Halle 1945),
stosunkowo późno przyjmuje się we Francji, gdzie terminy „action" i „intrigue"
długo były używane w sposób mało sprecyzowany. Pierwszy rozgranicza je P.-A.
Touchard, po nim poświęci im długą analizę Henri Gouhier (L'Oenure Theatrale,
Paris 1958, Fłammarion).
6 P.-A. Touchard, Dionpsos, Apolopie ponr le thedtre. D'Eschple d Claadel,
Paris 1949, Ed. du Seuil, s. 62.
? W Noe, Lazare i La Nait des Temps sięgnął Obey po tematy biblijne;
Batallle de la Marne i Ultimatum nawiązują do zdarzeń I wojny światowej; le
Viol de Lncrece i Venns et Adonis są adaptacjami poematów Shakespeare'a; wątek
Marli jest zaczerpnięty z noweli Mistral Faulknera; Une Filie ponr dn Vent jest
obeyowską wersją Ifigenii, a L'Homme de Cendres — Don Juana.