DOI Artikel:
Maśliński, Antoni: Kontrapost jako kryterium humanizmu w sztuce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36968#0102
64
ANTONI MAŚLIŃSKI
neza jest tu klasyczna, a rozwiązanie 'biegunowo przeciwne kanonowi
egipskiemu.
Również w malarstwie baroku osiąga „kontrapost siedzący” swoje
apogeum, zwłaszcza, gdy tematem jest apoteoza. Znakomitym przykła-
dem jest apoteoza św. Cecylii na fresku G. B. Recchfego z końca
XVIII w. w kościele S. Cecilia w Como. Święta, grająca na organach,
siedzi w skośnym skręcie na obłoku unoszonym przez aniołów.
Mistrzowskim przykładem barokowego „kontrapostu siedzącego”
i stojącego jest rysunek Tiepola z Kupferstichkabinett w Berlinie, przed-
stawiający Matkę Boską tronującą w scenie ,,Sacra Conversazione”
(ii. 25). Madonna upozowana jest w kontrapośeie silnie zdynamizowa-
nym: środkowej części korpusu wraz z biodrami pochylonej w lewo
przeciwdziała wygięcie torsu w prawo, umotywowane w naturalny spo-
sób trzymanym w ramionach Dzieciątkiem. Równowagi ruchów dopełnia
rozwiana u góry draperia, znajdująca znów swój odpowiednik w roz-
wartych lekko kolanach, z których jedno jest nieco' uniesione, skiero-
wanych skośnie w lewo, skąd linie kierunkowe spływają naturalnym
duktem znowu w przeciwną, prawą stronę, ku stopom. Całość uderza
absolutnym wyważeniem przenikających je mas i sił. Święty z lewej
strony — to znakomity przykład kontrapostu stojącego, przedstawio-
nego w półakcie w duchu klasycznej heroizacji. Święty z prawej — re-
prezentuje typową dla baroku pozę w przyklęku skośnym. Poza ta,
o sylwecie skośnej litery Z, panująca w malarstwie .baroku i rokoka,
jest zgodna z zasadą kontrapostu, a chyba jest nawet jego pochodną.
Dla oszczędności miejsca zrezygnujemy z analitycznego dowodu odsy-
łając Czytelnika do uroczej rzeźby Giinthera „Madonna w obłokach”
(il. 22). Pierwowzorem byliby tu dwaj adorujący aniołowie Berniniego
przed tabernakulum bazyliki św. Piotra w Rzymie, a znakomitym tego
echem tacyż aniołowie z lwowskiej szkoły rzeźbiarskiej w Lublinie w ko-
ściele polbernardyńskim (il. 21).
Humanizm Berniniego, mimo jego skłonności mistycznych, wyraził się
również w jego posągach, przedstawiających świętych w postawie sto-
jącej. Ostentacyjnym tego przykładem jest antykizowany św. Longin,
potraktowany jako półakt w kontrapośeie z patetycznym gestem rąk.
Ale i jego posągi w szatach kościelnych z ołtarza głównego w absydzie
bazyliki św. Piotra w Rzymie, przedstawiające czterech Ojców Kościoła,
zachodniego i wschodniego, skomponowane są w pełnym kontrapośeie.
Wzburzone szaty nie tylko ciała nie zacierają, ale współdziałają z nim,
tworząc integralną, dynamiczną jedność. Bernini podyktował rozwiąza-
nia rzeźby figuralnej w barokowych i rokokowych ołtarzach całej
Europy.
ANTONI MAŚLIŃSKI
neza jest tu klasyczna, a rozwiązanie 'biegunowo przeciwne kanonowi
egipskiemu.
Również w malarstwie baroku osiąga „kontrapost siedzący” swoje
apogeum, zwłaszcza, gdy tematem jest apoteoza. Znakomitym przykła-
dem jest apoteoza św. Cecylii na fresku G. B. Recchfego z końca
XVIII w. w kościele S. Cecilia w Como. Święta, grająca na organach,
siedzi w skośnym skręcie na obłoku unoszonym przez aniołów.
Mistrzowskim przykładem barokowego „kontrapostu siedzącego”
i stojącego jest rysunek Tiepola z Kupferstichkabinett w Berlinie, przed-
stawiający Matkę Boską tronującą w scenie ,,Sacra Conversazione”
(ii. 25). Madonna upozowana jest w kontrapośeie silnie zdynamizowa-
nym: środkowej części korpusu wraz z biodrami pochylonej w lewo
przeciwdziała wygięcie torsu w prawo, umotywowane w naturalny spo-
sób trzymanym w ramionach Dzieciątkiem. Równowagi ruchów dopełnia
rozwiana u góry draperia, znajdująca znów swój odpowiednik w roz-
wartych lekko kolanach, z których jedno jest nieco' uniesione, skiero-
wanych skośnie w lewo, skąd linie kierunkowe spływają naturalnym
duktem znowu w przeciwną, prawą stronę, ku stopom. Całość uderza
absolutnym wyważeniem przenikających je mas i sił. Święty z lewej
strony — to znakomity przykład kontrapostu stojącego, przedstawio-
nego w półakcie w duchu klasycznej heroizacji. Święty z prawej — re-
prezentuje typową dla baroku pozę w przyklęku skośnym. Poza ta,
o sylwecie skośnej litery Z, panująca w malarstwie .baroku i rokoka,
jest zgodna z zasadą kontrapostu, a chyba jest nawet jego pochodną.
Dla oszczędności miejsca zrezygnujemy z analitycznego dowodu odsy-
łając Czytelnika do uroczej rzeźby Giinthera „Madonna w obłokach”
(il. 22). Pierwowzorem byliby tu dwaj adorujący aniołowie Berniniego
przed tabernakulum bazyliki św. Piotra w Rzymie, a znakomitym tego
echem tacyż aniołowie z lwowskiej szkoły rzeźbiarskiej w Lublinie w ko-
ściele polbernardyńskim (il. 21).
Humanizm Berniniego, mimo jego skłonności mistycznych, wyraził się
również w jego posągach, przedstawiających świętych w postawie sto-
jącej. Ostentacyjnym tego przykładem jest antykizowany św. Longin,
potraktowany jako półakt w kontrapośeie z patetycznym gestem rąk.
Ale i jego posągi w szatach kościelnych z ołtarza głównego w absydzie
bazyliki św. Piotra w Rzymie, przedstawiające czterech Ojców Kościoła,
zachodniego i wschodniego, skomponowane są w pełnym kontrapośeie.
Wzburzone szaty nie tylko ciała nie zacierają, ale współdziałają z nim,
tworząc integralną, dynamiczną jedność. Bernini podyktował rozwiąza-
nia rzeźby figuralnej w barokowych i rokokowych ołtarzach całej
Europy.