80

WIESŁAW MULLER

w Pułtusku i wpisanych w acta episcopalia Poniatowskiego jako — —
Relacya z Rzymu od xiędza Lipińskiego kanonika płockiego o całym cią-
gu wszystkich okołiczności tyczących się oddania czteroletniego opisu
według zwyczaiu o stanie diecezyi płockiey z listów iego wyciągniona
r. 1779. — —- Relacja ta jest źródłem unikalnym w skali polskiej, pozwa-
lającym bliżej wejrzeć w misję prokuratora i przebieg rozpatrywania re-
lacji w Rzymie.
Lipiński był niewątpliwie bystrym i krytycznym obserwatorem sto-
sunków rzymskich, a w listach nie ograniczał się tylko do informacji rze-
czowych, ale zamieszczał w nich również swoje opinie. Nie znamy daty
jego wyjazdu z Polski ani przybycia do Rzymu, co nastąpiło prawdopo-
dobnie na początku 1779 r. Pierwszy list, z którego zrobiono wyciąg, pi-
sany był 13 III tegoż roku h Nie był to jednak pierwszy list wysłany przez
Lipińskiego z Rzymu. Wysłał on co najmniej jeszcze jeden wcześniej,
gdyż w swej korespondencji powołuje się na doniesienia z 24 II h Pierw-
sza zaś informacja dotyczy daty 23 II, kiedy to w obecności towarzyszą-
cego mu margrabiego Anticiego wręczył relację o stanie diecezji płockiej
kardynałowi sekretarzowi stanu, pełniącemu wówczas równocześnie
funkcję prefekta Kongregacji Soborowej b Lipiński przebywał już wów-
czas dłuższy czas w Rzymie, nie mogąc niczego załatwić, gdyż, jak pisał,
-czas karnawału iest także y tu czas dystrakcyi dla wszystkich de-
partamentów y kancellariów. — —^
Po audiencji u prefekta udał się Lipiński do sekretarza Kongregacji
msgra Francesco Carrary (1775—1785), który obiecał mu pośpiech w roz-
patrzeniu relacji i daniu na nią odpowiedzi, skoro tylko otrzyma jej tekst
od kardynała b 7 III dokonał Lipiński w zastępstwie swego biskupa wła-
ściwej wizytacji progów apostolskich, tzn. odwiedzenia bazylik — św. Pio-
tra i św. Pawła za murami. Towarzyszył mu w tym audytor sekretarza
stanu, który odbywał tę powinność w imieniu któregoś z biskupów nie-
mieckich. Otrzymane poświadczenia z bazylik oddał sekretarzowi Kon-
gregacji, a przy tej okazji dowiedział się, że relacja, która została już
przekazana przez kardynała do sekretariatu, nie była jeszcze rozpatrywa-

- Archiwum Diecezjalne w Płocku, Acta actoram pattaskie (dalej cyt. ADP,
A. act. palt.), nr 104, s. 272—282.
s Tamże, s. 272—273.
^ Tamże, s. 273.
s Prefektem Kongregacji Soborowej był w tym czasie Carlo Vittorio Amadeo
Delie Lanze (1773—1784) por. N. I. D e 1 R e, I cardtaad prcfetti deda K C. det
Coacźdo dade orźgdnl ad oppi (1564—1964), [W:] La Sacra CoagrepaT.loae det
Coacido. Qaarto ceateaario dalia foada^toae^ Citta del Vaticano 1964,
s. 287—288.
s ADP, A. act. pad., nr 104, s. 272.
^ Tamże, s. 273.